“De NCTV bestuurt sinds corona ons land”
Van de redactie | Datum: 22 december 2025
DEN HAAG – De Ministeriële Commissie Crisisbeheersing (MCCb) komt bijeen om te overleggen over corona: in het midden gezondheidsminister Hugo de Jonge en premier Mark Rutte en rechts Pieter-Jaap Aalbersberg van de NCTV. | Fotografie: Robin Utrecht | ANP
Onderzoeker Cees van den Bos: inlichtingendienst is het oliemannetje van de EU en de Navo
De meeste mensen in Nederland hebben niet door dat de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) voor een groot deel aan de touwtjes trekt. Sinds corona heeft de inlichtingendienst steeds meer macht naar zich toegetrokken en fungeert in het Nederlandse beleid als stroman van de EU en de NAVO, stelt onafhankelijk onderzoeker Cees van den Bos, die jarenlang onderzoek deed naar de organisatie. Pas op 4 juni van dit jaar, 24 jaar na de oprichting, is de dienst in de wet verankerd. “Tot die tijd was er geen wettelijke grondslag voor wat de NCTV doet. En in tegenstelling tot de andere inlichtingendiensten in Nederland, heeft de NCTV geen toezichthouder.”
Cees van den Bos begon een presentatie op de Science Summit in Amsterdam eind vorige maand over de NCTV met het moment waarop onze democratie volgens hem een allesbeslissende klap heeft gekregen: ‘9/11’. “Op 11 september 2001, de dag waarop twee vliegtuigen drie wolkenkrabbers zouden hebben neergehaald en onze machtshebbers nog meer macht hebben gekregen. In Amerika en alle Navo-landen”, aldus de Woo-onderzoeker, die bekend werd met zijn substack Bomen & Bos en afgelopen jaar The Julian Assange Prize won voor zijn “niet-aflatende analyses en verslaggeving over zijn Woo-verzoeken met betrekking tot de corona-coup”.
Sinds de coronacrisis in 2020 is de politieke machtsverschuiving in een stroomversnelling gekomen, stelt Van den Bos. Hij ziet het als een logisch gevolg van 9/11. “De dag erna al werden in Amerika complete wetten geïntroduceerd die onder meer hebben geleid tot het Department of Homeland Security, een nieuwe Amerikaanse inlichtingendienst. In vrijwel alle Navo-landen — ook Nederland — zijn toen vergelijkbare wetten aangenomen en vergelijkbare inlichtingendiensten opgericht.”
In ons land waren er tot dan alleen de AIVD en MIVD: de Algemene en de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst. In 2001 kwam daar de NCTb bij, die in 2011 is omgedoopt tot de NCTV, een dienst die onafhankelijk opereert onder het ministerie van Justitie en Veiligheid. “Bij zijn oprichting was de NCTb primair gericht op de luchtvaartveiligheid en terrorismedreigingen”, zegt Van den Bos. “Deze controle is langzaam verschoven naar bredere en abstractere aandachtsgebieden, zoals burgerlijke dreigingen rond desinformatie, pandemieën, ondermijning van de rechtstaat en anti-institutioneel extremisme.”
Twee zaken zijn daarbij essentieel, stelt de onderzoeker. De eerste is dat er tot 4 juni van dit jaar, toen de Wet coördinatie terrorismebestrijding en nationale veiligheid (Wcotnv) in werking trad, “geen wettelijke grondslag was voor wat de NCTV doet”. In een van de Woo-documenten in handen van Van den Bos staat dat er “politiek niet voor een wettelijke verankering is gekozen”. Van den Bos: “Neem het verwerken van persoonsgegevens, iets wat de NCTV veelvuldig doet. Dit heeft het al die jaren illegaal gedaan.” Het tweede is dat de NCTV op eigen houtje werkt en niet, zoals de AIVD en MIVD, onder toezicht staat. “Dat is heel belangrijk om te weten: de NCTV heeft zich veel mandaten toegeëigend, maar er is geen toezichthouder. Omdat de NCTV onder het ministerie van Justitie en Veiligheid valt, is het parlement de enige die toezicht zou kunnen houden op de NCTV, door middel van Kamervragen aan de minister van Justitie.”
Dit gebeurde pas voor het eerst nadat Fleur Agema (PVV) zich als minister van Volksgezondheid eind 2024 had laten ontvallen dat de NCTV clandestiene operaties uitvoert om Navo-doelen te implementeren voor weerbaarheid — de inmiddels bekende ‘weerbaarheidsdoelen’ die ‘ons’ moeten wapenen tegen bijvoorbeeld een oorlog. Toen Pepijn van Houwelingen (FVD) daar Kamervragen over stelde, hoorde hij dat ze geheim blijven. “Ergo: de NCTV kan niet gecontroleerd worden door het parlement. Door niemand.”
Van den Bos spreekt dan ook van een “staatsgreep” in 2020, want toen werd door corona “op advies van de NCTV een zogeheten nationale crisisstructuur afgekondigd”. Deze ‘nationale crisisstructuur’ legt de volgorde van besluitvorming vast tot aan het hoogste niveau, vertelt Van den Bos. “In elke laag van deze structuur zetelt iemand van de NCTV, die zelf nauwe lijntjes heeft met de EU”. Aan de top staat de Ministeriële Commissie Crisisbeheersing (MCCb). “Een groepje van drie ministers met een mannetje van de NCTV. Tijdens corona waren dat Mark Rutte, Fred Grapperhaus en Hugo de Jonge met Pieter-Jaap Aalbersberg. In een van de Woo-besluiten wordt hij aangeduid als ‘Pieter-Jaap Aalbersberg: NCTV/Former Covid Lead’.” Daaronder zit een Interdepartementale Commissie Crisisbeheersing (ICCb) “met secretaris- en directeur-generaals en, daar is-ie weer, de NCTV als voorzitter — destijds Dick Schoof. Met andere woorden: het parlement is buitenspel gezet en door de NCTV overgenomen.”
Van den Bos stelt dat er bedenkelijke bestuurlijke trucs zijn toegepast. “Om een noodtoestand uit te roepen moet er een onafwendbaar gevaar zijn, niet alleen een potentiële dreiging waarvan men tijdens de coronacrisis sprak. Aan een noodtoestand zit een rapportageplicht, en dat wilden ze niet. Dus kozen ze voor de structuur van een noodtoestand, zonder deze officieel uit te roepen. Uiteindelijk hebben ze met de Tijdelijke wet maatregelen covid-19, beter bekend als de ‘spoedwet’, waarmee wetten versneld konden worden aangepast, de nationale crisisstructuur geformaliseerd.”
Na de beëindiging van de coronacrisis is de nationale crisisstructuur overeind gebleven, aldus Van den Bos. “Die met elke crisis opnieuw geactiveerd wordt. De eerste keer na corona was in 2021, toen Nederland militairen terughaalde uit Afghanistan. Maar ook bij ‘crisissen’ als het klimaat, immigratie of de oorlog in Oekraïne wordt de volgorde van besluitvorming van de nationale crisisstructuur aangehouden. In feite wordt Nederland nog altijd bestuurd door de NCTV — in ‘crisisgevallen’ heeft het parlement zijn controlerende macht nooit meer teruggekregen.”
Van den Bos noemt de NCTV “het oliemannetje van de EU die dwars door de trias politica is gegaan om de Europese maatregelen landelijk uit te rollen”. De inlichtingendienst houdt zich momenteel vooral bezig met het surveilleren van burgers, zegt hij.
Dit gebeurde tijdens corona al door de omstreden legereenheid LIMC, die door de NCTV werd gevoed met zogeheten bulkdata: grote hoeveelheden gegevens die over Nederlanders zijn samengebracht. “Op basis van alle berichten op social media die door de machine learning algoritmes — een AI-tool — werden gehaald, werden zogeheten ‘sentimentanalyses’ gemaakt, bijvoorbeeld over de avondklok. ‘60 procent is voor een avondklok’, klinkt het dan. Of: ‘We zijn er nog niet uit want er is nog te veel weerstand’. En dat mensen politie aan de deur kregen na uitingen op social media duidt er op dat deze data ook werden gebruikt voor gerichte opsporingen.”
Nadat het NRC een kritisch artikel had gepubliceerd over deze dataverzameling en er ophef over onstond, zou de LIMC zijn opgeheven. Van den Bos stuitte echter op een Woo-document van een half jaar later waarin minister van Defensie Ank Bijleveld-Schouten een sentimentanalyse deelde met de CDA Bewindsliedengroep. “De LIMC bleek dus nog gewoon actief.”
Inmiddels is er voor deze praktijken een juridische basis gevonden in de Wet gegevensdeling door samenwerkingsverbanden, waarin is opgenomen dat de NCTV ‘nieuwe samenwerkingsverbanden’ mag creëren. “Met andere woorden: de NCTV mag jouw data voortaan verzamelen én delen. Daardoor hebben we geen aparte afdelingen meer met data waardoor je privacy beschermd is, maar een overheid die deze data onderling deelt en via die AI-tool prioriteitenlijsten maakt — in sommige landen ook wel kill lists genoemd — op basis waarvan het beslissingen kan nemen. Dit is bij de Toeslagenaffaire ook gebeurd, illegaal. Nu gebeurt het legaal.”
De inlichtingendienst heeft daarnaast ook een wetenschappelijke en academische tak gecreëerd, aldus Van den Bos. “Dat is een driehoek geworden: NCTV, overheid en de ICCT. Die laatste is opgericht door het Aster Instituut, Clingendael en de afdeling ISGA, Institute of Security and Global Affairs, van de Universiteit Leiden. Op basis van wetenschappelijk (ogende) analyses wordt het beleid legitiem gemaakt. De wetenschap wordt zo benut voor politieke afscherming.”
De democratie is volledig de nek omgedraaid, zegt Van den Bos. “Sterker nog: elke kritiek op de gecreëerde consensus of de instituten wordt als antidemocratisch of anti-institutioneel extremisme gezien (zie kader Van Kessel — red.), waardoor kritiek moet worden beschouwd als een bedreiging voor de democratie. Dat is de wereld op zijn kop.” Want, benadrukt Van den Bos nog maar eens: “Het is de NCTV zelf die al die jaren zonder wettelijke grondslag heeft geopereerd.”
Hij verwijst naar het document waarin wordt gerapporteerd over een van de vele vergaderingen die er binnen de NCTV zijn geweest om deze grondslagen te bespreken en waar eerder ook al door NRC over werd bericht. “Dick Schoof, destijds voorzitter van de inlichtingendienst, snauwt tegen een van zijn medewerkers: ‘Wie nu nog over grondslagen begint, kan zijn spullen pakken’. Daar is een woord voor: criminaliteit.”
Binnen de zogeheten ‘nationale crisisstructuur’, die in 2020 werd afgekondigd, is een belangrijke taak weggelegd voor het NKC, het Nationaal Kernteam Crisiscommunicatie, waarin onder anderen gedragswetenschappers zitten. Het NKC was tijdens de coronacrisis verantwoordelijk voor de communicatie. “Wat er werd gezegd tijdens persconferenties, wie aan welke praattafel plaatsnam, welke artikelen moesten verschijnen en wat er werd gelekt naar de media”, aldus onderzoeker Cees van den Bos. “Kortom: het bakken van de narratieven en heel veel bestrijding van — door henzelf aangemerkte — desinformatie. Het NKC wordt ook nu nog ingezet bij ‘crisissen’, zoals het klimaat, oorlog of immigratie.”
Uit Woo-documenten in het bezit van Van den Bos blijkt dat het NKC tijdens corona werd gebriefd door de StratCom-, ofwel strategische communicatie-, afdelingen van de EU en Navo, die nauw samenwerkten. Deze strategische communicatie bestaat uit psychologische operaties en informatieoperatie, beter bekend als psyops en info-ops. “Een ander woord is ook wel propaganda.”
Een bekende psyop was het briefje dat gezondheidsminister Bruno Bruins kreeg tijdens een ingelaste tv-uitzending van de NOS over het coronavirus op 27 februari 2020, waarin hij doet alsof hij live op de hoogte wordt gebracht van het eerste coronageval in Nederland. Uit Woo-documenten met e-mails tussen Bruins en Ciska Scheidel, destijds directeur publieke gezondheid van het ministerie van Volksgezondheid, blijkt dat de minister al een uur en een kwartier op de hoogte was van dit nieuws. “Je zou nog kunnen zeggen: dat heeft-ie misschien niet gelezen. Maar hij heeft die mail om 19:44 beantwoord, een uur voor ‘het briefje’. Een héle slechte psyop”, aldus Van den Bos.
Lees het hele verhaal hier: dakl.nl/briefje-bruins-2023
Vrijwel niemand heeft er ooit van gehoord, maar de Algemene Bestuursdienst (ABD) is een van de belangrijkste overheidsdiensten in Nederland, aldus onderzoeker Cees van den Bos. Hij noemt de ABD “een detacheringsbureau voor hoge ambtenaren om deze op belangrijke posities te plaatsen”. Van den Bos spreekt van “een machtig orgaan waarbinnen mensen in lockstep worden gebracht: alle neuzen dezelfde kant op en in dezelfde tred marcheren.”
De Algemene Bestuursdienst is de dienst “waarin alle deepstatefiguren van Nederland zitten”, zegt Van den Bos. “Dit zijn niet de meest bekende namen, zoals Ivar Nijhuis, Erik Akerboom, H.P. Schreinemachers, Pieter-Jaap Aalbersberg of Dick Schoof, die was ook niet heel bekend voor hij premier werd. Maar achter de schermen hebben ze allemaal een hoge functie, vaak binnen de verschillende inlichtingendiensten. Ze worden als coryfeeën door het gremium geschoven, van de ene hoge positie naar de andere. En het liefst onder de radar.”
Ido Dijkstra
Voormalig advocaat Arno van Kessel — die sinds juni vastzit in de gevangenis in Vught — is een slachtoffer van NCTV-framing. De inlichtingendienst heeft de term anti-institutioneel extremisme, een construct afkomstig uit de koker van de AIVD, beleidsmatig ingebed in het Nederlandse veiligheidsbeleid. Volgens de inlichtingendiensten is iemand die gelooft dat “er internationaal en in Nederland een ‘kwaadaardige elite’ aan de macht is die de bevolking zou willen onderdrukken, tot slaaf maken en deels vermoorden” een “anti-institutioneel extremist”. Een persoon die dat gelooft dat er aan de top mensen hun macht systematisch misbruiken met grote gevolgen, is volgens het document Anti-institutioneel extremisme in Nederland een “ernstige dreiging voor de democratische rechtsorde”, omdat “het narratief de democratische rechtsorde ondermijnt door een beeld te schetsen over het bestaan van een kwaadaardige elite dat feitelijk onjuist is. Daarmee tast het narratief het vertrouwen in de wetgevende, uitvoerende, en/of rechtsprekende macht, de ‘traditionele’ media en wetenschap onterecht aan, en ondermijnt het langzaam maar zeker de legitimiteit van deze instituties”.
Van Kessel gelooft dat er in de coronacrisis op het hoogste niveau is samengewerkt door een bestuurselite met als een van de doelen de bevolking te prikken met mRNA-injecties, die hij ziet als “een biowapen”. Indachtig de definitie van de NCTV maakt dit de oud-advocaat anti-institutioneel extremist. Daarna is er ook nog een beeld van hem geschetst, op basis van een uit de context getrokken opgenomen gesprek, gevonden portofoons en een kogelvrij vest (voor zijn eigen bescherming), dat hij geweld niet zou schuwen. Van Kessel zelf bestrijdt ook dit. Hij heeft geen strafblad en openlijk verkondigd de geweldloze weg van Jezus Christus wil bewandelen. Hij wilde zijn beweringen door de Rechtspraak laten wegen. Van Kessel zei op 4 december tegenover de rechter dat hij absoluut geen extremist en bovendien pro-institutioneel is. “In mijn strijd als advocaat heb ik geprobeerd een hoeder van de democratie te zijn, door het verval in de maatschappij via juridische wegen aan te kaarten bij de rechtbank.” Hij riep de rechter op niet mee te gaan in de framing van OM – dat zich baseert op het construct van de AIVD en NCTV – maar zorgvuldig “ideologie en gedrag” te gaan onderscheiden. Vooralsnog is de rechter vooral meegegaan met het verhaal van het OM, waardoor hij nog altijd vastzit.
Zie ook: deanderekrant.nl/rechtbank-leeuwarden-beveelt-komst-gates-rutte-de-jonge-en-anderen
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
