Kunstenaarscollectief strijdt tegen “beleefde censuur”
Erick Overveen en Hendriëlle de Groot
Datum: 13 november 2025
Tarik Sadouma | mkfotografie
Internationale studenten gecancelled vanwege samenwerking met The Unsafe House
Het in Amsterdam gevestigde kunstenaarscollectief The Unsafe House voert een strijd tegen wat het de “beleefde censuur” in de kunstwereld noemt. Het collectief raakte, niet voor het eerst, in opspraak nadat de kunstacademie in Leipzig een geplande expositie had geannuleerd na anonieme beschuldigingen dat het neofascistisch zou zijn. Medeoprichter en kunstenaar Tarik Sadouma blijft strijden voor meer vrijheid in de kunst. “Ze zeggen dat onze kunst gevaarlijk is, maar het echte gevaar is dat niemand meer kritisch durft te denken.”
Het collectief The Unsafe House heeft zijn thuisbasis op een industrieterrein in Amsterdam-Oost. Tarik Sadouma, kunstenaar, richtte het collectief op in 2021, samen met kunstenaar Ruth Spetter — zijn creatieve partner, die optreedt onder de naam Dr. Spetter — en kunstenaar/filmmaker Sina Khani, bekend van de Youtube-serie Creeps of the Middle East, waarin westerse vooroordelen over kunstenaars uit het Midden-Oosten op de hak worden genomen.
The Unsafe House is een atelier en vrijplaats voor kunstenaars, schrijvers en denkers die buiten het veilige institutionele kader willen werken. De naam is een knipoog naar het begrip safe space: een plek waar risico, frictie en kwetsbaarheid bewust worden opgezocht en verkend, in plaats van vermeden. Vanuit deze filosofie organiseert het collectief evenementen, debatten en samenwerkingen met internationale kunstenaars. De projecten van The Unsafe House variëren van films tot performances en podcasts. In hun stijl laten zij zich inspireren door de dadaïstische avant-garde, waarin provocatie en spel als artistieke middelen worden ingezet. Het collectief werkt onder meer samen met de beroemde Franse schrijver Michel Houellebecq.
Een voorbeeld van een spraakmakend project was de livestream van Unsafe House op de vooravond van de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 4 november 2024, waarin kunst, politiek en performance in elkaar overvloeiden. In het tochtige atelier aan de Wenckebachweg verzamelde zich een bont gezelschap van studenten van de UvA en de Gerrit Rietveld Academie, aangevuld met voormalige leden van kunstenaarscollectief KIRAC. Zij spraken via een groot scherm met de Amerikaanse schrijver Curtis Yarvin, een omstreden intellectueel die geldt als grondlegger van de zogenoemde Dark Enlightenment, een Amerikaanse beweging die scherpe kritiek levert op democratie, gelijkheidsidealen en de macht van de moderne bureaucratische staat.
The Unsafe House wilde namens Nederland deelnemen aan de Biënnale van Venetië, de prestigieuze internationale kunstmanifestatie waar landen hun nationale inzending presenteren. De selectie voor Nederland ligt in handen van het Mondriaan Fonds, dat namens het ministerie van OCW een curator en kunstenaar aanwijst. “We konden meedoen als we geselecteerd zouden worden”, vertelt Sadouma. “Maar Nederland wil vooral iets doen met het idee van een safe space. Daar passen wij niet in. Wij zijn juist een unsafe house. Alleen al dat woord maakt mensen nerveus. In Nederland kom je met zo’n naam al snel op een zwarte lijst.”
Anders dan bijvoorbeeld in de Verenigde Staten is er voor geluid dat niet past in het woke-verhaal in Nederland geen ruimte, zegt Sadouma. “In de Verenigde Staten bestaat er tenminste een tegenbeweging. Hier is alles links, woke en subsidies zijn allesbepalend. Als je niet meedoet, word je onzichtbaar gemaakt.” Culturele instellingen leven volgens Sadouma in angst voor controverse, voor alles wat het comfort van hun bubbel verstoort. “Iedere kunstenaar weet welke onderwerpen je carrière maken: klimaat, kolonialisme, gender, identiteit. Ik ben het levende bewijs van wat er gebeurt als je daar niet in meegaat. Zelfs toen ik in The Washington Post en Vanity Fair stond, maakte dat in Nederland geen enkele indruk.”
Sadouma vindt het ironisch dat hij als moslim genegeerd wordt door ‘links’ en de mainstreammedia, maar wel aandacht krijgt bij media als GeenStijl en De Andere Krant, die als ‘rechts’ worden gezien. “Mij gaat het niet om links of rechts. Het gaat om de intellectuele ruimte zelf: de ruimte waar je kritische vragen mag stellen”, legt hij uit. “Er zijn mensen met linkse ideeën die snakken naar vrijheid en er zijn rechtse denkers die openstaan voor kunst.” Dat hele spectrum hoort volgens Sadouma bij elkaar. “Kunst zou die complexiteit hier in Nederland moeten kunnen dragen.”
Dat er nauwelijks nog vrijheid van meningsuiting bestaat in de kunst, ervaarde Sadouma onlangs, toen hij werd benaderd door Ronja Brainstorm, een jonge Deense kunststudente van de Hochschule für Grafik und Buchkunst in Leipzig. Zij voelde zich met haar mastersproject in de steek gelaten door haar academie. “Ze kwam naar ons toe, omdat ze zich totaal niet gesteund voelde door haar school”, vertelt Sina Khani. “Ze klaagde over de begeleiding, over stupid German teachers, LGBTQ madness en the wokies. Ik zei: jouw leven is interessanter dan je kunst, want je werken zijn slechts simulaties. Angelernt. Maar jijzelf kunt functioneren als symbool, als token voor alles wat er misgaat in de wereld. Breek uit, laat dat zien. Als je mentors niet snappen wat er echt speelt, als ze het grotere plaatje niet zien, dan kan The Unsafe House je dat mentorship wel geven.”
Zo ontstond het idee samen met The Unsafe House een evenement te organiseren in Leipzig, binnen Ronja’s school. Voor de studenten was het concept eenvoudig: “Het moest een open bijeenkomst worden tussen studenten van de academie en The Unsafe House. Een moment waarop je iets kon tonen zonder politiek stempel, zonder de gebruikelijke academische kaders.” Ze begon te bellen, mailen en plannen te maken. “Het voelde alsof er eindelijk iets positiefs, iets nieuws aan het ontstaan was. Ze wilde de academie openbreken, ruimte scheppen voor een experiment, een spel, kunst.”
Kort voor het geplande evenement dook er op de academie een open brief op, elf pagina’s lang en ondertekend door zeventig studenten, waarin het bestuur werd aangespoord het Unsafe Event af te gelasten. “In die brief stond dat ik een fascist zou zijn”, vertelt Sadouma, “en dat The Unsafe House extreemrechtse banden had. De brief stond vol met geruchten, aannames en misinterpretaties. Mijn vriendschap met Curtis Yarvin, de zogenoemde Dark Enlightener, werd erbij gehaald. Dat iemand van ons tijdens een performance een Russisch embleem droeg. Het ging om een Russisch militair kostuum dat we in een kringloopwinkel hadden gevonden en vervolgens hadden aangepast, met zelfgemaakte, dubbelzinnige symbolen die we erop hadden genaaid. Daar trokken ze allerlei conclusies uit. We hebben uitgelegd dat het niet klopte, dat bepaalde onderwerpen verkeerd werden geïnterpreteerd als samenwerking of steun, maar zonder resultaat.”
Ronja kreeg kort daarna een bericht van de schoolleiding dat het evenement niet door kon gaan. “Ze kreeg een e-mail waarin stond dat ze, vanwege de politieke spanningen rond haar project, geen gebruik meer kon maken van haar eigen afstudeerlocatie. Ze moest zelf een andere ruimte regelen buiten de school. Maar ook een ander alternatief, een oud theatercomplex in het centrum van Leipzig, annuleerde haar event op het laatste moment.”
Ronja besloot alle banden met The Unsafe House te verbreken, uit angst voor haar eigen carrière. “Dit is precies wat er gebeurt met al die woke-regels”, zegt Sadouma. “Het systeem is meedogenloos: sociale druk, angst om uitgesloten te worden, de constante dreiging dat je carrière kapotgaat. Ze kreeg te horen dat ze geen carrière zou maken, geen subsidie krijgt. Kortom: een leven vol armoede en isolatie.”
The Unsafe House weigert zich gewonnen te geven. “We gaan door met het project”, zegt Sadouma. “We hebben alles gefilmd, elk moment van dit proces. Nu maken we een film over wat er echt gebeurt als kunst gevangen wordt in de linkse wurggreep. Het wordt een soort tijdsdocument. Hier is het laatste woord nog niet over gesproken.”
DE PODCASTFILM
Leipzig & The Wokies, waarin Ronja Brainstorm een bezoek brengt aan The Unsafe House, is vanaf 12 december zien op het Youtube-kanaal (@theunsafehouseofficial) en de Insta-account van het collectief
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
