“Het gaat om echte, pure zelfbeschikking”

George Woodham | Datum: 27 oktober 2025

Tom van Lamoen | mkfotografie

Interview Tom van Lamoen, lijsttrekker LP, over de filosofie achter het libertarisch gedachtegoed

Met een luidruchtige campagneposter (De zaag door Den Haag) en ludieke acties als het projecteren van het totaalbedrag van de Nederlandse staatsschuld op het gebouw van De Nederlandsche Bank, probeert de Libertaire Partij (LP) haar gedachtegoed onder de aandacht te brengen bij de kiezer. Achter de spraakmakende campagne gaat een serieuze politieke filosofie schuil, vertelt lijsttrekker Tom van Lamoen. “Ik wil in een wereld leven waar de politiek geen invloed heeft op mijn persoonlijke levenskeuzes.”

“We hebben zoveel lol deze campagne. Alleen maar leuke filmpjes. We zijn nu vooral bezig met het maken van satirische filmpjes”, aldus Van Lamoen.” Ik spreek de enthousiaste lijsttrekker van de LP op het gemeentehuis van Amersfoort, waar Van Lamoen in de gemeenteraad zit namens Amersfoort voor Vrijheid (AvV). Die partij richtte hij begin 2022 op uit onvrede over de coronamaatregelen en de algeheel linkse koers van zijn stad. De LP wist redelijk veel aandacht te trekken met haar verkiezingscampagne. Spraakmakend was het Jiskefetachtige campagnefilmpje van de op X inmiddels beruchte fictieve kandidaat-volksvertegenwoordiger van de LP, ‘Likma Ballen’, die stevig de draak steekt met mainstream politici en gladde verkiezingspraatjes van lijsttrekkers.

Een van de redenen dat Van Lamoen zich landelijk heeft gemeld, is de moeilijkheid die hij heeft ervaren om lokaal daadwerkelijk iets te veranderen. “In de gemeente merk je dat op veel onderwerpen landelijk bepaald wordt wat je taken zijn. Dat gaat dan over uitkeringen, jeugdzorg, ouderenzorg. Je kunt dan niet echt puur libertarisch bezig zijn.”

Wat wil de LP voor Nederland? “Ik ben in de coronatijd de politiek ingestapt, toen ik de politiek niet meer kon ontwijken. Ze walste mijn persoonlijke leven toen binnen”, zegt Van Lamoen. “Kijk, ik zou in een wereld willen leven waar de politiek geen invloed heeft op mijn persoonlijke levenskeuzes. Maar dat is steeds minder het geval. Je hebt geen vrijheid meer en de politiek gaat steeds meer de keuzes in je leven voor je bepalen. Corona was daarin de druppel. De segregatie door de QR-code, de drang en dwang van de vaccinaties. Daar werd het voor een hoop mensen heel duidelijk. Ik was wel al veel langer bezig met dat soort onderwerpen. Vooral het financiële systeem liet mij die onvrijheden duidelijk zien. Los van de overheid leven we onder de macht van de banken, de grote bedrijven: de monopolies waardoor we onderdrukt worden. Daar onderuit komen is mijn levensactivisme.”

Volgens Van Lamoen hebben de coronamaatregelen onze wereld blijvend veranderd. “Met dat Next Generation EU fonds, bijvoorbeeld, zijn we gemeenschappelijke schulden aangegaan. Schulden die we vóór die periode niet mochten aangaan. Nu zitten we daaraan vast. Dat is een vorm van onderdrukking waar onze kinderen en zelfs onze kleinkinderen voor zullen moeten opdraaien. Voor mij is het een primair doel het financiële/bancaire systeem te ontmaskeren. En als libertariër wil ik ook die echte, pure, zelfbeschikking uitdragen.”

De libertariërs vertrouwen de overheid niet, zegt Van Lamoen. “Ons hoofddoel is eigenlijk dat we mensen ervan bewust willen maken dat een overheid er nooit voor hen kan zijn. Dat een regerende klasse die boven de mensen staat, het volk nooit echt kan dienen. Dat komt doordat we een overheid hebben die ons onder dwang belasting afneemt. Zo’n overheid zal altijd corrumperen, omdat wij, zodra dat gebeurt, geen middel hebben om dat tegen te gaan.”

Zijn er niet meer partijen die een libertarisch gedachtegoed aanhangen? FVD en BVNL willen flinke lastenverlichting, ruime belastingvrije voeten, een vlaktaks op inkomen, Forum 20 procent en BVNL 25 procent. Van Lamoen ziet dat anders. “Als je de programma’s van FVD en BVNL leest met in je achterhoofd jouw belastinggeld en zelfbeschikking, dan is 70 procent van hun programma’s socialistisch.”

Dat zullen Van Haga en De Vos leuk vinden om te horen. “Oh, maar daar sta ik 100 procent achter. Kijk maar naar onderwijs. Zij willen feitelijk hetzelfde als GroenLinks-PvdA en D66. Kleinere klassen en docenten beter betalen en de basisbeurs terug. Dat betekent: er een zak geld tegenaan gooien. Wij zeggen: Nee. Wij zien onderwijs niet als taak voor de overheid. Wij willen de leerplicht afschaffen en wij willen een eerlijk speelveld voor vrije scholen en thuisonderwijs.”

Abonneren

Het is een standpunt dat je inderdaad nergens anders hoort. Het is wel nogal rigoureus. Is dat wat je bedoelt met ‘De Zaag door Den Haag’? “Ja. Die overheid moet kleiner. Maar we staan niet voor afbraakbeleid. We willen de leerplicht afschaffen, maar dat betekent niet dat scholen geen geld of budget meer krijgen. In plaats van scholen een zak belastinggeld te geven, geven we ouders een voucher. Daarmee kunnen ze hun eigen school kiezen die vanuit gemeentelijke belasting wordt betaald.”

Maar gemeentelijke belasting is toch ook belasting? Daar willen jullie nou juist vanaf. “Klopt, maar we moeten een transitie inzetten naar decentraliseren van alle geldstromen, zodat je daarna op lokaal niveau al die belastingen, het geld wat je dus aan die ouders geeft, kunt uitfaseren tegen belastingkortingen. Kijk, als je zo’n onderwijshervorming te agressief doorvoert, zullen ambtenaren, ouders en scholen daartegen in opstand komen. Dat is ook omdat het systeem gebouwd is om zichzelf in stand te houden. Dus zeggen: ‘We gaan al jullie fondsen afschaffen’, is niet realistisch. Wat wij dus willen met elke transitie die we voorstaan, is dat mensen die nog voor het oude systeem kiezen dat voorlopig ook nog kunnen blijven doen. Maar mensen die buiten het systeem willen kiezen — en dan heb ik het over staatsvrije scholen, thuisonderwijs of bij zorg een broodfonds willen in plaats van een basispakketverzekering — moeten dat ook kunnen.”

Weg met de staat dus, uiteindelijk. Dat betekent voor de LP ook een NEXIT. Tegelijk is de LP voor open grenzen. Ze willen Nederland openstellen voor iedereen die hier wil komen werken en zijn eigen broek op kan houden. Niet een erg populair standpunt. Van Lamoen onderkent de druk die de massa-immigratie legt op de sociale cohesie in Nederland en ook op de woningmarkt. Zelf is hij ook kritisch op de Spreidingswet en hebben de protesten die hij zelf met AvV heeft georganiseerd er onder andere toe geleid dat de plaatsing van twee azc’s door het stadsbestuur van Amersfoort voorlopig is uitgesteld. Is dat niet tegenstrijdig? “Nee. Als je de incentives weghaalt, dus de uitkeringen, het gratis geld en de gratis huizen, dan stopt ook de toevoer. Wij vinden dat je mensen nooit mag verplichten anderen op te vangen, maar we willen niet de grenzen dicht. Wij zijn heel erg voor vrijhandel. Die willen we binnen Europa ook behouden. Als je de grenzen wilt sluiten, dan moet je ook een controlestaat oprichten en daar zijn wij tegen. We willen gewoon dat de markt het regelt. Ook de belastingkorting voor expats doen we weg. We halen de overige belastingvoordelen bij de grote bedrijven ook weg en dan zal de arbeidsmigratie ook verminderen.”

De LP heeft nog nooit een zetel bemachtigd in de Tweede Kamer en peilt ook nu op 0 zetels. Het migratiestandpunt en het open grenzenstandpunt spelen hier wellicht een rol in. Kiezers die stevige lastenverlichting willen en een kleine overheid, zitten vooral aan de rechterkant van het politieke spectrum en die willen ook vurig zaken als een asielstop, grenscontroles en/of remigratie geregeld zien en dat wil de LP dan weer niet. Of de LP daarmee ook onverkiesbaar zal blijken, weten we pas op 29 oktober.