^DeAndereKrant

Wat is er aan de hand bij de BBB? Zes Provinciale Statenleden in Overijssel — Annette Nijhuis, Dario Prinsen, Edith du Bois, Luuk Buunk, Sanne Winkels en Aart van den Brink – ­stapten op vanwege een intern verschil van inzicht. “We zijn het niet eens met de koers die de BBB in Overijssel vaart”, aldus Sanne Winkels tegenover RTV Oost. Alle opgestapten hebben zo hun eigen motieven, van de stijl van leidinggeven vanuit de top, tot verschil van inzicht over dossiers als windmolens en stikstof, zo blijkt uit uitlatingen in de media. Lilian Helder suggereerde in Het Parool na haar vertrek uit Den Haag schertsend dat de PVV nog democratischer is dan de BBB.

Vorig jaar juni splitsten statenleden Adam Bakker en Jos Rosendaal zich al af van de BBB in Overijssel. Bakker vertelde aan deze krant dat hij met Overijssel Vooruit meer voor elkaar denkt te kunnen boksen voor boeren dan de in zijn ogen weifelende BBB. De Andere Krant meldde in de editie van 25 januari dat Bakker een initiatiefvoorstel heeft ingediend bij de provincie dat het volgens hem voor de provincie mogelijk maakt sluiting van boerenbedrijven te voorkomen. BBB‚ de grootste partij van Overijssel‚ reageerde echter niet enthousiast en kwam vooral met bedenkingen.

De Andere Krant vroeg aan ­Caroline van der Plas om een reactie, maar kreeg slechts een summiere respons. Waarom de omslag in de visie op stikstof van Wiersma? Dat zijn “aannames”, aldus Van der Plas via de app. “Daar laat ik het voorlopig bij om processen niet te verstoren.”

Ondertussen beginnen ook BBB-­kiezers en sympathisanten zich meer te roeren. “Wat is hier gaande BBB?”, tweette Farmers Defence Force (FDF) na een artikel in De Andere Krant van 1 februari‚ waarin wij melding maakten van de ommezwaai van BBB in het stikstofdossier. Deze krant vroeg FDF om nadere toelichting, maar bestuurslid Jos Ubels gaf aan “nu af te zien van een inhoudelijke reactie, omdat FDF er geen belang bij heeft op dit moment nog meer onrust te creëren binnen BBB”. Sieta van Keimpema van FDF reageerde later wel. “Of BBB een knieval heeft gemaakt, weet ik niet”‚ zei zij. “In de krant staat dat de minister van Landbouw dat heeft gedaan. Ik denk dat we kort kunnen zijn over wat wij verwachten van dit Kabinet en de vier partijen die daar in zitten: stroop de mouwen op, doe wat jullie ons beloofd hebben gedurende de verkiezingen, haal de kritische depositiewaarden en het Aerius-model uit de wet en los het probleem op dat ambtenaren van stikstof hebben gemaakt (‘probleem’ bestaat alleen op papier)! En dat geldt zeker voor BBB: aan het werk, nu!”

Ondernemer en activist Jan Huzen is even uitgesproken als altijd. Hij “roept al vanaf het begin” dat BBB een politiek spel speelt. “Ze hebben alle kritische BBB’ers eruit gewerkt. De pot van 25 miljard voor sanering is weg. En nu zitten we met een koude sanering. Bestuursleden en provinciale vertegenwoordigers hebben geen stem. Het was te verwachten met zo’n dominante partijstructuur.”

Volgens Huzen, een luide stem in het boerenverzet, is er een grotere macht in het spel. “Bayer, het bedrijf achter Monsanto en een grootmacht in de voedselindustrie, heeft BBB gesponsord.” Hij gelooft dat Van der Plas meer doet voor deze multi­national dan voor de kiezer. “Boeren hebben op BBB gestemd omdat het hun laatste hoop was. Als je dan zegt: ‘Dit is doorgestoken kaart’, word je bedreigd. Ik heb boeren aan de deur gehad met trekkers. Nu BBB implodeert, zie je weer dezelfde paniek.”

Volgens Huzen vertoont BBB sterke gelijkenissen met het CDA. “BBB voert CDA-beleid uit. Dit is jammer, want de partij was opgericht voor de boeren. Maar ze laten hen nu in de steek. Vanaf de oprichting zijn deze geluiden er al. BBB is er niet voor de boeren, maar voor hele andere spelers. Omdat er in de marketing van de BBB enorme bedragen zijn gepompt en Van der Plas op drie zenders tegelijk haar gelikte verhaal kwijt kon, kwam het zover dat de massa erin stonk. Het zou allemaal anders gaan, met de BBB zou er geen boer meer zijn die zich zorgen hoefde te maken, zo was de belofte. Maar het is zonder resultaat gebleken en eenmaal in de regering, kwam de ware aard van de BBB bovendrijven.”

Regeneratief boer en BBB-aanhanger Arnold van Woerkom uit Bant, provincie Flevoland, heeft het gevoel heen en weer geslingerd te worden. “Ik was positief over BBB, omdat Caroline zo’n grote mond had. Nu moeten ze het laten zien, in de coalitie en in Brussel. Tegelijkertijd begin ik te merken dat ze de kracht missen om buiten het bestaande systeem te denken. Ze hebben niet het ondernemerschap om oorzaak en gevolg echt in kaart te brengen. Dan blijf je doormodderen.” Hij twijfelt of hij in de toekomst weer op de partij gaat stemmen. “Het hangt ervan af wat ze de komende tijd gaan bereiken. En waar andere partijen eventueel mee komen.”

Volgens Van Woerkom speelt er meer dan alleen politiek. “Het stikstofbeleid is een machtsspel en een verdienmodel. Beleidsmakers nemen beslissingen op basis van financieringsstromen, niet op basis van kennis. De wetenschap heeft zichzelf de das omgedaan. We moeten kijken wie het fundament onder de stikstofwet hebben gelegd, nu blijkt dat het fundament niet deugt. Een gebouw op een rot fundament valt vroeg of laat om. Hoe langer het duurt, hoe meer geld er verbrand wordt en hoe groter de schade voor politiek en wetenschap. Wat moeten we doen als de praktische kennis de wetenschappelijke aannames achterhaalt? Wie is dan sterk genoeg om dit te doorbreken?”, vraagt Van Woerkom zich af. “Zonder onafhankelijk ondernemerschap blijven we gevangen in het huidige systeem.”

Fruitteler Anja van Lint uit Montfoort blijft ondanks de aanzwengelende kritiek de BBB steunen. “Ze zitten vast aan wetten die het vorige kabinet er nog snel doorheen heeft gedrukt, voordat ze opstapten. Dat is niet zomaar te veranderen. Ik heb vertrouwen in BBB. Ze willen de wet wel degelijk van tafel hebben, maar ze worden nog teruggefloten door eerdere afspraken. Dit kost tijd. Geduld en vertrouwen is hierin een groot goed.” Volgens haar is het te gemakkelijk om de BBB nu af te vallen. “Ze worden neergezet als een partij die meebeweegt en niets voor boeren doet. Maar als ze de kans krijgen, gaan ze resultaten boeken. Het gaat ze uiteindelijk lukken, als ze de kans maar krijgen.”

Pluimveehouder Bart-Jan Oplaat begrijpt alle kritiek, maar vindt het te vroeg voor een eindoordeel. “Ik zie voorbijkomen dat de partij een knieval heeft gemaakt voor stikstof. Maar de rechter heeft dit beleid uitgesproken. Zolang deze wet bestaat, staat Aerius erin. Daar kun je niet zomaar onderuit. Je hebt een coalitie nodig om iets te veranderen.”

Het stikstofbeleid is volgens hem te complex voor een eenvoudige oplossing. “Het hele systeem is zorgvuldig opgebouwd. Dit breek je niet in een paar maanden af. Het kost jaren. Je hebt eerst een nulmeting nodig, maar die ontbreekt. Er wordt gekeken naar bepaalde planten en dieren alsof je de natuur kunt stilzetten. Maar natuur ontwikkelt zich.”

Volgens Oplaat moet de koers langzaam verlegd worden. “Dit gaat niet van de ene op de andere dag. We zitten nog in het mantra dat ‘de natuur op omvallen staat’. Pas als er meer beweging komt, kunnen we dit doorbreken. Het is net zoals met een olietanker. Het duurt even, voordat je van koers kunt veranderen.” Doen BBB en Wiersma het goede voor de boeren? “Vast wel”, stelt hij. “Is dat direct? Nee, dat kan niet. Maar als de koers eenmaal verlegd is, blijft die ook lang behouden.”