Hoe de EU de democratie ondermijnt
Stefano di Lorenzo | Datum: 29 september 2025
Verkiezingsposter van Blocul Patriotic. Een blok van vier pro-Russische partijen dat deelneemt aan de verkiezingen op zondag 28 september in Moldavië. Fotografie: Paul Dza | SIPA
Brussel schuwt geen enkel middel om tot een gewenste verkiezingsuitslag te komen
De Europese Commissie beschuldigt landen als Rusland regelmatig van bemoeienis met interne Europese aangelegenheden, maar schroomt zelf niet om hard in te grijpen in lidstaten waar partijen aan de macht dreigen te komen, of zijn gekomen, die kritisch zijn op het EU-beleid. Daarbij zet Brussel alle mogelijke middelen in, van censuur en propaganda tot financiële chantage, intimidatie en arrestatie van oppositiepolitici en het ongeldig verklaren van verkiezingsuitslagen. Na Slowakije, Hongarije, Servië en Roemenië is het nieuwste doelwit Moldavië. De EU pompte de afgelopen tijd miljarden in het kleine landje, voorafgaand aan de parlementsverkiezingen die daar zondag plaatsvinden.
De Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken Peter Szijjártó kwam vorige maand op Facebook met een opmerkelijk bericht. Hij waarschuwde zijn Slowaakse en Servische evenknieën dat Brussel zint op ‘regime change’ in hun landen. Aanleiding voor de waarschuwing van Szijjártó was een rapport van de Russische Buitelandse Inlichtingendienst (SVR) waarin de Russen stellen dat de EU en Oekraïne aanzienlijke steun verlenen aan de Hongaarse oppositie bij de komende parlementsverkiezingen in het voorjaar van 2026.
Volgens Szijjártó voert Brussel een geheime ‘informatie-oorlog’ om de dwarse partij van Viktor Orbán uit het zadel te krijgen. De EU steunt daarbij lokale Hongaarse ngo’s om haar boodschap te verspreiden. De ngo’s worden al spottend Bongo’s genoemd: Brussels-organized NGO’s. De Hongaare minister denkt ook te weten waarom de Brusselse bestuurders zich zo opstellen. “Brussel speelt geen rol meer in de wereldpolitiek”, schrijft hij. “Dit is duidelijk heel frustrerend voor de gevestigde liberale politieke leiders. Daarom oefenen ze steeds meer druk uit op regeringen die vóór vrede en nationale belangen zijn en die niet buigen voor Brussel. Ze doen op steeds brutalere wijze pogingen om Slowakije, Servië en Hongarije te destabilseren en hun patriottistische regeringen omver te werpen.”
De Hongaren weten waar ze het over hebben. Premier Orbán voert al jaren een eigenzinnig beleid en weigert mee te doen aan anti-Russische maatregelen en het immigratiebeleid van de EU. Om deze reden startte de EU in 2018 een artikel-7 procedure tegen het land, die ertoe kan leiden dat Hongarije zijn stemrecht in de EU verliest. Deze procedure loopt nog steeds.
Lange tijd stond Hongarije alleen, maar onder Robert Fico — anders dan Orbán van linkse huize — heeft Slowakije zich ontpopt tot tweede luis in de Brusselse pels. Fico verzet zich net als Orbán tegen de Russische sancties en wil gewoon olie en gas blijven importeren uit Rusland. Hij pleit ook voor een einde aan de steun voor Oekraïne. Tot woede van de EU-2functionarissen was hij in mei aanwezig bij de parad pobedy (overwinningsparade) in Moskou. Enkele weken geleden bezocht hij de top van de Shanghai Corporation Organization (SCO) in China. De Duitse Europarlementariër Daniel Freund van de Groenen schreef: “Wat een beeld, de dictators van de wereld samen in China. Je hebt Poetin, je hebt Xi Jinping, je hebt Kim Jong Un, en je hebt Robert Fico die er tussen staat. Dat zegt iets over waar het met Slowakije naartoe gaat.”
Servië, sinds 2014 kandidaat-lid van de EU, is een ander land dat kan rekenen op de warme belangstelling van Brussel. President Aleksandar Vuçiç probeert al heel lang een evenwicht te vinden tussen de eisen uit Brussel en de historische banden van zijn land met Rusland. Aanhangers van de regering verdenken de EU ervan de recente massale protesten te hebben georkestreerd. Volgens hen zou de EU in Servië een “kleurenrevolutie” willen veroorzaken om het land definitief in het EU-kamp te trekken. Vuçiç heeft zich tot dusver onttrokken aan de sancties tegen Rusland, tot ergernis van Brussel.
Na de verkiezingen in december 2023, die door de partij van Vuçiç overtuigend werden gewonnen, nam het Europese Parlement een resolutie aan waarin werd gesteld dat “Servië zijn verplichtingen om eerlijke en vrije verkiezingen te houden, niet is nagekomen”. De invloedrijke Duitse denktank DGAP (Deutsche Gesellschaft für Auswärtige Politik, de Duitse afdeling van de Council on Foreign Relations), die zich onafhankelijk noemt, maar wordt gefinancierd door de Europese Commissie, het Duitse ministerie van Defensie en de Open Society Foundation van George Soros, verklaarde in een memo in februari 2024 dat “zachtaardige” pogingen om Servië los te weken van Rusland hadden gefaald, en dat Duitsland daarom “bilaterale acties” moest overwegen. De Duitse regering zou onder meer de uitkomst van de verkiezingen moeten aanvechten, “zoals door het Europees Parlement is voorgesteld”. Enkele weken geleden waarschuwde de Duitse denktank dat Vuçiç erop uit is om de demonstraties met harde hand te onderdrukken en riep de Duitse regering en de EU op om Servië “harder aan te pakken”.
Een land waarin Brussel er al in is geslaagd de oppositie tegen de EU en de Oekraïne-oorlog te neutraliseren is Roemenië. Daar werd niet alleen de uitslag van de presidentsverkiezingen vorig jaar geannuleerd, met goedkeuring van Brussel, maar werd de winnaar van de verkiezingen, de EU-kritische Călin Georgescu, uit de politiek verbannen. Hij wordt nu zelfs vervolgd door de Roemeense justitie. De Roemeense minister van Binnenlandse Zaken Cătălin Predoiu, verklaarde onlangs in een interview trots dat “alle westerse inlichtingendiensten nu bestuderen hoe de Roemeense staat zich heeft verdedigd”.
Met name de inlichtingendienst van Tsjechië, waar begin oktober parlementsverkiezingen plaatsvinden, zou zich al voorbereiden op een Roemeens scenario.
En dan is er nog EU-kandidaat-lidstaat Moldavië, waar op zondag 28 september parlementsverkiezingen worden gehouden. Moldavië mag dan een klein, arm landje zijn aan de rand van Europa, het is wel degelijk van groot strategisch belang. Ingeklemd tussen het westen van Oekraïne en Roemenië, heeft Moldavië altijd sterke banden gehad met zowel Rusland als Europa. Het land was tot 1991 onderdeel van de Sovjet-Unie en 15% van de Moldaviërs spreekt dagelijks Russisch.
Bij de verkiezingen draait alles om de relatie van Moldavië tot de EU en Rusland. De twee belangrijkste politieke blokken, die in peilingen elk op ongeveer een-derde van de stemmen kunnen rekenen, staan diametraal tegenover elkaar. De Partij van Actie en Solidariteit is pro-EU en anti-Rusland, terwijl het linkse Patriottistische Electorale Blok — een samenwerkingsverband van socialisten, communisten en nationalisten — een onafhankelijke koers wil. Net als de linkse Fico in Slowakije streven de linkse Moldavische partijen naar ‘normale’ relaties met Rusland en zijn ze kritisch op de EU. Ze willen ook graag aansluiting op het Chinese ‘belt-and-road’ initiatief.
Westerse analisten beschuldigen Rusland van inmenging bij de verkiezingen. “Sinds de volledige Russische invasie van Oekraïne in 2022, is Moldavië het op één na belangrijkste doelwit van de Russen”, stelt Andrew Wilson van de European Council on Foreign Relations. Volgens Wilson voeren de Russen een “hybride oorlog” in Moldavië, die nog net niet is uitgemond “in directe militaire interventie”.
De Moldavische president Maia Sandu doet er alles aan om de bevolking ervan te overtuigen om zich achter de EU te scharen. Zij schildert de verkiezingen af als een existentiële keuze: “Europa of Rusland, democratie of autoritarisme, vrede of oorlog.” Volgens Sandu probeert Rusland Moldavië in zijn greep te krijgen via de stembus, “om ons te gebruiken tegen Oekraïne en als een lanceerplatform voor hybride oorlogen tegen de EU”, zo verklaarde zij onlangs in het Europese Parlement. In een video-toespraak tot de natie verklaarde Sandu enkele dagen geleden dat Moskou “honderden miljoenen spendeert om stemmen te kopen en bevriende groepen te steunen”. Zij waarschuwde dat “als Rusland de controle krijgt over Moldavië, de consequenties heel gevaarlijk zullen zijn voor ons land en de hele regio.”
Sandu vertelt er niet bij dat de EU de afgelopen tijd honderden miljoenen in het land heeft gepompt. In maart vorig jaar keurde het Europees Parlement een ‘Hervormings- en groeipakket’ goed van subsidies en goedkope leningen ter waarde van 1,9 miljard euro. Daarnaast ontving Moldavië 197 miljoen euro uit de European Peace Facility, een EU-fonds om “internationale veiligheid en stabiliteit” te stimuleren en krijgt het land 250 miljoen euro van Brussel om zijn “energie-onafhankelijkheid en weerbaarheid” te bevorderen.
Moldavië beperkt zich niet tot toespraken om de Russische invloed terug te dringen. De Moldavische politie voerde de afgelopen maanden in het hele land huiszoekingen uit bij mensen die worden verdacht van pro-Russische activiteiten. Daarbij werden 74 mensen gearresteerd. Begin augustus werd Yevgenia Gutsul, een prominente oppositiepolitica en voormalig gouverneur van de provincie Gagauzia in het zuiden van het land, tot zeven jaar gevangenisstraf veroordeeld omdat zij “illegale fondsen uit Rusland” zou hebben aangenomen
dakl.nl/sabotage-roemeense-verkiezingen-model
dakl.nl/staatsgreep-roemenie
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
