“EU-klimaatbelasting gaat leven fors duurder maken en keuzevrijheid beperken”
Hendriëlle de Groot | Datum: 19 mei 2025
Beeld: Rob Roos
Interview voormalig Europarlementariër Rob Roos
Vanaf 2027 worden autorijden, verwarmen en wonen fors duurder. Brandstofprijzen en energierekeningen stijgen, terwijl onze keuzevrijheid steeds verder wordt ingeperkt. We gaan dan namelijk een extra Europese klimaatbelasting betalen. Volgens voormalig Europarlementariër Rob Roos is dit nog maar het begin: “Nu gaat het over huizen en auto’s. Later wordt deze belasting uitgebreid naar voeding zoals zuivel en vlees, kleding en vliegen. Het CO2-budget zou een volgende stap kunnen zijn.”
Vrijwel geruisloos is door de EU een nieuwe klimaatbelasting ingevoerd, met de technische term ETS-2, die in 2027 ingaat en diep gaat ingrijpen in onze levensstandaard en manier van leven. ETS-2 is de uitbreiding van het al bestaande Europese emissiehandelssysteem, ETS-1, dat sinds 2005 geldt voor de zware industrie en energieproducenten. Die bedrijven zijn verplicht CO2-rechten te kopen voor hun uitstoot. Met ETS-2 komen nu ook de rest van het bedrijfsleven en de burgers aan de beurt. Brandstof- en energieleveranciers moeten straks ook emissierechten kopen, niet voor hun eigen CO2-uitstoot, maar die van hun klanten. Dat betekent dat autorijden, verwarmen en stroomverbruik flink duurder worden. De kosten worden volledig doorberekend aan consumenten en ondernemers. Huiseigenaren, huurders, zelfstandigen met bestelwagens, winkeliers — iedereen krijgt ermee te maken.
“Dit komt absoluut op het bordje van de consument. Alles gaat duurder worden”, zegt Rob Roos, die tot juli 2024 in het Europees Parlement zat voor JA-21 (daarvoor voor FVD). Hij onderhandelde persoonlijk mee over dit dossier. Inmiddels heeft hij de politiek verlaten en werkt hij als ondernemer en opiniemaker. Hij zegt dat hij destijds vergeefs “flink aan de rem heeft getrokken”. ETS-2 is een indirecte belasting, legt hij uit. “Bedrijven die olie en gas verkopen, moeten CO2-rechten kopen. Die kosten rekenen ze door aan de consument.” Hij noemt een concreet voorbeeld: “Als je een loodgietersbedrijf bent met twintig installatiebusjes, wordt jouw werk duurder. Die hogere kosten komen uiteindelijk bij de klant terecht.”
Volgens berekeningen van Roos moet een gemiddeld huishouden in een tussenwoning rekening houden met 435 euro extra kosten per jaar. Voor een vrijstaande woning kan dat oplopen tot 670 euro. Dit zijn echter slechts de eerste gevolgen, zegt Roos. “Naarmate het systeem zich verder ontwikkelt, zullen de kosten alleen maar stijgen en krijgen we nog meer beperkingen opgelegd.”
Roos stelt dat de Brusselse beleidsmakers er met ETS-2 op uit zijn “de middenklasse leeg te trekken en afhankelijk te maken van de staat”. Hij noemt dat “een moderne vorm van socialisme”. “Onze vrije markt verdwijnt. Alles wordt gestuurd via economische prikkels en staatscontrole. De illusie van keuzevrijheid blijft bestaan voor de rijke elite. Voor de gewone burger rest economische afhankelijkheid. Geen directe onteigening zoals bij communisme, maar wel economische onderwerping. Je mag nog wel autorijden, maar als je het niet meer kunt betalen, wordt je leven sober.” Kwetsbare huishoudens en kleine bedrijven kunnen in theorie weliswaar een beroep doen op compensatie vanuit het Sociaal Klimaatfonds, maar dat betekent dat ze nog meer onder controle komen te staan, zegt Roos.
Hij vermoedt dat ETS-2, dat onderdeel is van het klimaatpakket ‘Fit for 55’, de kern van de Green Deal waarmee de EU in 2050 klimaatneutraal wil zijn, niet beperkt blijft tot wonen en mobiliteit. “Later volgen voeding zoals zuivel en vlees, kleding en vliegen.” Het CO2-budget, waarbij burgers ‘CO2-credits’ krijgen zodat ze worden gedwongen hun CO2-uitstoot te beperken, is een logische volgende stap. Zo ontstaat een samenleving waarin steeds meer basisbehoeften onder klimaatbelasting vallen, met verstrekkende gevolgen voor onze vrijheid en leefstijl.
Roos wijst erop dat ETS-2 nog een ander vérstrekkend gevolg heeft: verdere centralisatie van de macht naar Brussel. “Het betekent een machtsverschuiving binnen Europa. De Europese Commissie krijgt voor het eerst directe inkomsten uit klimaatbeleid, los van de nationale begrotingen. Daarmee groeit haar invloed en begrotingsruimte — zonder dat daar democratische controle tegenover staat.” Op nationaal niveau wordt de democratie uitgehold. “Energiebeleid was altijd een nationale bevoegdheid. Nu bepaalt Brussel steeds meer. Lidstaten worden financieel afhankelijk gemaakt en daarmee verliezen burgers hun invloed.”
Roos is ook kritisch over het gebrek aan informatievoorziening. “Mensen weten totaal niet wat er gebeurt. De media zijn een verlengstuk van de macht geworden. Er wordt zoveel onzin verkocht.” Hij wijst op recente stroomstoringen in Spanje en Portugal als voorbeeld van de kwetsbaarheid van de haastig opgelegde energietransitie. “Ik vertrouw het stroomnet allang niet meer. Ik heb een dieselgenerator naast mijn huis staan.”
Econoom en publicist Hans Labohm maakt zich eveneens grote zorgen over ETS-2. Hij noemt het Europese emissiehandelssysteem zonder omwegen een “economische garotte” — een martelwerktuig dat de samenleving langzaam de adem
beneemt. Volgens hem stimuleert het systeem geen verduurzaming, maar leidt het tot verstikking van koopkracht, ondernemerschap en realiteitszin. “Het is verschrikkelijk dat wij onze economie aan deze waanzin onderwerpen.”
Labohm wijst op de verhoging van energieprijzen, toenemende inflatie en het vertrek van bedrijven naar landen met minder strenge eisen. Tegelijkertijd groeit de energiearmoede onder burgers. “Veel huishoudens moeten inleveren op voedsel, zorg of wonen, omdat ze de energierekening niet kunnen betalen.” Volgens Labohm draait klimaatbeleid niet langer om feiten, maar om ideologie. “Het is een dogma geworden — een soort religie. Mensen zijn er dertig jaar lang in geïndoctrineerd, al zie je in recente peilingen dat klimaat zakt in de lijst van prioriteiten.”
De opbrengsten van ETS-2, afkomstig uit de verplichte aankoop van CO2-rechten door brandstof- en energieleveranciers, worden verdeeld tussen Brussel en de lidstaten. Een deel komt terecht bij de Europese Commissie, die dit boekt als ‘eigen middelen’. Daarmee krijgt Brussel voor het eerst directe inkomsten uit klimaatbeleid, los van de bijdragen van de lidstaten. Dat geld wordt ingezet voor klimaatprojecten, infrastructuur en het afbetalen van schulden uit het coronaherstelfonds. Het overige deel gaat naar nationale overheden. Zij moeten dit inzetten voor woningverduurzaming, uitbreiding van het elektriciteitsnet en het stimuleren van elektrisch vervoer. Ook is er het Sociaal Klimaatfonds, bedoeld om lage inkomens gedeeltelijk te compenseren voor de stijgende kosten van energie en vervoer. De lidstaten mogen daarbij zelf bepalen wie steun krijgt, onder welke voorwaarden en in welke vorm.
Waar CO2 meestal als bedreiging wordt gezien, wijst econoom Hans Labohm op de voordelen ervan. “In wetenschappelijke literatuur groeit het inzicht dat CO2 plantengroei stimuleert. Nasa-satellietbeelden laten zien: de aarde is de afgelopen decennia groener geworden.” Zonder CO2 geen leven, stelt hij. “CO2 is essentieel voor planten, dieren en mensen. Meer CO2 betekent vaak meer voedselproductie.” Ook het opwarmend effect van CO2 staat volgens Labohm ter discussie. Hij spreekt van een verzadigingseffect: “Vergelijk het met een raam dat je zwart verft. De eerste laag houdt veel zonlicht tegen, maar extra lagen maken nauwelijks verschil. Zo werkt het ook met CO2: hoe meer je toevoegt, hoe minder het bijdraagt aan verdere opwarming.”
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
