Kinderporno-onderzoeker Bellingcat pleegde suïcide na veroordeling kindermisbruik
Illustratie: Leon Baaren aka The Artoonist
Zoveelste schandaal rond onderzoekscollectief
Een medewerker van Bellingcat die onder meer onderzoek deed naar kinderporno, blijkt in maart 2022 te zijn veroordeeld voor jarenlang seksueel misbruik van zijn dochter. Hij was vijftien jaar daarvoor al veroordeeld voor het bezit van kinderporno. Net voor kerst 2022 bracht hij zichzelf om het leven. De medewerker, die schreef onder het pseudoniem Daniël Romein, werd in de media geprezen om zijn bijdragen aan het onderzoek naar de MH17-ramp, hoewel het Joint Investigation Team zei niets met zijn bevindingen te kunnen.
“Daniël Romein overleed op 19 december in zijn slaap aan een hartstilstand. Hij was 52 jaar”, meldde De Volkskrant op 16 februari 2023 in een in memoriam. In het artikel niets dan lof over de ex-Bellingcat-medewerker. Hij had “een sleutelrol” gespeeld bij het ontdekken van de locatie vanwaar de fatale raket was afgevuurd die vlucht MH17 had neergehaald, zo vertelde journalist Robert van der Noordaa van De Groene aan De Volkskrant. “Zijn bijdrage aan het opsporen van de verdachten die inmiddels zijn veroordeeld, is van buitengewone betekenis.”
Hoe Van der Noordaa, die zichzelf omschreef als “een goede vriend van Romein” daarbij kwam, is een raadsel. Het was niet Romein, maar blogger Peter Scheele van ukraine@war die vier dagen na de ramp journalisten leidde naar de plek die later door het Joint Investigation Team werd aangewezen als de lanceerlocatie van de fatale raket. Ook heeft Romein geen enkele rol gespeeld bij het opsporen van de drie mannen die later veroordeeld werden vanwege het aanvragen, vervoeren en bewaken van het Buk-luchtafweersysteem waarmee MH17 zou zijn neergeschoten.
Romein dacht zeker te weten wie de mannen waren die de bemanning hadden gevormd van de Buk en het fatale schot hadden gelost. Hij had in 2022 hun namen en portretfoto’s op Twitter geplaatst, met de aanvullende mededeling dat hij hierover rapport had uitgebracht aan het Joint Investigation Team (JIT). In februari 2023, twee maanden na Romeins dood, meldde het JIT in zijn eindrapport dat op “basis van deze informatie (verkregen van Romein, — red.) en eigen onderzoeksbevindingen … geen aanwijzing kan worden gevonden voor de betrokkenheid van deze vier personen bij het neerschieten van MH17”.
Romein, wiens echte naam bekend is bij de auteur van dit artikel, overleed op 52-jarige leeftijd. Hij heeft zichzelf om het leven gebracht, zegt een bekende van hem, die liever niet bij naam genoemd wil worden. Hij overleed op 19 december 2022. Het motief ligt hoogstwaarschijnlijk in de persoonlijke sfeer. De Rechtbank Den Haag had hem op 24 maart van dat jaar veroordeeld tot een gevangenisstraf van 36 maanden wegens het misbruik van zijn dochter van haar 6e tot en met 10e jaar. In het vonnis, dat overigens pas online kwam nadat De Andere Krant hiernaar had geïnformeerd bij de rechtbank, staat bovendien dat Romein vijftien jaar daarvoor was veroordeeld wegens het bezit van kinderporno. De Andere Krant sprak met de moeder van Romein. Volgens haar is haar zoon onschuldig. Er zou sprake zijn geweest van een “heksenjacht”. De beschuldiging van misbruik steunde volgens de rechtbank echter niet alleen op verklaringen van de dochter van Romein, maar ook op een brief die hij haar gestuurd had waarin hij spijt betuigde, en uit zijn eigen verklaringen. Zo heeft Romein tijdens zijn politieverhoor erkend een intieme omgang met zijn dochter te hebben gehad. Hij verklaarde deze uit de “vrije opvoeding” die hij had genoten.
Romein hield zich voor Bellingcat niet alleen bezig met MH17, maar ook met het initiatief Stop Child Abuse, een project van Interpol om kindermisbruik tegen te gaan. De internationale politieorganisatie toont op zijn website voorwerpen, zoals gordijnen, meubels en kledingstukken, die op de achtergrond te zien zijn op foto’s of video’s van kindermisbruik, in de hoop dat iemand ze herkent en de politie waarschuwt. Bellingcat heeft meegewerkt aan dit project. Uit artikelen hierover op de website van Bellingcat blijkt dat Romein er van 2018 tot en met 2020 een actieve bijdrage aan heeft geleverd. Bij twee artikelen wordt hij als hoofdauteur vermeld.
De vraag is of Bellingcat wist van zijn veroordeling voor kinderporno, het strafrechtelijk onderzoek naar het misbruik van zijn dochter en of hij daarom is ontslagen. Carlos Gonzales, die samenwerkte met Romein aan een aantal artikelen over Stop Child Abuse, reageert niet op contactverzoeken van De Andere Krant. Ook de leiding van Bellingcat was niet bereikbaar voor commentaar. Van der Noordaa, auteur van de Groene, die Romein als een goede vriend beschouwde, zegt desgevraagd niets te hebben geweten over diens veroordeling. Rond Van der Noordaa ontstond eerder een schandaal toen bleek dat hij zijn journalistieke werkzaamheden combineerde met werk voor de Navo en de Oekraïense autoriteiten. “Het is wel duidelijk dat samenwerking met een buitenlandse mogendheid of de Navo afbreuk kan doen aan je geloofwaardigheid als onafhankelijke journalist”, zei algemeen secretaris Thomas Bruning van journalistenvereniging NVJ hierover.
Van der Noordaa beschuldigde MH17-onderzoeker Max van der Werf ervan “in opdracht van de Russische militaire inlichtingendienst GRU desinformatie” te hebben verspreid over MH17. Hij onderbouwde deze bewering door te verwijzen naar een artikel op de website van Bellingcat. In dit artikel wordt echter nergens beweerd dat Van der Werff contact heeft gehad met de GRU. Ook noemt Bellingcat nergens voorbeelden van desinformatie. Hoofdredacteur Xandra Schutte van weekblad De Groene, die het artikel van Van der Noordaa publiceerde, weigert te rectificeren. Van der Werff heeft via de Rechtbank Amsterdam geprobeerd een rectificatie af te dwingen, maar kreeg vorige maand nul op het rekest. De Groene wordt gesponsord door de Nederlandse miljardair Rob Defares, die tevens grote bedragen aan D66 schenkt.
In 2019 won Romein samen met Bellingcat-collega’s Christo Grozev en Roman Dobrokhotov de Investigative Reporting Award van de European Press Prize voor een artikel dat de drie hadden geschreven over de vergiftiging van de voormalige dubbelspion Sergei Skripal en diens dochter Julia. In 2020 werd een Bellingcat-artikel over kinderporno van Romein en zijn collega’s Carlos Gonzales en Timmi Allen genomineerd voor de Innovation Award van de European Press Prize. In het daaropvolgende jaar plaatste European Press Prize echter een verklaring op hun website waarin stond dat de organisatie over Romein “verschillende gegronde klachten” had ontvangen van “verschillende mensen”. Welke klachten dit waren en door wie ze waren ingediend, vermeldde European Press Prize niet, wel dat ze om die reden Romein zijn prijs hadden afgenomen.
Het is niet voor het eerst dat Bellingcat in opspraak raakt. Het Duitse medium Junge Welt onthulde dat Bellingcat-medewerker Timmi Allen in werkelijkheid Olaf Neitsch heette. Er was een reden dat hij een schuilnaam had aangenomen. In een vorig leven werkte hij voor de Stasi, de gevreesde geheime dienst van de DDR.
Mediapersoonlijkheid en directeur van het Amsterdamse debatcentrum De Balie Yoeri Albrecht verliet op 1 juli 2023 de Raad van Toezicht van Bellingcat nadat er een video viraal was gegaan waarin te zien was hoe hij een journalist van het YouTube-kanaal Left Laser te lijf ging en de microfoon uit zijn hand rukte. Hij deed dit nadat de journalist hem had gevraagd waarom Albrecht een kapotgeschoten Russische tank had laten opstellen voor de deur van de Balie. Had dat iets te maken met het feit dat de NAVO “projectbegunstiger” was van De Balie, zoals op de website van het debatcentrum vermeld stond? Zijn aanval op de journalist leverde Albrecht een veeg uit de pan op van de Nederlandse Vereniging van Journalisten. “Van journalisten blijf je af,” twitterde algemeen secretaris Thomas Bruning.
De Bulgaar Christo Grozev was jarenlang een ster aan het Bellingcat-firmament. Hij schopte het tot hoofd onderzoek en verscheen in tal van interviews op de Nederlandse tv en elders. In 2023 vertrok hij plots. Dit gebeurde nadat hij in opspraak was geraakt wegens betrokkenheid bij een mislukte Oekraïense poging om Russische gevechtsvliegers zo ver te krijgen dat ze met vliegtuig en al overliepen naar de vijand. Grozev raakte nogmaals in opspraak toen hij in een interview met Sky News de bomaanslag van 2 april 2023 op een café in Sint-Petersburg goedpraatte waarbij een oorlogsverslaggever om het leven kwam en 30 anderen gewond raakten. De Amerikaanse website The Grayzone meldde dat dit onder de aandacht is gekomen van Leslie Aun van het Amerikaanse staatsagentschap National Endowment for Democracy, dat Bellingcat jarenlang heeft gefinancierd.