Europese afspraken tellen niet bij plaatsing megawindturbines langs de Duits-Nederlandse grens
Sjoukje Dijkstra | Datum: 27 mei 2025
Beeld: MKfotografie
“Wat is een verdrag nog waard als niemand het naleeft?”
Op Duits grondgebied, langs de Duits-Nederlandse grens, staat de bouw van tientallen megawindturbines van 260 meter hoog gepland. Nederlandse grensbewoners maken zich ernstig zorgen over hun leefomgeving en gezondheid, maar hun bezwaren worden systematisch genegeerd. De gedeelde Europese samenwerkingswaarden, -normen en -verdragen blijken even niet te bestaan. “Nederlanders hebben niets te maken met wat in Duitsland gebeurt, en andersom ook niet”, aldus CDU-politicus Christoph Gerwers, de hoogste ambtenaar van bestuurlijke regio Kreis Kleve.
De geplande plaatsing van tientallen megawindturbines, nagenoeg ter hoogte van de Eiffeltoren, in het Duitse Reichswald, een lang gestrekt gebied dat grenst aan Nederlandse dorpen zoals het Gelderse Groesbeek en het Limburgse Gennep, houdt de gemoederen bezig. Op basis van de Europese verdragen van Espoo (1991) en Aarhus (1998) zijn landen verplicht bij grensoverschrijdende milieuprojecten, zoals het plaatsen van windparken, informatie te delen en burgers uit buurlanden inspraak te geven. Espoo richt zich op milieueffectrapportages bij grote projecten met grensoverschrijdende impact, Aarhus geeft burgers recht op milieu-informatie, participatie en toegang tot de rechter. Beide verdragen zijn geratificeerd door Nederland én Duitsland.
Ze worden alleen niet nageleefd, stelt Stefan Roerink, lid van de actiegroep Geen Windturbines in het Reichswald. “Zienswijzen moeten in het Duits worden ingediend. Inspraakrondes worden bewust op uithoeken van het Kreisgebied georganiseerd, die voor Nederlanders moeilijk bereikbaar zijn”, vertelt hij aan De Andere Krant. Een referendum over de toekomst van het Reichswald verliep volgens hem uiterst dubieus. Het gebied stond op de nominatie om uitgeroepen te worden tot natuurpark, waar geen ruimte is voor windturbines. De volksraadpleging eindigde nipt in het voordeel van de tegenstanders van zo’n beschermde natuurstatus: 51 tegen 49 procent. “Op de jaarafrekeningen van Stadtwerke Goch, het bedrijf dat de drinkwatervoorziening vanuit het Reichgswaldgebied voorziet, stond een negatief stemadvies tegen het natuurpark. Nota bene ondertekend door de directeur van het nutsbedrijf, die ook in de raad zit van de Kranenburger Energie Verein, de vereniging die de rechten voor energieopwekking met windturbines verkoopt aan ABO Windenergie”, vertelt hij.
Plaatsing van de windturbines is mogelijk desastreus voor natuur en landschap, maar ook voor het toerisme en de gezondheid van omwonenden. Provincies en gemeenten houden zich desondanks opvallend stil, constateert Roerink. “De taskforce waarin gemeenten als Berg en Dal, Mook en Middelaar en Gennep, maar ook belangenclubs van toerisme en natuurbehoud vertegenwoordigd zijn, heeft nauwelijks opgetreden. Zij hebben wel een zienswijze ingediend, maar die is alleen gericht op het toeristisch belang, niet op de volksgezondheid”, vertelt Roerink. “We hebben een trotse wethouder daarop aangesproken, maar hij liep direct weg.”
In 2016 werd in dezelfde regio een windparkproject met succes tegengehouden, door zowel Nederlandse als Duitse tegenstanders. Inmiddels zijn de regels danig versoepeld. Vogelbroedzones zijn verkleind van 150 naar 75 meter en tot deze maand gold een Europese regeling die versnelde bouwprocedures toestond — waar amper ruimte bestond voor bezwaarprocedures. Veel van de huidige windenergieplannen zijn, zowel in Nederland als Duitsland, vlak voor deze deadline ingediend. “Het Verdrag van Espoo wordt daarbij met voeten getreden, het Verdrag van Aarhus genegeerd. Als burger heb je nauwelijks rechtsmiddelen. Alles gaat via regio’s, maar in Nederland hebben die geen formeel bestaansrecht, zoals in Duitsland. Dat terwijl met de plaatsing van windturbines de gezondheid van de burgers in gevaar komt door microplastics, bisfenol-a en laag-frequent geluid.”
Er zijn nog twee andere grote randzaken genegeerd, volgens Roerink. De turbines komen in het bereik van radarinstallaties van onder meer vliegbasis Volkel. Volgens de Nederlandse wetgeving (BWBR0041313, Bijlage XIV, red.) mogen bouwwerken tussen 15 en 75 kilometer van een radarstation niet hoger zijn dan 114 meter. En in het Reichswald wordt drinkwater opgepompt door Stadtwerke Goch. De directeur van het bedrijf waarschuwde dat bij een natuurpark deze watervoorziening gevaar zou lopen. “Nu de turbines in beeld zijn, wuift dezelfde persoon milieuzorgen rond microplastics en bisfenol-A weg. Een volledige draai van 180 graden”, aldus Roerink. “Zonder enige transparantie.” Ook zijn er aan de rand van het Reichswald, op de vruchtbare löss grond, een paar biologische en ecologische boeren actief. Roerink voorziet dat hun groenten door de komst van meer microplastics en Bisfenol-A niet meer hetzelfde zullen zijn.
Andere tegenstanders van de windturbines en Roerink blijven zich verzetten. Ze hebben inmiddels 5000 flyers verspreid, informatieavonden georganiseerd, brieven gestuurd en zienswijzen ingediend. “In Duitsland moet een zienswijze persoonlijk, juridisch correct en ondertekend zijn. Een standaardbriefje telt niet. We hebben meer dan zestig mensen geholpen met het schrijven van deze persoonlijke brieven. Via een Nederlands-Duits advocatenbureau, waar mensen zich via het collectief konden aansluiten, zijn er honderden professionele zienswijzen ingediend.” Hij heeft niet de illusie dat het tij gekeerd gaat worden, omdat de strijd tegen de overheden volgens hem ongelijk is. “De ene overheid verzwakt haar milieuregels, de andere negeert internationale verdragen. Burgers worden nauwelijks gehoord, regels omgebogen en inspraak feitelijk geblokkeerd. Dat zou in heel Europa tot rinkelende alarmbellen moeten leiden. Want wat is een verdrag nog waard, als niemand het naleeft?”
Reacties van overheden
Voor dit artikel zijn de betrokken instanties benaderd voor wederhoor. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat toonde zich aanvankelijk bereid te reageren, maar verwees uiteindelijk door naar het ministerie van Defensie, dat verantwoordelijk is voor radarveiligheid en vliegbasis Volkel. Van Defensie kwam geen reactie.
Stadtwerke Goch stelde dat het informeren van klanten over risico’s voor de watervoorziening via een flyer bij de jaarafrekening verliep. Het betrof geen politiek stemadvies. Een belangenconflict met Energieversorgung Kranenburg wordt ontkend. Dat bedrijf ontkent directe betrokkenheid bij het windproject.
De Provincie Limburg reageerde wel uitgebreid en zegt een zienswijze te hebben ingediend op 18 april waarin zij wijst op gebrekkig onderzoek naar effecten op natuur, grondwater en geluidshinder. De provincie geeft aan dat er onvoldoende onderzoek is gedaan naar grensoverschrijdende effecten op Natura 2000-gebieden, geluid, stikstof en beschermde diersoorten zoals vogels en vleermuizen. Ook wordt gewezen op risico’s voor de grondwaterbescherming, zoals het doorboren van kleilagen in kwetsbare gebieden. De provincie acht de gehanteerde minimumafstand van 75 meter tot de landsgrens ruimtelijk ongewenst. Volgens Limburg is wel voldaan aan bilaterale afspraken met Duitsland. Mogelijke vervolgstappen van Limburg hangen af van de reactie van de Bezirksregierung Düsseldorf.
Provincie Gelderland reageerde niet. Ook de Duitse politicus Christoph Gerwers liet niks van zich horen.
Megawindturbines die de leefomgeving van mens en dier verpesten‚ ‘nulemissiebeleid’ waardoor ondernemers de stad niet meer in kunnen met dieselbusjes‚ smart city-apparaten zoals 5G‚ wifi-trackers en sensoren in lantaarnpalen die de privacy en gezondheid van burgers aantasten‚ wateroverlast als gevolg van ‘vernattingsbeleid’‚ wolven die recreatie onmogelijk maken‚ de komst van oefenterreinen voor Defensie — op allerlei manieren wordt de leefomgeving van burgers bedreigd. Steeds meer mensen komen hiertegen in verzet. Ze spreken in bij raadsvergaderingen of zetten acties op touw om de controle over hun omgeving terug te pakken.
Wij zijn ervan overtuigd dat burgers op lokaal vlak veel kunnen bereiken. Zeker als we verbinding maken met elkaar. Daarvoor is deze nieuwe rubriek bedoeld. Hierin belichten wij wekelijks een lokaal initiatief waarmee burgers zich teweerstellen tegen plannen die hun leefomgeving aantasten. Alle initiatieven zullen bij elkaar worden gebracht op een aparte website van De Andere Krant (in ontwikkeling). Wij hopen dat mensen hierdoor elkaar weten te vinden en niet zelf steeds opnieuw het wiel hoeven uit te vinden.
Ben jij bezig met een lokaal initiatief waarvoor je aandacht wilt vragen en dat ook voor mensen elders in het land relevant is? Neem dan contact op met de redactie: redactie@deanderekrant.nl o.v.v. De Grote Verbouwing.
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
