Hengelo zet duizend vluchtelingen in voormalig stadskantoor
Saskia Frederiks | Datum: 07 mei 2025
Vluchtelingen die aankomen bij de AZC in Ter Apel | Fotografie: Hollandse Hoogte / Robin Utrecht
Kleinschalige opvang is volgens COA “Onhaalbaar en onbetaalbaar”
De gemeente Hengelo gaat in 2027 duizend vluchtelingen opvangen in een voormalig stadskantoor. Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) stuurt overal in Nederland aan op grootschalige opvang, omdat kleinschalige opvang “onhaalbaar en onbetaalbaar” is. Jaarlijks komt er een stad ter grootte van Utrecht aan migranten bij. Forum voor Democratie-raadslid Brian Geertshuis vreest het ergste: “Het is niet de vraag óf, maar wannéér het misgaat”.
In Hengelo worden de drie opvanglocaties met nu in totaal 845 vluchtelingen — van wie driehonderd Oekraïners — vervangen door één locatie voor duizend bewoners. Het voormalige stadskantoor aan de Hazenweg wordt een Duurzame Gemeentelijke Opvang. Waar normaliter het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (COA) de centrale regie voert bij vluchtelingenopvang, houdt Hengelo het dagelijks beheer voor vluchtelingenopvang wel in eigen hand, met een ondersteunende rol voor het COA.
Hengelo’s FVD-raadslid Brian Geertshuis maakt zich zorgen over de grootschaligheid van het project: “We zijn geen Rotterdam of Amsterdam. We vinden duizend veel te veel. We zien steeds meer incidenten in het land. Het is niet de vraag óf, maar wannéér het mis gaat.” Geertshuis pleit voor veiligheid en transparantie voor omwonenden. “De opvang van asielzoekers en Oekraïners is een hobby van de burgemeester. Er is geen inspraak geweest, omwonenden zijn gepasseerd. Je ziet dat het er langzaam meer en meer worden. Nu gaat het opeens richting de duizend. Waar houdt het op?” Met een motie riep het raadslid op tot het respecteren van het eerdere raadsbesluit voor maximaal 850 vluchtelingen. “Die motie is van links tot rechts weggestemd. Ook de PVV trok op het laatst haar keutel in.”
Geertshuis heeft via Petitie.nl opgeroepen tot begrenzing van de opvang in Hengelo. Op Petitie.nl staan ruim zeventig petities waarin burgers in Nederland zich uitspreken tegen de komst of aanwezigheid van azc’s, van Montfoort tot Dalfsen en van Bilthoven tot Didam. Maar ondertussen blijven er alleen maar meer opvangen bijkomen. Omwonenden van het Amsterdamse Sloterdijk werden afgelopen week al geconfronteerd met zeshonderd nieuwe buren, allen asielzoekers. Met de komst van de nieuwe Nederlanders ontstaat op verschillende plekken in het land onrust. Het relaas van een 15-jarig meisje uit Uden dat begin dit jaar door een Syrische vluchteling is verkracht, ging twee weken geleden viraal. De vader van het meisje maakte tijdens een commissievergadering in een emotioneel betoog zijn zorgen kenbaar over de komst van nog meer asielzoekers naar Maashorst. De Syrische dader is ongestraft overgeplaatst naar een ander asielzoekerscentrum (azc), vertelde hij, terwijl hijzelf in het bijzijn van zijn kinderen met veel geweld werd gearresteerd toen hij zijn ongenoegen bekendmaakte tijdens een protest tegen het azc in Uden. Hij houdt de burgemeester van Maashorst medeverantwoordelijk voor het leed dat zijn gezin is aangedaan.
De gemeente Hengelo beweert ondertussen dat het hele proces in harmonie met de burgers verloopt. Een woordvoerder van de gemeente zegt dat er wordt ingezet op goed contact met omwonenden, zoals met de scholengemeenschap naast het voormalig stadskantoor. Het AD publiceerde juist een brief van Hengelo’er Johan Keizer, die zich beklaagt over de slechte communicatie en bestuurlijke arrogantie. “Het besluit lijkt over de hoofden van bewoners heen te zijn genomen, zonder noemenswaardige raadpleging of transparantie”, aldus Keizer. Volgens hem “lijkt dit besluit ons plotseling ‘door de strot geduwd’”. Ook Ivo Keizer, een naamgenoot uit de directe omgeving van het stadskantoor, heeft de gemeente nog niet gehoord over de plannen voor de grootschalige opvang. Van de huidige bewoners merkt hij weinig, “behalve dat ze soms door de straten lopen”.
Hengelo beroept zich op zijn wettelijke verplichting 425 vluchtelingen in de gemeente op te nemen. “Asielzoekers”, volgens de gemeentelijke woordvoerder. “Daarnaast heeft de gemeente een inspanningsverplichting voor het opvangen van 563 Oekraïners. In totaal gaat het om 988 personen.” Marjon Antoons, woordvoerder voor het COA in Overijssel, zegt dat het “onhaalbaar en onbetaalbaar” is, vluchtelingenopvang alleen kleinschalig te organiseren. “Kleinschalige opvang is altijd maatwerk.” Volgens Antoons helpt “een goede mix van grote en kleinere locaties bij draagvlak in de omgeving”.
Hengelo kocht het stadskantoor voor 5,45 miljoen euro om de opvangverplichting “op basis van het verdeelbesluit (de Spreidingswet — red.) van de minister ook langjarig goed te regelen”, zegt de woordvoerder van de gemeente. “Bovendien bepaalt de gemeente Hengelo in deze eigen locatie zelf op welke manier invulling wordt gegeven aan de gemeentelijke opvang-kernwaarden: leefbaar, humaan en gastvrij.” Om het pand geschikt te maken voor bewoning door de vluchtelingen, betaalt de gemeente nog eens 21 miljoen euro extra. Daarvan neemt het COA 15,5 miljoen voor zijn rekening. De opvang levert de gemeente ook wat op: volgens de tarieven die de staat op dit moment hanteert voor de opvang van Oekraïners (44 euro per dag) en andere vluchtelingen (150 euro per dag), zou de staat gemeente Hengelo voor het huidige vluchtelingenaantal een kleine 35 miljoen vergoeden.
D66-leider Rob Jetten wil tien nieuwe steden opzetten in Nederland om de woningnood tegen te gaan. Volgens het Centraal Buro voor Statistiek (CBS) kwamen er van maart 2024 tot en met februari 2025 maandelijks tussen de 20.000 en 40.000 immigranten naar Nederland. Het totaal over afgelopen jaar komt daarmee op 317.888 immigranten, oftewel een grote stad met een inwonersaantal tussen Utrecht en Eindhoven in of tweemaal het inwonersaantal van Amersfoort, Apeldoorn, Arnhem of Den Bosch. In 2023 waren dat er 335.668 en in 2022 403.108 immigranten. De aantallen vertrekkende Nederlanders liggen doorgaans rond de 150.000. Volgens het CBS was het migratiesaldo nog negatief tussen 2003 en 2007: minder immigranten dan emigranten. Bij het COA kloppen 2,5 keer zoveel mannen als vrouwen aan. De meeste vluchtelingen komen uit Syrië. In de grote steden Amsterdam, Den Haag en Rotterdam is de autochtone bevolking inmiddels in de minderheid, met respectievelijk 43, 43 en 46 procent.
Mark Doorn, voormalig manager van een gemeentelijke opvanglocatie voor statushouders en Oekraïners in Bloemendaal, stelt dat verschillende soorten vluchtelingen in lastige omstandigheden leven. “Door een tekort aan woningen wonen veel statushouders (vluchtelingen met een voorlopige verblijfsstatus — red.) in tijdelijke opvanglocaties in de gemeente en soms zelfs nog in de asielzoekerscentra.” Volgens Doorn leven asielzoekers in afwachting van hun procedure “vaak op grootschalige opvanglocaties waar de leefomstandigheden lastig zijn”. Volgens het COA vallen 216 van de 320 opvanglocaties onder de ‘noodopvang’, omdat ze niet voldoen aan hun eigen eisen. Asielboot Galaxy in Amsterdam is zo’n noodlocatie. Doorn: “Daar wonen vijftienhonderd mensen. Op het eerste oog zie je een luxe cruiseschip met winkeltjes en theaterzalen. Maar de mensen wonen in kleine hutjes waarvan de ramen niet open kunnen. Het is niet gemaakt om in te wonen. Ook bij het locatiebeheer komt veel kijken. Er werken tachtig COA-medewerkers, de reguliere bemanning, er is veel beveiliging en zelfs douanebeambten. Het is een bizarre situatie.”
In het gebouw waar Doorn als locatiemanager Statushouders werkte, verdwenen vaak spullen, ging er steeds van alles stuk en waren er kakkerlakplagen, terwijl dat een kleinschalige opvang betrof. Dat ziet hij niet gebeuren op de Galaxy. “De regels op zo’n boot zijn heel streng. Bewoners mogen geen vers voedsel aan boord meenemen en er mag niet gerookt worden.” Volgens Doorn zijn de locatie en organisatie de bepalende factor voor grootschalige opvang.
Het cruiseschip Silja in de Rotterdamse haven, waar tweeduizend vluchtelingen verblijven, blijkt volgens NRC van 10 april “een ‘snelkookpan’ waar geweld, bedreigingen en mogelijk misbruik voorkomen”. Het dagblad meldt dat jonge vrouwen er niet veilig zijn en kinderen zo snel mogelijk van boord moeten volgens een brandbrief van Gezondheidszorg Asielzoekers aan het COA en de gemeente Rotterdam. Het schip was bedoeld als opvanglocatie voor hooguit duizend vluchtelingen voor een verblijf van maximaal anderhalf jaar. Dat werden er al snel vijftienhonderd, een traject vergelijkbaar met de asielboot in Amsterdam. Inmiddels is het bewonersaantal verdubbeld en blijft de boot in gebruik tot minstens 2026.
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
