Kabinet erkent: Navo is de baas
Eric van de Beek | Datum: 7 juni 2025
Beeld: Remko de Waal | ANP
ministeries moeten zich houden aan Navo-doelstellingen die voor publiek en parlement geheim zijn
Het kabinet heeft erkend dat het beleid uitvoert op basis van Navo-doelstellingen die geheim zijn. De doelstellingen houden verband met het ‘weerbaar’ maken van de samenleving voor ontwrichtende gebeurtenissen zoals oorlog, pandemieën en natuurrampen. Kamerlid Pepijn van Houwelingen van Forum voor Democratie spreekt van “een enorm zwart gat in onze democratie”.
Het kabinet Schoof zegt Nederland ‘weerbaar’ te willen maken, zodat de bevolking goed is voorbereid op crisissituaties zoals sabotage van de drinkwatervoorziening, de uitschakeling van elektriciteits- en communicatienetwerken en biologische oorlogsvoering. De Andere Krant meldde vorig jaar al dat het weerbaarheidsstreven van Den Haag uit de koker komt van de Navo. Toenmalig premier Mark Rutte en andere regeringsleiders van Navo-lidstaten tekenden in 2023 tijdens een Navo-top in de Litouwse hoofdstad Vilnius voor de uitvoering van zogenoemde ‘resilience objectives’ (weerbaarheidsdoelen). Zij beloofden maatregelen te treffen aan de hand van deze doelen.
De inmiddels afgetreden minister Fleur Agema van VWS beweerde in januari van dit jaar in een interview met reporter Jonathan Krispijn van Ongehoord Nieuws dat er niets geheimzinnigs is aan de Navo-weerbaarheidsdoelen. “Je kunt de Navo-verplichtingen gewoon nalezen op internet”, zei ze. “De handtekening die Mark Rutte heeft gezet onder de afspraken die in Navo-verband zijn gemaakt, is gewoon publiek.” De Andere Krant meldde al dat dit niet klopt. Over de weerbaarheidsdoelen wordt op de website van de Navo alleen in algemene termen gesproken. Over de invulling van de doelen wordt niets gezegd. Nergens op de Navo-website is een handtekening van Rutte of andere toenmalige staatshoofden en regeringsleiders te zien. De persvoorlichting van de Navo verklaarde aan De Andere Krant dat het document op basis waarvan Nederland en andere Navo-lidstaten weerbaarheidsbeleid voeren ‘classified’ (geclassificeerd) is. Het is geheim. De Navo kan en mag er niets over zeggen, en de regeringen van de Navo-lidstaten dus ook niet.
Het kabinet erkent dit nu. In antwoord op vragen van Kamerlid Ralf Dekker van FVD schreef Agema, mede namens premier Dick Schoof, in een brief van 2 juni: “Het feit dat Nederland zich via de Navo heeft gecommitteerd aan deze doelstellingen is terug te vinden in het Vilnius Summit Communiqué. De Navo Resilience Objectives zijn weergegeven in een onderliggend document dat niet openbaar is. … De weerbaarheidsdoelen zijn richtlijnen voor lidstaten, elk land is zelf verantwoordelijk om hier invulling aan te geven door middel van nationaal beleid. De Navo-weerbaarheidsdoelen zijn, onder coördinatie van de NCTV, door departementen uitgewerkt. Mede aan de hand hiervan zijn doelstellingen geformuleerd in de kabinetsbrede Kamerbrief over weerbaarheid tegen militaire en hybride dreigingen die uw Kamer in december heeft ontvangen. De volgende stap is het toewerken naar implementatieplannen. Later dit jaar volgt een tweede Kamerbrief met daarin de eerste concrete beleidsinzet van het kabinet om de weerbaarheid te vergroten. … Internationale samenwerking is essentieel om een antwoord te bieden op dreigingen vanuit onder meer Rusland, China en Iran. De hoogste prioriteit heeft samenwerking binnen de NAVO aan geloofwaardige afschrikking en collectieve verdediging.”
Pepijn van Houwelingen die eerder vragen stelde over de geheimzinnigheid rond de Navo-waarbaarheidsdoelen spreekt van een “enorm zwart gat in onze democratie”. Hij benadrukt dat de weerbaarheidsdoelen van de Navo zich niet beperken tot militaire zaken, maar tal van beleidsterreinen omvatten zoals klimaat en volksgezondheid. Elk ministerie kan er in principe mee te maken krijgen. Met een kabinet dat een geheime agenda voert, is de Tweede Kamer onvoldoende in staat om zijn controlerende taak uit te voeren, stelt Van Houwelingen. Hij belooft “een batterij aan vervolgvragen” te zullen gaan stellen. Andere partijen in de Tweede Kamer houden zich tot nu toe stil over het onderwerp. FVD heeft tweemaal een debat aangevraagd, maar dit werd niet gesteund door andere partijen in de Kamer.
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
