Bulgarije in Eurozone: Bulgaren vrezen economische en culturele schade
Hendriëlle de Groot | Datum: 15 augustus 2025
Sofia, zaterdag 28 juni 2025, Protest tegen de plannen van de regering om de euro in te voeren en om een referendum te eisen over de nieuwe munteenheid Fotografie: Valentina Petrova | AP Photo.
invoering Euro doorgedrukt ondanks protesten
Met de hakken over de sloot voldoet Bulgarije aan alle economische voorwaarden om bij de Eurozone te mogen horen. De Raad van de Europese Unie heeft vorige maand daarom beslist dat het Zuidoost-Europese land de lev inruilt voor de euro. Veel Bulgaren zijn daar niet blij mee. “Het volk wordt niet gehoord”, zegt Ivanka Simeonov uit de hoofdstad Sofia. Diverse deskundigen stellen dat er sprake is van manipulatie om een geopolitiek project mogelijk te maken.
De invoering van de euro is voor veel Bulgaren een gevoelig, pijnlijk en bovendien niet-democratisch proces. De Bulgaarse Ivanka Simeonov (45) keerde enkele maanden geleden terug naar haar geboorteland nadat ze dertien jaar in Frankrijk woonde. “Ik heb mijn leven in Frankrijk opgegeven om hier iets op te bouwen”, vertelt ze. “Maar nu heb ik het gevoel dat we als volk aan het verdwijnen zijn. Alles wat ons uniek maakt, wordt van ons afgepakt. Ze proberen ons in het West-Europese model te duwen, maar ze vergeten dat ons volk zich eeuwenlang staande wist te houden.”
Haar voornaamste zorg is economisch van aard. “We hebben een minimumloon van 550 euro. Mensen leven nu al op de rand van hun bestaan. Alles wordt hier al verkocht voor prijzen die je in Parijs of Berlijn ook betaalt. Producten zijn slechter van kwaliteit, maar net zo duur. Ze zeggen dat we klaar zijn voor de euro, maar dat is een leugen. De mensen vertrouwen de overheid niet. Ze denken: als de euro komt, gaat alles nóg sneller omhoog in prijs. Niemand zal daar iets tegen doen.”
Ze vreest ook voor grote culturele gevolgen door de komst van de euro. “We hebben vruchtbare grond, maar die ligt braak. Ondertussen importeren we fruit en groenten vol chemicaliën. Kleine boeren verdwijnen. Grote ketens nemen alles over. En wie wint er? Alleen de grote jongens. Niet de mensen in de dorpen.”
Voor Simeonov is de Bulgaarse munt de lev — wat staat voor ‘leeuw’ — meer dan alleen geld. “Onze voorouders zijn ervoor gestorven. Het is een symbool van wie wij zijn, van onze geschiedenis. En nu moeten we die trots zomaar opgeven, zonder dat iemand ons iets vraagt. Het voelt alsof ze de band met ons verleden proberen door te knippen. Als christen geloof ik dat ieder volk een missie heeft”, stelt ze tot besluit. “Ik hoop dat de Bulgaren hun ziel niet verliezen. Dat we de lev behouden — als teken van wie we zijn.”
Georgi (42) woont eveneens in hoofdstad Sofia. De business developer en projectmanager hekelt het gebrek aan communicatie van de overheid. “Er had één verhaal moeten zijn. Nu hoor je iets anders van elke politicus. De regering zegt het ene, de oppositie het andere. De media brengen weer iets anders. Mensen weten niet meer wat ze moeten geloven. Wat gebeurt er als de prijzen worden aangepast aan het West-Europese niveau, maar de lonen niet? Dan worden mensen armer. Als je 1000 lev verdient, krijg je straks 500 euro. Maar wat als je huur ineens 600 euro wordt?”
Blagoy Vangelov (47), een softwareontwikkelaar uit Sofia, kijkt met gemengde gevoelens naar de komst van de euro. “Ik maak me geen zorgen, maar veel mensen om me heen wel, onder wie mijn familieleden. Zij vrezen stijgende prijzen en dalende koopkracht.”
Het is echter onomkeerbaar. Bulgarije voert per 1 januari 2026 de euro in. Er zal een tijdelijke overgangsperiode van kracht zijn tot eind januari 2026, waarin beide munten tijdelijk naast elkaar worden gebruikt. Volgens Lex Hoogduin, voormalig directielid van De Nederlandsche Bank en hoogleraar monetaire economie, is Bulgarije “kwetsbaar”, omdat het met de hakken over de sloot is toegetreden tot de Eurozone. “Formeel voldoen ze aan de criteria, maar als je beter kijkt, zie je dat het allemaal nét binnen de grenzen valt. De inflatie is bijvoorbeeld 2,7 procent, terwijl 2,8 het maximum is. Het overheidstekort is precies 3 procent. Er is sprake van fluctuatie, geen stabiele opbouw.”
Op lange termijn zijn er risico’s, volgens de econoom: “Als je geforceerd aan de eisen voldoet, loop je het gevaar dat het niet houdbaar is. Dan krijg je een situatie waarbij de rente te laag is voor je economie, die kunstmatig wordt gestimuleerd en uiteindelijk harder groeit dan het land aankan. Te vroeg toetreden betekent: harder lopen dan je kunt, en dan struikelen. Griekenland is daarvan het klassieke voorbeeld. Daar is destijds gesjoemeld met de cijfers om te mogen toetreden.” Ook van Bulgarije wordt dit vermoed (zie kader).
Hoogduin stelt dat Bulgarije beter een voorbeeld had kunnen nemen aan landen die wel aan de eisen voldoen, maar bewust de stap (nog) niet zetten. “Polen had al lang kunnen toetreden. Maar zij kiezen ervoor die stap uit te stellen. Niet omdat ze het economisch niet aankunnen, maar juist omdat ze hun monetaire vrijheid willen behouden. Ik vind dat verstandig.” De hoogleraar verwacht dat de invoering van de euro in Bulgarije de inflatie zal opvoeren. “Bij euro-invoering is er vaak een tijdelijk effect waarbij bedrijven de overstap benutten om prijzen te verhogen. Daar komt nog bij: als een economie zich ontwikkelt en inhaalt, krijg je structureel hogere inflatie.”
Volgens Hoogduin gaat Bulgarije per 1 januari 2026 zijn laatste restje monetaire autonomie inleveren. “Ze hebben hun eigen munt eigenlijk al opgegeven. Ze hebben al jaren proefgedraaid. De stap is vooral juridisch-politiek. Monetaire beleidsvrijheid hebben ze al niet meer.”
Een Londense financieel journaliste van nieuwswebsite Politico, bezocht recent Bulgarije en bracht een gepeperd stuk in de aanloop naar de invoering van de euro. Tegenover De Andere Krant vertelt de verslaggeefster, die ook met hoge functionarissen sprak, dat Bulgarije economisch niet klaar is voor toetreding tot de Eurozone. Toch wordt het proces er doorgedrukt om politieke en geopolitieke redenen. Zo zouden de officiële inflatiecijfers zijn ‘bijgesteld’ om net onder de EU-grens te blijven. In april 2024 daalden bijvoorbeeld de prijzen voor ziekenhuiszorg plots met 82 procent, zonder verklaring. Ook bij post- en transportdiensten werden opvallende prijsdalingen gemeld.
Kaminksa wijst erop dat Bulgarije een sleutelrol vervult in de doorvoer van Russisch gas naar Europa, via een pijplijn die loopt via Turkije. Deze pijpleiding is aangelegd nadat het oorspronkelijke South Stream-project in 2014 onder druk van de EU werd stilgelegd. Bulgarije had toen al geld van Rusland ontvangen, maar het project ging niet door. Voor de EU is het belangrijk om Bulgarije binnen haar invloedssfeer te trekken en de oude banden met Rusland zoveel mogelijk door te snijden. Bulgarije trad in 2004 toe tot de Navo en in 2007 tot de EU.
Zolang Bulgarije nog buiten de Eurozone valt, zijn de financiële en geopolitieke relaties van het land moeilijk beheersbaar voor de EU. Zodra het land toetreedt tot het eurogebied, kunnen schulden, risico’s of energiepolitieke afwegingen gemakkelijker worden ‘verspreid’ of opgevangen binnen het systeem van de eurozone. Volgens de journaliste zou dit mede verklaren waarom de toetreding ondanks grote binnenlandse weerstand, toch doorgang vindt.
Zij uit zorgen over het gebrek aan democratische controle. Pogingen om een referendum over de euro te organiseren, werden volgens haar geblokkeerd. De Bulgaarse president sprak zich pas uit voor een volksraadpleging toen het proces al niet meer terug te draaien was. Ze merkt op dat berichtgeving hierover in Europese media vrijwel afwezig is. Haar eigen onderzoeksartikel werd intern tegengehouden en in afgezwakte vorm gepubliceerd. “Zolang een verhaal het officiële narratief volgt, is publicatie eenvoudig. Maar zodra je afwijkt, moet je elk detail eindeloos verdedigen.”
Bron: Izabella Kaminska, Politico, ‘Has Bulgaria gamed its inflation numbers to qualify for the euro?’, 20 juni 2025
Sinds 2007 stapten zes Oost-Europese landen over op de euro: Slovenië, Slowakije, Estland, Letland, Litouwen en Kroatië. Toetreding tot de Eurozone is verkocht als motor voor stabiliteit, modernisering en Europese integratie. De praktijk is minder rooskleurig. In Slovenië stegen de prijzen van alledaagse producten als koffie en brood binnen enkele jaren fors. In Letland en Litouwen gaf de meerderheid van de bevolking in opiniepeilingen aan dat hun levensstandaard na de euro achteruit is gegaan. In Slowakije klaagden kleine ondernemers over toegenomen concurrentiedruk en hogere kosten. In Kroatië leidde de invoering begin 2023 tot felle kritiek op plotselinge prijsstijgingen in de horeca en detailhandel. De buitenlandse investeringen in deze landen namen wel vaak toe, maar vooral mensen met lage inkomens merkten weinig van de beloofde voordelen. De euro bracht vooral stabiliteit voor banken en overheden. Sociale spanningen en wantrouwen richting de politiek namen toe en de koopkracht nam af.
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
