Banken behandelen onschuldige klanten als criminelen
Peter Westhof | Datum: 28 juni 2025
Elke maand tienduizend bankrekeningen gesloten
Elke maand sluiten Nederlandse banken, in het bijzonder de Rabobank, de bankrekeningen van zo’n tienduizend mensen. Dat kan al als de financiële dienstverlener bepaalde overboekingen als verdacht beschouwt of beoordeelt dat iemand afwijkend financieel gedrag vertoont. Het fenomeen debanking heeft geregeld grote gevolgen voor de getroffenen, vertelt financieel expert Ab Flipse.
Debanking komt voort uit de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft), die in 2008 is geïntroduceerd. De Wwft legt financiële instellingen de verantwoordelijkheid op, witwassen te signaleren en voorkomen. Constateert de bank een risico, dan is dat aanleiding om een onderzoek te starten en mogelijk een ongebruikelijke transactie te melden bij de financiële autoriteiten. Het onderzoek kan zelfs leiden tot het onmiddellijk opzeggen van de klantrelatie.
“Mensen raken hierdoor hun bank- of spaarrekening ongewild en onbedoeld kwijt”, vertelt Ab Flipse. “Dat zorgt onmiddellijk voor grote problemen, omdat er allerlei betalingsverplichtingen aan je bankrekening gekoppeld zijn, zoals de aflossing van je hypotheek”, stelt de financieel expert, die onder meer voorzitter is geweest van Woekerpolis.nl, een vereniging die opkomt voor mensen die een verzekering met te hoge kosten af hebben gesloten. “Als je rekening is opgezegd, moet je naarstig op zoek gaan naar een andere bank. En dat valt niet altijd mee”, aldus Flipse.
Een ondernemer die al jaren met Rabobank in de clinch ligt, is de Twentenaar Joop van der Vinne. Hij is meer dan twintig jaar actief in internationale handel, logistiek en inkoop voor bouw-, olie- en gasprojecten en zakelijke dienstverlening in Nederland, Nigeria en Zanzibar. Eind 2018 kreeg Van der Vinne plots signalen van Rabobank dat er ‘vragen’ waren over zijn transacties in Nigeria. Dit was het begin van een juridische strijd, waarmee ook de FIOD en het OM zich zijn gaan bemoeien. Het OM legde enkele jaren geleden zelfs beslag op de zakelijke bankrekeningen, de auto en de privéwoning van Van der Vinne.
“Een Tukker die voor een Nigeriaan een olietanker regelt, moet wel fout zijn, zo hebben ze ongetwijfeld bij Rabobank gedacht”, zegt de ondernemer vanuit Zanzibar. “Dit optreden heeft direct te maken met de witwaswet, die in 2008 is ingevoerd. De bank is zelf ook ooit beticht van witwassen en is op dit gebied nu zelf helemaal doorgeschoten.”
In 2023 kwam de zaak van Van der Vinne voor de meervoudige strafkamer in Den Bosch. De rechtbank concludeerde dat er geen sprake was van witwassen. Volledige vrijspraak volgde. “Wat ik deed, was normale internationale handel. Ze wisten ook dondersgoed dat er niets aan de hand was, maar ze hebben alles ingezet om mij kapot te maken”, zegt Van der Vinne. “Omdat er na twee dagen verhoor niets van de aantijgingen overbleef, vermoed ik dat het OM koste wat kost wilde voorkomen dat ze gezichtsverlies zouden lijden, in plaats van toe te geven dat er niets was.” Het OM zette daarna de troefkaart van de Hoge Raad in. De zaak kwam op 17 oktober vorig jaar voor en weer volgde een volledige vrijspraak. Als laatste middel heeft OM nu cassatie ingesteld, deze keer tegen Van der Vinne privé.
Ondanks de gerechtelijke uitspraken kon hij de laatste jaren lastig zakendoen, omdat zijn bankrekening door Rabobank was ‘leeggeroofd’. “Op de dag van de inval werden mijn banktegoeden bevroren. Vervolgens heeft het OM de tegoeden van mijn privérekening naar hun eigen rekening gehaald. Daarmee was mijn rekening letterlijk leeggehaald.”
Ook bleek hij op een zwarte lijst te zijn gezet, waardoor hij niet bij andere banken kon aankloppen. Van der Vinne kreeg begin juni van Rabobank een brief, waarin stond dat de klantrelatie opgezegd gaat worden, als hij niet op nog meer vragen antwoorden, onder andere over allerlei geldstromen, geeft. “Krankzinnig. Ik ben overigens maar een tipje van de ijsberg. Er zijn duizenden ondernemers die hiermee zitten.”
De Brabantse ondernemer Rob Deckers heeft door een strijd met huisbankier Rabobank zijn goedlopende ondernemingen in rook zien opgaan. Hij hield zich met twee bedrijven — MD Trucks en RMR Forwarding — onder meer bezig met de import en export van gebruikte vrachtwagens en machines. MD Trucks groeide vanaf 1990 uit tot een internationaal opererend bedrijf met een omzet tot 60 miljoen euro per jaar, een ijzersterk netwerk in Afrika, Europa en het Midden-Oosten, en een uitstekende reputatie in de branche. “Vanaf 2020 veranderde alles. Een nieuwe accountmanager met een extreme focus op het naleven van regels en voorschriften zette ons op de radar van de CDD-afdeling. Dat is een soort poortwachter van het financiële stelsel bij Rabobank. Wat begon als een overleg, mondde uit in een slopend en eindeloos proces waarbij alle redelijkheid verdween”, vertelt Deckers.
Tweeënhalf jaar werkte het team van Deckers keihard om volledig te voldoen aan de eisen van Rabobank. Dit team bestond uit twaalf fulltime medewerkers, externe specialisten en zelfs voormalig Rabobankpersoneel. “Maar het hielp niet. Op 3 november 2023 werden wij gedebankt, zonder een fout of strafbaar feit. RMR moest vervolgens haar activiteiten stoppen door de te strenge bancaire regelgeving met betrekking tot het ontvangen van betalingen van klanten uit voornamelijk Afrika. De situatie was overigens al geruime tijd onwerkbaar. MD Trucks heeft inmiddels haar handelsactiviteiten verplaatst naar het buitenland. 34 jaar ondernemerschap werd in korte tijd kapotgemaakt. Twaalf werknemers verloren hun baan.”
Volgens Deckers deden zijn bedrijven geen zaken met zogeheten sanctielanden, waartegen handelsbeperkingen zijn opgelegd. “Wel met risicolanden. Dat was bij Rabobank duidelijk. Maar ik ben in die tweeënhalf jaar als crimineel behandeld. Terwijl niemand bij ons een strafblad had. Ze hebben in die tweeënhalf jaar onderzoek en buitenproportionele bevraging nergens een fout kunnen vinden.”
Deckers verwijst ook naar de Wwft. “Wat begon als een noodzakelijke aanpak van witwassen en terrorismefinanciering, is ontaard in een bureaucratische heksenjacht op bonafide mkb-ondernemers. Het ontbreekt aan proportionaliteit, sectorkennis en menselijke maat. Multinationals worden ontzien, maar hardwerkende ondernemers worden vermalen door het systeem.” Deckers heeft inmiddels op veel kleinere schaal zijn activiteiten naar België verlegd.
Ook particuliere rekeninghouders ontkomen niet aan debanking. Hoofddorper Mark Bosland kreeg kort voor Pinksteren te horen dat zijn bankrekening door ING zou worden opgeheven. “Ik kreeg op zaterdag van ING hierover bericht en op tweede pinksterdag kon ik al niet meer pinnen. Ik betaal al 25 jaar via ING keurig mijn rekeningen en ik had eerst geen idee waarom dit was gebeurd.”
Bosland heeft inmiddels van ING te horen gekregen dat zijn schoonouders op 6 juni de bankrekening hebben opgezegd. Hij ligt al enige tijd in de clinch met hen. “ING zegt dat ze het technisch niet kunnen herstellen. Ze verwijzen ook naar de algemene voorwaarden. Het is ongelooflijk. Om een gezamenlijke rekening te openen moeten beide personen naar de bank en zich legitimeren. Maar zo’n rekening kan blijkbaar wel eenzijdig worden opgezegd. Bizar.”
Volgens Flipse zitten mensen door de opzegging van de bank in één keer ‘shocking klem’. “Dat is voor die mensen natuurlijk een hel. De laatste twee jaar heb ik dit regelmatig meegemaakt. De mensen staan hierdoor met de rug tegen de muur. Het is buitengewoon irritant, lastig en ook emotioneel dat ze in één keer niet meer bij hun rekening kunnen of dat ze in één keer niet meer kunnen pinnen. Ik ken iemand persoonlijk, die een aantal maanden zonder bankrekening heeft gezeten. Dat was echt een ramp.”
Flipse vindt dat Nederland bij de uitvoering van de witwaswet het ‘braafste jongetje van de klas’ is. “De Wwft heeft grote gevolgen gehad voor het Nederlandse bankwezen. De wet is ook in andere landen van kracht, maar Nederland is hierin doorgeschoten. Wat dat betreft zijn we een nogal vreemd land. Er zijn in Nederland 13.000 bankmedewerkers dagelijks bezig met het onderzoeken van fraude en witwassen. Dat kost liefst anderhalf miljard euro en dat wordt opgehoest door de rekeninghouders. Van die bankmedewerkers zijn er 7000 bij Rabobank actief, zo las ik in een artikel van Follow The Money. In hetzelfde artikel staat ook dat deze bank elke maand tienduizend klanten dumpt. Daar zijn ze vrij open over geweest. Het verbaast me niets dat juist Rabobank dit doet. Ook op andere terreinen gaan ze veel te ver, zoals bij woke en het klimaat. Ik heb zeven jaar in de ledenadviesraad van Rabobank gezeten. De bank is voor mij onherkenbaar veranderd.”
Een preventieve oplossing voor debanking is volgens Flipse het openen van verschillende bankrekeningen, het liefst in het buitenland. Daardoor ben je niet meer afhankelijk van je eigen bank.
Noot: Rabobank is ook om een reactie naar debanking gevraagd. Een woordvoerster verwijst slechts naar een bericht op hun website, waarin staat hoe Rabobank haar witwasbeleid uitvoert. ING was niet bereikbaar voor commentaar.
Minister Eelco Heinen (VVD) van Financiën komt met een nieuwe anti-witwasaanpak, zo schreef hij op 14 mei aan de Tweede Kamer. “De anti-witwasaanpak is in de praktijk doorgeslagen, met negatieve gevolgen voor burgers en ondernemers. Er zijn veel voorbeelden waaruit blijkt dat de inzet van banken disproportioneel uitpakt voor klanten”, schrijft hij. “Poortwachters interpreteren de regelgeving nu soms strikter dan noodzakelijk en vragen meer uit dan nodig bij de klant. Dat moet stoppen.”
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
