^DeAndereKrant

Trump bepaalde meteen bij zijn aantreden dat de miljarden die de VS jaarlijks uitgeven aan buitenlandse hulp werden bevroren voor de duur van drie maanden. Dit besluit treft met name het agentschap USAID, waarvan de volledige naam luidt: United States Agency for International Development. De website ging op zwart, de toegangsdeur van het hoofdkantoor in Washington werd met gele politietape dichtgeplakt en medewerkers konden opeens niet meer inloggen op hun werkomgeving. Twee leidinggevenden die geen toegang wilden verlenen aan Musk en medewerkers van zijn Doge-team dat drastische bezuinigingen aan het doorvoeren is bij de Amerikaanse overheid‚ werden op non-­actief gesteld. USAID valt onder het State Department, het ministerie van Buitenlandse Zaken, maar wordt daar officieel niet door aangestuurd. Trump heeft het nu tijdelijk onder rechtstreeks gezag geplaatst van buitenlandminister Marco Rubio.

Musk zei erg geschrokken te zijn van wat hij bij USAID had aangetroffen. “Toen we in USAID doken, werd duidelijk dat we hier niet te maken hadden met een appel met een worm erin. Als je een appel hebt met een worm, kun je de worm eruit halen. Als je een hele bal wormen hebt, is het hopeloos. USAID is eigenlijk een bal wormen. Er is geen appel... daarom moeten we er helemaal van af, het is niet meer te redden.” Trump verklaarde afgelopen maandag desgevraagd dat USAID werd aangestuurd door “radicaal-linkse gekken”. De organisatie moest daarvan gezuiverd worden. “Daarna zien we wel weer verder.”

USAID werd in 1961 opgericht door toenmalig president John F. Kennedy met het doel de hulp die de VS aan het buitenland gaven te stroomlijnen. Zo’n 60 procent van al het hulpgeld dat Washington naar het buitenland stuurt, komt nu van USAID. Het agentschap keerde in 2023 43,79 miljard dollar uit. Dit geld kwam terecht in 130 landen. De grootste ontvangers waren: Oekraïne, Ethiopië, Jordanië, de Democratische Republiek Congo, Somalië, Jemen, Afghanistan, Nigeria, Zuid-Soedan en Syrië. Volgens een rapport van de Congressional Research Service heeft het agentschap een personeelsbestand van 10.000, waarvan ongeveer twee derde in het buitenland werkt. De medewerkers doen, zo op het eerste gezicht, mooie dingen. Ze delen voedselpakketten uit in landen waar hongersnood heerst, zetten tentenkampen op voor oorlogsvluchtlingen, helpen met de wederopbouw van gebieden die getroffen zijn door natuurrampen, verzorgen onderwijs aan kinderen die dit anders niet zouden krijgen, bieden steun bij de bestrijding van infectieziekten als malaria. Hoezo zou USAID een bol wormen zijn?

Een paar uur nadat de website van USAID offline was gegaan, schreef Nayib Bukele, president van El Salvador, op X: “De meeste regeringen willen niet dat USAID-gelden naar hun landen stromen, omdat ze weten waar veel van dat geld eigenlijk terechtkomt. Hoewel het wordt verkocht als steun voor ontwikkeling, democratie en mensenrechten, wordt het grootste deel van deze fondsen doorgesluisd naar oppositie­groepen, NGO’s met politieke agenda’s en bewegingen die de boel destabiliseren. In het beste geval bereikt misschien 10 procent van het geld echte projecten die mensen in nood helpen (er zijn zulke gevallen), maar de rest wordt gebruikt om onenigheid aan te wakkeren, protesten te financieren en regeringen te ondermijnen die weigeren zich aan te sluiten bij de globalistische agenda. Het stopzetten van deze zogenaamde hulp is niet alleen gunstig voor de Verenigde Staten: het is ook een grote overwinning voor de rest van de wereld.”

Robert F. Kennedy jr. beoogd minister van Volksgezondheid, wees in dit verband op Oekraïne. Onder het mom van “de verdediging van vrijheid en democratie” zouden de VS daar in 2014 hebben gezorgd voor de omverwerping van de regering van president Viktor Janoekovytsj. “Er waren rellen in Oekraïne, Maidan genaamd, maar ons is niet verteld dat wij deze rellen financierden”, zei hij vorig jaar in een interview met journalist Tucker Carlson. “De kranten hebben ons nooit verteld, onze regering heeft ons nooit verteld dat USAID, een front voor de CIA, vijf miljard dollar heeft geïnvesteerd in de financiering van deze rellen.”

Bukele is een rechtse president en Kennedy wordt in Democratische kringen verguisd. Maar hun kritiek op USAID wordt al decennia breed gedeeld in linkse, anti-­imperialistische kringen, zowel in de VS als daarbuiten. Zo beschuldigde in 2002 Noam Chomsky, misschien wel de meest invloedrijke linkse criticus van het Amerikaanse imperialisme, USAID ervan de regering van Haïti omver te willen werpen. Het socialistische tijdschrift Jacobin omschreef in 2017 de aanwezigheid van USAID in El Salvador als een “Paard van Troje” dat de Amerikanen inzetten voor de uitvoering van een geheime politieke agenda. Party for Socialism and Liberation, een communistische politieke partij in de VS, noemt op zijn website tal van pogingen die USAID heeft ondernomen om socialistische regeringen omver te werpen in Cuba, Venezuela, Ecuador en Bolivia.

De kritiek van Trump en Musk lijkt echter niet gericht te zijn op de activiteiten die USAID onderneemt tegen regeringen die zich niet voegen naar het Amerikaanse gezag. Zij lijken zich voornamelijk te storen aan de “links-radicale” koers die het agentschap onder het bewind van de vorige president zou hebben ingezet. Woordvoerster van het Witte Huis Karoline Leavitt zwaaide afgelopen dinsdag met een A4’tje waarop stond samengevat wat Musk zoal had aangetroffen aan “verspilling en misbruik” bij USAID. Er was 1,5 miljoen dollar uitgegeven aan de promotie van diversiteit en inclusie op de werkvloer in Servië, 70.000 dollar voor een musical in Ierland die gewijd was aan diversiteit en inclusie, 47.000 dollar voor een transgender­-­opera in Colombia en 32.000 dollar voor een transgender-stripboek in Peru. De Republikeinse senator Rand Paul gaf eerder al een opsomming van opmerkelijke voorbeelden, waaronder het onderzoek naar virussen dat USAID had laten uitvoeren door het Chinese Wuhan-laboratorium, dat mogelijk het covid-19 de wereld in heeft geholpen. Vorig jaar nog voelde hij hierover Samantha Power aan de tand die tot het aantreden van Trump aan het hoofd stond van USAID.

De aanval van Musk op USAID is mogelijk mede ingegeven door de hinder die hij met X heeft ondervonden van overheden die paal en perk stellen aan de vrije ­meningsuiting op sociale media. USAID heeft jarenlang via het Consortium for Elections and Political Process Strengthening (CEPPS) factcheck-organisaties gefinancierd. Deze worden door overheden ingezet om uitingen op sociale media te censureren. USAID promootte ook het onder druk zetten van adverteerders om meer censuur te eisen van socialemediabedrijven, merkt Mike Benz, oprichter van Foundation for Freedom Online, op.

Het radicale besluit van Trump ten spijt‚ de kans dat USAID gesloten blijft is klein. Formeel kan alleen het Congres beschikken over de opening of sluiting van overheidsorganen. Veel Congresleden lijken USAID een warm hart toe te dragen. Daarvoor is een goede verklaring. USAID financiert het National Democratic Institute (NDI), een denktank van de Democraten, alsook het International Republican Institute (IRI), een denktank van de Republikeinen. Ook voor snoep­reisjes die leden van beide partijen naar het buitenland maken, trekt USAID de portemonnee. Trumps minister Rubio, die nu aan het hoofd is geplaatst van het agentschap, zei afgelopen dinsdag dat het zeker niet de bedoeling was het voorgoed gesloten te houden. “Het is niet zo dat we alle projecten van USAID willen beëindigen”, zei hij. “Ze doen ook goede dingen. De houding die USAID in de loop der jaren heeft aangenomen is: we trekken ons niets aan van het nationale belang. We financieren programma’s ongeacht of ze wel of niet in lijn zijn met het buitenlandbeleid. Dat is belachelijk. Dit zijn belastingdollars. Elke cent die we uitgeven aan buitenlandse hulp moet ter bevordering van en in lijn zijn met het nationale belang van de VS.”