Grootste uitbreiding krijgsmacht sinds 1933 neemt Nederland op de schop

Defensie heeft aangekondigd op 57 locaties in Nederland faciliteiten te confisqueren, natuur- en landbouwgebieden te claimen, tientallen woningbezitters te onteigenen en ondernemers hun bedrijf af te pakken. Vrijwel de gehele provincie Zeeland wordt laagvlieggebied voor helikopters en zelfs Natura 2000-gebieden worden opgeofferd. Vooral Flevoland wordt zwaar getroffen. De commerciële luchtvaart mag al jarenlang niet vliegen op Lelystad Airport vanwege stikstofnormen, maar Defensie mag de luchthaven nu wel gebruiken voor F-35-gevechtsvliegtuigen. Vergunningen zijn voor Defensie geen obstakel.

Staatssecretaris van Defensie Gijs Tuinman maakte op 23 mei het ­Nationaal Programma Ruimte voor Defensie (NPRD) wereldkundig, de blauwdruk voor de grootste uitbreiding van de krijgsmacht sinds 1933. “De wereld wordt onzekerder, we moeten dus uitbreiden. Niet omdat ík dat wil, maar omdat het gewoon noodzakelijk is om onze manier van leven veilig te houden”, zei hij. De krijgsmacht claimt in het NPDR 57 locaties door heel Nederland en trekt zich daarbij niks aan van vergunningen en wetgeving die voor ‘gewone’ boeren en bedrijven wel gelden, zoals stikstof­afspraken, of past indien nodig de regels naar eigen believen aan (zie kader).
In het bijzonder de jongste provincie van Nederland, Flevoland, wordt zwaar getroffen door de eigen Defensie. “Flevoland kleurt legergroen”, kopte Omroep Flevoland. De headline leest vrolijk weg, maar uit het artikel blijkt dat veel bewoners vrezen voor groot leed. De inwoners van hoofdstad van de provincie kregen bijvoorbeeld te horen dat zij rekening moeten gaan houden met veel meer overlast rond Lelystad Airport, want de luchthaven zal gaan dienen als uitvalsbasis voor F-35’s, gevechtsvliegtuigen die structureel de officiële geluidsnormen overschrijden. 

De aangekondigde komst van het oorlogs­tuig naar Lelystad Airport heeft om meerdere redenen tot verontwaardiging geleid. Plaatselijke en provinciale politici voelen zich geschoffeerd ­omdat zij al jaren vergeefs lobbyen om de luchthaven tot dependance van Schiphol te maken. Vanwege zorgen over klimaat, stikstof en gezondheid van omwonenden blokkeert Den Haag die plannen nog altijd. Nu Defensie een extra F-35-uitvalsbasis — naast Volkel en Leeuwarden — nodig heeft, zijn de bezwaren ineens niet belangrijk meer. Het zorgt voor veel onvrede, bijvoorbeeld bij de burgemeester van Lelystad, Mieke Baltus. “Voor Lelystad is het — zoals keer op keer aangegeven — onbespreekbaar en onaanvaardbaar dat er alleen jachtvliegtuigen komen, zonder maatschappelijk en economisch rendement voor de omgeving”, aldus de CDA-politica. “Na vijftien jaar wachten laat ook de huidige politiek in Den Haag zich kennen als onbetrouwbare partner.”

Voor direct omwonenden van de luchthaven is de bezorgdheid niet alleen economisch getint. PVV-minister van Infrastructuur Barry Madlener is bezig draagvlak te creëren voor commerciële luchtvaart op Lelystad en de verwachting is dat Den Haag daar alsnog akkoord mee zal gaan om Flevoland te vriend te houden. Dat gaat betekenen dat er nog meer vliegverkeer- en klimaatoverlast komt voor mensen die in de buurt van de luchthaven werken en/of wonen. “Wij vinden de combinatie van de F-35’s in combinatie met burgerluchtvaart totaal onaanvaardbaar. En dan wordt er vanuit de lokale politiek geroepen dat Defensie alleen welkom is samen met burgerluchtvaart, dat valt zo rauw op je dak. Als dat doorgaat dan hebben wij heel veel overlast”, aldus Sietse Zeinstra, die in het verlengde van de landingsbaan zijn woning en boerenbedrijf heeft. Voorzitter Dirk Bruins van Land- en Tuinbouworganisatie Nederland Noord spreekt namens meerdere boerenbedrijven als hij het heeft over een “immense impact” op het boerenleven. Sommigen moeten verkassen om ruimte te maken voor Defensie. “De grond wordt je onder de voeten weggeslagen als je hoort dat jouw woon- en werkplek, vaak al generaties in de familie, wordt ingenomen. Voor deze ondernemers is dit ronduit verschrikkelijk nieuws. LTO Noord zal hen met raad en daad bijstaan.”

Ook elders in de polder dropte Defensie een spreekwoordelijke bom. Ze deelde mee dat het Ketelmeer, nota bene Natura 2000-gebied, is aangewezen als laagvlieggebied voor helikopters. In Zeewolde claimt Defensie vruchtbare landbouwgrond om een megakazerne van ruim 600 hectare te kunnen bouwen, waar binnen 15 jaar zo’n 7000 militairen gestationeerd moeten worden. Gevolg, minstens negen agrarische bedrijven en dertien woningen dienen te verdwijnen. Flevolanders kunnen nog wel een bezwaarschrift indienen, maar gevreesd wordt dat dit slechts is om de schijn van een officiële procedure in stand te houden. Sommigen proberen zich te verzetten via een petitie. “Dit prachtige agrarisch gebied, van grote waarde voor de voedselzekerheid en hét visitekaartje van de provincie, moet beschermd worden tegen de negatieve impact van zo’n grootschalige kazerne”, aldus de initiatiefnemers achter het online bezwaarschrift Zie af van de megakazerne in Zeewolde, inmiddels ruim 4500 keer ondertekend.

Caren Gigengack is vorig jaar november verhuisd naar de Flevopolder, maar kreeg vorige week spontaan spijt van haar beslissing. “We kwamen hier juist voor de ruimte en de stilte, na jaren in Haarlemmermeer. Maar nu komen hier helikopters. Dan is het gedaan met de rust.” Zij vertelt dat Zeewolde meerdere stilte- en natuurgebieden kent, zoals ‘de Stille kern’. “Je mag hier niet met een brommer door het stiltegebied, maar straks mogen er wel tanks en helikopters komen. Leg mij dat maar eens uit”, zegt ze. “Boeren moeten hier weg vanwege Natura 2000, maar Defensie mag kennelijk doen wat ze wil.”