Hoe gekker kan de klimaatgekte worden?
Danielle van Wallinga | Datum: 8 juni 2025
Beeld: Wilfred Klap
Zwaar gesponsord nationaal Klimaatexamen vergelijkt broeikaseffect met 500 Hiroshima-bommen per minuut
Van 15 tot 30 mei maakten meer dan 3000 mensen op 123 locaties in Nederland de tweede editie van het Klimaatexamen, bedoeld om “op basis van wetenschap inzicht te geven in klimaatverandering en duurzame oplossingen”. Critici noemen het een eenzijdig verhaal met misleidende informatie dat inspeelt op angsten van mensen. Goed of geruststellend nieuws over het klimaat en de enorme kosten van het klimaatbeleid worden genegeerd.
Het Klimaatexamen, een idee van Joost Brinkman, verbonden aan het bureau Darel Education in Rotterdam, wordt breed gesteund door overheid en bedrijfsleven. Het wordt gesponsord door de provincies Utrecht, Noord-Holland, Zeeland en Zuid-Holland en heeft als partners onder meer het KNMI en de Universiteit Utrecht. Energie Beheer Nederland (EBN), het staatsbedrijf dat in het verleden voor de staat de opbrengsten uit de Nederlandse gasvelden incasseerde, noemt zichzelf een “trotse partner”. Werknemers van EBN, Rabobank, KNMI en “vele andere organisaties” hebben meegedaan aan het Klimaatexamen. Organisator Darel Education wordt op zijn beurt weer gesponsord door de staatsbedrijven EBN, Gasunie, Tennet en de havenbedrijven van Amsterdam en Rotterdam. Het examen wordt daarnaast gesteund door de Europese Commissie. Het maakt deel uit van het European Climate Pact. Dat is weer een onderdeel van de Green Deal van de EU, het honderden miljarden euro’s kostende project dat de EU ‘klimaatneutraal’ moet gaan maken in 2050.
In heel Nederland konden en kunnen mensen vrijwillig deelnemen aan het examen “waarvoor je niet kunt zakken”, zowel op plekken als scholen en universiteiten, overheidslocaties en bedrijfslocaties als online. Van die laatste mogelijkheid maakten tot dusver slechts zo’n 5.000 mensen gebruik. Doel van het examen is om “bewustwording” over klimaatverandering te vergroten en mensen tot actie te bewegen. Het Klimaatexamen behandelt oorzaken en gevolgen van klimaatverandering en reikt tevens de ‘duurzame oplossingen’ aan. Volgens de website zorgt een examencommissie voor de wetenschappelijke borging van het examen, maar de antwoorden op de vragen worden nergens direct met bronnen onderbouwd. Kritische vragen van De Andere Krant aan zowel het Klimaatexamen als Joost Brinkman bleven onbeantwoord.
Wetenschapsjournalist Marcel Crok, directeur van stichting Clintel, die kritisch is op het gevestigde klimaatnarratief, nam deel aan het examen. “Het Klimaatexamen dringt jou als deelnemer het door de organisatie verkozen klimaatnarratief op”, stelt hij vast. “De mens verandert het klimaat in rap tempo, maar gelukkig hebben we duurzame oplossingen. Dat zijn vooral wind- en zonne-energie en minder vliegen.”
Inhoudelijk valt er nogal wat af te dingen op de beweringen die de deelnemers krijgen voorgeschoteld. Zo claimt het examen dat het aandeel duurzame energie in 2024 23 procent was, ten opzichte van 77 procent fossiele energiebronnen als steenkool, aardolie en aardgas. “Een boekhoudkundige truc”, volgens Cyril Wentzel, voorzitter van De Groene Rekenkamer, die overheidsbeleid op het gebied van milieu, klimaat en energie kritisch analyseert. “Dat cijfer is bewust misleidend.” Volgens het CBS was het aandeel hernieuwbare energie in Nederland 17 procent in 2023, maar daarvan was 34 procent biomassa, wat niet erg klimaatvriendelijk of duurzaam is, en ook nog eens een deel ‘warmtepompen’, wat helemaal geen bron van energie is. In de EU lag het aandeel duurzame energie gemiddeld op 19 procent, maar daar zit nog een flink deel waterkrachtstroom in. Zon en wind komen samen niet boven de 10 procent uit. Van zonne-energie wordt gezegd dat het de snelst groeiende vorm van energie is, waarvan de kosten bovendien spectaculair dalen, wat je volgens het examen van kolen- en kerncentrales niet kunt zeggen. Dat is nogal misleidend: het is logisch dat van een nieuwe vorm van energie de kosten meer dalen dan een van langer bestaande, maar de kosten van zonne-energie zijn nog altijd fors hoger dan die van kolencentrales. ‘Snelst groeiend’ klinkt indrukwekkend, maar als je begint met een miniem aandeel, zoals zonne-energie, dan ‘groei’ je procentueel sneller. In absolute termen groeit energie uit kolencentrales nog altijd veel meer dan energie uit zonnepanelen. Wentzel noemt het examen “feitenvrij”. “Het ‘theoriegedeelte’ oogt als een verzameling van advertorials, onder meer van batterijbedrijven en zonnepaneelleveranciers en daarnaast bijdragen van het KNMI, Netflix (David Attenborough), de VPRO en Milieu Centraal.”
Bert Weteringe, vliegtuigbouwkundig ingenieur en auteur van het boek Windhandel, dat vernietigende kritiek levert op windturbines, vindt het onjuist om windenergie als duurzaam te bestempelen, zoals het examen doet. “De inzet van grootschalige windenergie is verre van duurzaam en zelfs zeer schadelijk voor natuur, milieu, de samenleving en menselijke gezondheid”, stelt hij.
Crok vindt de stelling in het examen dat klimaatschade zes keer duurder zou zijn dan klimaatbeleid “het meest lachwekkend”. Dit druist volgens hem in tegen de conclusies van rapporten van topeconomen als Richard Tol en Nobelprijswinnaar William Nordhaus, die juist stellen dat de kosten om onder 2 graden opwarming te blijven veel hoger zijn dan de baten. Deze rapporten zijn uitgebracht door het IPCC, de Klimaatcommissie van de Verenigde Naties waarop het wereldwijde klimaatbeleid is gebaseerd. In het Klimaatexamen wordt nergens ingegaan op de gigantische kosten van het klimaatbeleid. In Nederland gaat minstens 10 miljard euro per jaar naar directe klimaatsubsidies. De indirecte kosten zijn moeilijk te becijferen. Vanuit de EU gaat het om honderden miljarden. Alleen al aan een beperkt doel als waterstof geeft de EU tussen 2021 en 2027 260 miljard euro uit. In Duitsland gaat het om minstens duizend miljard euro subsidies vanaf de eeuwwisseling, met een mager resultaat: nog altijd dragen wind en zon in Duitsland voor minder dan 10 procent bij aan de energievoorziening. Dergelijke ongemakkelijke feiten komen in het examen niet aan bod.
Het examen laat zien dat het CO2-gehalte in de laatste anderhalve eeuw fors is gestegen, tot zo’n 430 ppm. De grafiek gaat terug tot het jaar 1000. “Wat ze niet laten zien”, zegt lucht-en ruimtevaartingenieur Coen Vermeeren, is dat “de huidige 430 ppm niet ver ligt boven het minimum van 200 waarbij al het leven op onze planeet uitsterft, en veel lager dan de vroegere 8000 ppm waarbij de natuur floreerde”.
Het examen legt een directe link tussen klimaatverandering en natuurrampen zoals zware regenbuien in Hengelo en de zware regenval in Valencia eind 2024. “Iedere ramp met slachtoffers en veel schade is natuurlijk verschrikkelijk”, zegt Crok, “maar het is misleidend om de gebeurtenissen in Valencia een-op-een te koppelen aan klimaatverandering. Het aantal weersextremen zoals overstromingen daalt en ook het aantal slachtoffers als gevolg van extreem weer is de afgelopen eeuw met 98 procent afgenomen. Door toegenomen welvaart zijn we wereldwijd veel beter in staat ons te wapenen tegen weersextremen. Dat is een positief verhaal dat onbenoemd blijft in het examen.”
Frank Silvis, wateringenieur en oud-directeur van Vitens, wijst verwaarloosde infrastructuur en slechte stadsplanning aan als oorzaak van de overstromingen in Valencia. Het verband tussen het Spaanse noodweer en de door de mens veroorzaakte klimaatverandering noemde hij in De Andere Krant van 15 november 2024 “een leugen van de bovenste plank”, aangegrepen om het klimaatverhaal te voeden. Het weer wordt volgens hem gemanipuleerd om mensen angst aan te jagen en vervolgens te controleren. Vermeeren bevestigt dat er sinds de Tweede Wereldoorlog grootschalig gewerkt wordt aan technologie om het weer te manipuleren. De bewijzen hiervoor — onder meer honderden patenten — beschrijft hij uitgebreid in zijn boek Verduisterende praktijken. “Met dit klimaatverhaal zijn ze aan het witwassen wat ze al jarenlang aan het doen zijn”, is zijn overtuiging.
Het iconische beeld van de eenzame ijsbeer op een ijsschots als uithangbord van de ‘klimaatcrisis’ wordt ook van stal gehaald in het examen. De boodschap van dit beeld is inmiddels al meermaals ontkracht. Klimaatverandering heeft er niks mee te maken, de ijsberenpopulatie neemt toe en ijsberen zijn uitstekende zwemmers, schreef oud PvdA-politicus Jules de Waart bijvoorbeeld in zijn boek ‘Geloof niet alles’. Volkskrant-journalist Maarten Keulemans ontdekte dat het om een gephotoshopte ijsbeer gaat, bekend als ‘Bogus de Beer’, die ten onrechte talloze keren in media en zelfs in Science verscheen — waarvoor het blad excuses aanbood.
Volgens Crok stuurt het examen deelnemers doelbewust richting gedragsverandering met “zogenaamd duurzame oplossingen” zoals CO2-compensatie bij vliegtickets en minder vleesconsumptie vanwege het landgebruik. Weteringe vindt dat laatste hypocriet: “Windturbines vergen zo’n 140 keer meer land dan een kernreactor voor dezelfde energieopbrengst. En hoe groter de turbines, hoe meer ruimte ze innemen.”
Vermeeren denkt dat dit soort exercities en de angstmanipulatie die ermee gepaard gaat, wordt ingezet om een sociaal kredietsysteem uit te rollen, zoals in China, waarmee mensen kunnen worden gecontroleerd. “De mensheid is de CO2 die ze willen verwijderen.” Ook Wentzel denkt dat de zogenaamd ‘uitstootloze’ toekomst “slechts te bereiken is door drastische maatregelen zoals bevolkingsafname, bijvoorbeeld via een gezondheidscrisis, oorlog, het sluiten van industrieën en het terugschroeven van onze welvaart”. Volgens hem zijn dit geen theoretische scenario’s, maar ontwikkelingen die nu al gaande zijn. ⎯
Zie ook de Sanity check van het Klimaatexamen door de Groene Rekenkamer: dakl.nl/sanity-check
niet in op vragen
Darel Education, organisator van het Klimaatexamen, is een bureau dat ‘energietransitie-masterclasses’ organiseert voor het voortgezet onderwijs en het mbo. Joost Brinkman van Darel, die het examen bedacht, was in het verleden betrokken bij smart city-initiatieven in Nederland, zoals het EU-project Transform, dat ruim 7 miljoen euro subsidie kreeg om strategieën te ontwikkelen voor ‘slimme’, koolstofarme steden. Hij is medeoprichter van het bedrijf Sinkit, dat projecten uitvoert — tot nu toe alleen in ontwikkelingslanden — om C02 uit de atmosfeer te verwijderen en zo “de koolstofkringloop te herstellen en ons klimaat te stabiliseren”. In een interview met Change Inc vertelt hij dat hij sympathiseert met Extinction Rebellion en “netjes gearresteerd” werd tijdens een van de acties van de klimaatactivisten. Wij stelden zowel het Klimaatexamen als Brinkman vragen over onder meer de financiering van het examen, de bronnen die zijn gebruikt en mogelijke belangenverstrengeling, maar ontvingen geen antwoord.
Megawindturbines die de leefomgeving van mens en dier verpesten‚ ‘nulemissiebeleid’ waardoor ondernemers de stad niet meer in kunnen met dieselbusjes‚ smart city-apparaten zoals 5G‚ wifi-trackers en sensoren in lantaarnpalen die de privacy en gezondheid van burgers aantasten‚ wateroverlast als gevolg van ‘vernattingsbeleid’‚ wolven die recreatie onmogelijk maken‚ de komst van oefenterreinen voor Defensie — op allerlei manieren wordt de leefomgeving van burgers bedreigd. Steeds meer mensen komen hiertegen in verzet. Ze spreken in bij raadsvergaderingen of zetten acties op touw om de controle over hun omgeving terug te pakken.
Wij zijn ervan overtuigd dat burgers op lokaal vlak veel kunnen bereiken. Zeker als we verbinding maken met elkaar. Daarvoor is deze nieuwe rubriek bedoeld. Hierin belichten wij wekelijks een lokaal initiatief waarmee burgers zich teweerstellen tegen plannen die hun leefomgeving aantasten. Alle initiatieven zullen bij elkaar worden gebracht op een aparte website van De Andere Krant (in ontwikkeling). Wij hopen dat mensen hierdoor elkaar weten te vinden en niet zelf steeds opnieuw het wiel hoeven uit te vinden.
Ben jij bezig met een lokaal initiatief waarvoor je aandacht wilt vragen en dat ook voor mensen elders in het land relevant is? Neem dan contact op met de redactie: redactie@deanderekrant.nl o.v.v. De Grote Verbouwing.
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
