Kruiden kansrijk tegen kanker
Toine de Graaf | Datum: 6 december 2025
Illustratie: Leon Baaren aka The Artoonist
Grote overzichtsstudie: natuurlijke stoffen helpen bij voorkomen en genezen van kanker
Volgens een Chinese overzichtsstudie, onlangs gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Chinese Medicine, zijn er twaalf kruidenmiddelen die een rol kunnen spelen bij de behandeling van kanker. Het zijn deels stoffen die zijn afgeleid van bekende planten, zoals kamille, geelwortel (kurkuma) en thee. Een ander Chinees onderzoeksteam publiceerde afgelopen zomer een review over wat vitamine C kan betekenen bij kanker, dat eveneens veelbelovend is.
Het reguliere aanbod bij kanker beperkt zich doorgaans tot chirurgie, bestraling, chemotherapie en immunotherapie. Terwijl er meer mogelijkheden zijn. Chinese onderzoekers verzamelden meer dan 1100 wetenschappelijke studies, voornamelijk laboratorium- en dierstudies, over kruidenmiddelen bij kanker. Ze vonden de studies in de bekende wetenschappelijke databases, waaronder PubMed en Medline. Hun review richt zich op de rol die natuurlijke kruidenmiddelen kunnen spelen in de moderne oncologie, en onderzoekt onder meer hun werkingsmechanismen en mogelijke integratie in reguliere kankertherapieën. Veel natuurlijke producten gaan goed samen met een reguliere behandeling: ze kunnen de effectiviteit verbeteren en bijwerkingen, zoals van chemotherapie en bestraling, verminderen.
De onderzoekers concentreren zich op twaalf natuurlijke stoffen die herhaaldelijk een krachtige antikankeractiviteit vertoonden: ze veroorzaakten de dood van kankercellen, remden uitzaaiingen, blokkeerden de bloedtoevoer naar tumoren, verstoorden de stofwisseling van tumoren en/of keerden ongevoeligheid (resistentie) voor gangbare medicatie om. Het gaat om apigenine, artemisinine, berberine, curcumine, emodine, epigallocatechinegallaat, ginsenosiden, icariïne, resveratrol, silibinine, triptolide en ursolzuur. Dit zijn zogenaamde ‘generieke’ stoffen die niet kunnen worden gepatenteerd, waardoor onderzoeksinspanningen door producenten lastig zijn terug te verdienen. Dit verklaart mede waarom ze moeizaam een plek verwerven in de reguliere oncologie.
“Hoewel de review geen gedetailleerde resultaten van klinische studies bevat, is het een van de meest uitgebreide verzamelingen preklinisch bewijs ooit over de werking van natuurlijke stoffen op kanker”, meldt de Amerikaanse epidemioloog Nicolas Hulscher op zijn Substack. “Opvallend is dat het overgrote deel van dit bewijs afkomstig is van studies die vanaf 2019 zijn gepubliceerd, wat een snelle toename van nieuw onderzoek op dit gebied weerspiegelt.” Hij wijst er tevens op dat het wetenschappelijk onderzoek naar curcumine, artemisinine-derivaten, ginsenosiden, icariïne, silibinine en resveratrol zich niet langer beperkt tot het laboratorium en proefdieren. Er zijn al “meerdere klinische studies” met mensen in gang gezet, aldus Hulscher.
Terwijl de meeste van de twaalf stoffen vrijwel onbekend zijn bij het grote publiek, komt de plantaardige bron in veel gevallen bekend voor. Zo zit apigenine onder meer in kamille, vormen druiven de bron van resveratrol, zijn appels leverancier van ursolzuur en komt curcumine uit het keukenkruid kurkuma (geelwortel), een traditioneel bestanddeel van kerriepoeder dat veel Nederlanders in hun keukenkastje hebben staan. Ook epigallocatechinegallaat (EGCG) is minder exotisch dan de lange naam suggereert, want het komt gewoon uit de theeplant. Het zit in groene thee die, in tegenstelling tot de zwarte thee die in onze contreien overwegend wordt gedronken, niet wordt gefermenteerd waardoor het EGCG behouden blijft.
De Chinese review mag grotendeels gebaseerd zijn op studies vanaf 2019, maar naar verschillende van de genoemde stoffen wordt al veel langer onderzoek gedaan. Sterker: ze worden al jarenlang aangeprezen in populairwetenschappelijke boeken over kanker die zich richten op het grote publiek. Zo brak de Franse arts David Servan-Schreiber (1961-2011) in zijn wereldwijde bestseller Antikanker, die in 2008 in het Nederlands werd vertaald, een lans voor onder meer apigenine dat hij een rol toeschreef bij het doden van kankercellen en het blokkeren van de bloedtoevoer naar tumoren. Ook over resveratrol, dat behoort tot de polyfenolen, was hij duidelijk: het beschermt lichaamscellen tegen veroudering en kan ook “de drie stadia van de groei van kanker vertragen: de initiatie, promotie en progressie”.
Servan-Schreiber maakte zich echter vooral sterk voor een ander polyfenol: EGCG. Hij haalde bijvoorbeeld onderzoek aan waarbij EGCG in het lab het effect van bestraling op kankercellen versterkte. Het onderzoek naar EGCG is niet van gisteren. Al in 1997 verscheen een opmerkelijke publicatie in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Nature. De auteurs verdiepten zich eerst in het enzym urokinase, dat overmatig aanwezig is in kankercellen. Het helpt deze cellen bij het binnendringen van gezonde lichaamscellen. Vervolgens zochten de onderzoekers in databanken naar stoffen die dit urokinase kunnen afremmen. Bij hun computerspeurtocht keken ze naar 190.000 chemische verbindingen. Een van de beste kandidaten voor urokinase-remming bleek EGCG. Het is dus geen verrassing dat in Japan en China een verband is gevonden tussen een hoge consumptie van sterke groene thee (tien koppen per dag) en een verlaagd risico van slokdarm-, maag-, long- en blaaskanker.
Vooral twee vitamines zijn veelbelovend als het gaat om de behandeling van kanker: vitamine D en vitamine C. Met name de laatste zit de afgelopen tijd in de lift. Zo publiceerde het wetenschappelijke tijdschrift Genes & Diseases afgelopen zomer online een review over vitamine C en kanker van opnieuw Chinese onderzoekers, die is gebaseerd op meer dan 150 studies. De auteurs keken onder meer naar werkingsmechanismen en bestaande klinische studies. Zij concluderen dat wanneer vitamine C farmacologische niveaus in het bloed bereikt, wat alleen kan als het per infuus (intraveneus) wordt toegediend, het zich gedraagt als een “gerichte, tumorselectieve therapie”. Eerdere studies zagen dit over het hoofd omdat te lage doseringen werden gebruikt.
In Nederland vindt onderzoek plaats dat hierbij aansluit: in het OncoProteomics Laboratorium van de Afdeling Medische Oncologie van het Amsterdam UMC. Het hoofd van dit lab, prof. Connie Jimenez, brengt met behulp van massaspectrometrie eiwitprofielen in cellen, weefsels en lichaamsvloeistoffen in kaart die inzicht geven in de biologie van de kankercel. Zij zet deze onderzoeksmethodiek (‘proteomics’) ook in om de antikankerwerking van hoog gedoseerd vitamine C beter te begrijpen. In 2021 publiceerde Jimenez, samen met directe collega’s, een review over hoge doses intraveneus vitamine C bij kanker.
Jimenez sprak er vorig jaar tijdens een congres van de Artsenvereniging voor Integrale Geneeskunde (AVIG) haar verbazing over uit dat ze lange tijd onkundig was van de studie die Ewan Cameron en Nobelprijswinnaar prof. Linus Pauling al in de jaren zeventig publiceerden over hoge doses vitamine C bij kanker. “Ik had daar nooit over gehoord”, vertelde ze. “Terwijl ik jarenlang grote kankercongressen heb bezocht.” Inmiddels beschouwt Jimenez vitamine C in hoge doses als een ideale antikankerbehandeling, en zet zij haar onderzoek voort.
dakl.nl/chinese-studie-vitamine-c-tegen-kanker
dakl.nl/nederlandse-studie-hoge-doses-vitamine-c
Stoffen zoals EGCG lijken zowel preventief als curatief te kunnen worden ingezet, maar dat laatste kan het beste gebeuren onder medische begeleiding: kanker is geen ziekte waarbij het raadzaam is zelf te gaan dokteren. Verschillende ziekenhuizen in ons land hebben een spreekuur ‘Integrale geneeskunde’ voor mensen met kanker. Voorbeelden zijn Ziekenhuis Rijnstate in Arnhem en Gelre Ziekenhuizen in Apeldoorn. Daar kunnen patiënten terecht met vragen over aanvullende behandelingen. Daarnaast zijn er in ons land artsen die gespecialiseerd zijn in integrale oncologie ofwel Niet-toxische tumortherapie (NTTT), ook wel Moermantherapie of biologische kankertherapie genoemd. Zij hebben ervaring met het geven van gerichte voedingsadviezen (inclusief supplementen), reinigingskuren, tumorremmende stoffen en immuunstimulerende middelen. NTTT wordt meestal gebruikt in combinatie met de gangbare reguliere behandeling.
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
