Natuurtuin ‘Het Verborgen Paradijs’ moet wijken voor vernatting en verschraling
Odile van Brunschot | Datum: 22 juli 2025
Marie Christien Kop
‘uitheemse’ planten en dieren passen niet in omgevingsvisie
De gemeente Son en Breugel stuurt aan op ontmanteling van ‘Het Verborgen Paradijs’, de geliefde natuurtuin die Marie Christien Kop creëerde op twee percelen in een buitengebied van de gemeente. De reden? Natuurnetwerk Brabant wil het ecologisch gevarieerde terrein vernatten en verschralen om het terug te brengen naar zijn ‘natuurlijke’ staat, zo ontdekte Kop. “Het is heel triest wat hier gebeurt.” Ze is begonnen met het ontmantelen van de tuin, maar hoopt op een gunstige uitspraak in de beroepszaak die ze heeft aangespannen, om haar droom te redden.
Het Verborgen Paradijs van Marie Christien Kop is een begrip in het Brabantse Son en Breugel. De nu 65-jarige Kop, die jarenlang in bloemenwinkels had gewerkt, zag een droom in vervulling gaan toen zij in 2011 een stuk grond van de buurvrouw van haar moeder kon kopen. Ze maakte er een unieke natuurtuin van, met een keur aan bloemen, groenten, (fruit)bomen, bijen, kippen, ganzen en andere dieren, inclusief bijenkasten, insectenhotels, dierenhokken en een gebouwtje waar mensen thee konden drinken. Twee middagen per week, vijf maanden per jaar stelde ze haar tuin open voor publiek. Bezoekers en vrijwilligers vonden in Het Verborgen Paradijs een oase van schoonheid en rust.
Dat paradijs, waar ze hard voor moest werken, kwam op 9 augustus 2023 ineens op losse schroeven te staan. Marie Christien kreeg onverwacht bezoek van een handhaver van de gemeente. Ze moest uitleggen wat ze deed en vervolgens op gesprek komen bij de gemeente. Op 20 november 2023 kreeg ze een brief van de gemeente, waarin ze werd gesommeerd de bouwwerken de bestrating, de moestuin, de kruidentuin en bloementuin ter verwijderen. Daarnaast moesten “alle bomen, struiken, planten en bloemen die niet van nature voorkomen in het natuurgebied Nuenens Broek en Breugelsche Beemden” worden verwijderd. Ze moest feitelijk de tuin laten overgaan in verwilderd land. Ze was ontzet: “Alles wat hier groeit en bloeit, zou moeten worden verstoord.” Toen ze niet snel genoeg actie ondernam, volgden dreigementen met dwangsommen.
Ze liet het er niet bij zitten en begon een tegenactie. Ze richtte een werkgroep op, startte een petitie die 8500 keer werd ondertekend en maakte de website redhetverborgenparadijs.nl. Ze kreeg aandacht in de lokale media en trok op 15 januari zelfs een volle theaterzaal met een avond waarin ze haar toekomstdromen deelde. “Iedereen vond dat Het Verborgen Paradijs moest blijven bestaan”, zegt ze. Op 30 mei 2024 diende de lokale partij Voor U een motie in om de tuin te redden. Die werd door een meerderheid van de gemeenteraad verworpen. Op 29 augustus 2024 zegde de burgemeester in een raadsvergadering mondeling toe dat de flora in Het Verborgen Paradijs zou mogen blijven, maar dat blijkt tot dusver een loze belofte.
Op 24 februari 2025 organiseerde de gemeente een hoorzitting met een onafhankelijke commissie van deskundigen, die zich over de kwestie bogen. Die commissie kwam op 12 mei met een advies om het grootste deel van de flora, inclusief fruitbomen en moestuin, te laten blijven. Hierover vond op 4 juni een gesprek plaats met twee gemeentelijke juristen, maar dat leidde uiteindelijk tot niets. Marie Christien is nu in beroep gegaan tegen het ontmantelingsplan en de dwangsommen en wacht op een uitspraak van de rechter.
Ze vraagt zich nog steeds af waarom de tuin, die haar eigendom is, het doelwit werd van de gemeente. Niemand leek een probleem te hebben met de manier waarop ze de tuin heeft ontwikkeld, integendeel. In het oorspronkelijke bestemmingsplan van 25 september 1987 hebben de twee stukken grond, met een oppervlakte van een 5.700 m2, de bestemming verblijfsrecreatie met bebouwing, verharding, dieren, bloemen en moestuin. Precies waar zij ze voor gebruikte. Het is voor haar onduidelijk wie de handhaving in gang zette of wat de reden is achter de gemeentelijke actie.
Toch heeft ze inmiddels wel enig idee gekregen hoe de vork in de steel zit. Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet van kracht geworden. Die biedt gemeenten mogelijkheden om de omgeving opnieuw in te richten, op basis van een Omgevingsvisie. De gemeente Son en Breugel presenteerde op 19 mei 2022 al de Omgevingsvisie: Oog op een zonnige toekomst, een toekomstbeeld van Son en Breugel in 2050. Die visie staat bol van termen als ‘sterke sociale cohesie, leven in het groen, natuur en landbouw in het buitengebied, kwaliteit en toegankelijkheid van natuurgebieden, fraai landschap, oog voor alle inwoners, landschap en cultuurhistorie’. Je zou zeggen dat Het Verborgen Paradijs heel goed past binnen dat kader, maar achter deze generalisaties liggen specifieke plannen, afkomstig van het Natuurnetwerk Brabant. Het doel van dit Natuurnetwerk, een initiatief van de provincie Noord-Brabant dat deel uitmaakt van het Natuurnetwerk Nederland, is bestaande natuurgebieden aan elkaar te verbinden zodat dieren zich ongestoord kunnen verplaatsen tussen verschillende gebieden. In 2027 moeten “alle ontbrekende verbindingen in het netwerk zijn gedicht met nieuwe natuur. Dan moet er een robuust netwerk liggen dat zoveel mogelijk op een natuurlijke wijze functioneert en klimaatbestendig is”, vermeldt de website.
et het Groen Ontwikkelfonds Brabant om dit plan te realiseren. Het Ontwikkelfonds, dat is opgezet door de Provincie, heeft hiervoor 240 miljoen euro aan belastinggeld in kas. Wie een bijdrage wil leveren aan het natuurnetwerk, kan bij het Ontwikkelfonds subsidie aanvragen.
Wat voor activiteiten worden gesubsidieerd? Als je op de website van het Groen Ontwikkelfonds Brabant klikt op ‘subsidie aanvragen’, en dan op ‘kaart’, zie je dat de twee percelen van Het Verborgen Paradijs zijn geschaard onder N00.01, N15.02 en N14.01. De betekenis van die codes is te vinden op de website van Bij12.nl, weer een andere natuurorganisatie, die is opgericht om provincies te ondersteunen “bij het uitvoeren van wettelijke taken” met betrekking tot het landelijk gebied.
N00.01 staat voor “Nog om te vormen naar natuur”. “Gronden met een intensief agrarisch of ander verleden die een natuurbestemming krijgen, hebben meestal niet van de ene op de andere dag natuurwaarden”, zo staat te lezen. “Hiervoor is eerst een omvormingsbeheer (verschraling) nodig of inrichting, zoals het afvoeren van de voedselrijke bouwvoor of bosaanplant”. N14.01 heeft betrekking op ‘Rivier- en beekbegeleidend bos’, waaronder periodiek overstroomde bossen. De bossen moeten volgens een bijlage bij deze omschrijving worden onderworpen aan ‘vernattingsbeleid’. Met andere woorden, het Natuurnetwerk is bezig met het verschralen en vernatten van de natuur, omdat dit in overeenstemming zou zijn met ‘natuurwaarden’.
Dat dit het doel is van provincie en gemeenten, werd bevestigd door een medewerker van stichting Brabants Landschap, die zich bij de hoorzitting in februari liet ontvallen dat Brabants Landschap van het gebied ‘kruiden- en faunarijk grasland’ of ‘nat schraalland’ wil maken. Het bosje op het terrein zou moeten worden omgevormd naar vochtig loofbos, met het idee in de toekomst het hele gebied verder te vernatten. Tuinplanten zijn volgens deze medewerker niet inheems en vormen een bedreiging voor de inheemse flora en fauna, wat in strijd zou zijn met ‘de natuurdoelstellingen’. Marie Christien heeft vernomen dat Brabants Landschap van plan is sloten dicht te gooien rondom haar terrein. Demping van sloten gaat ontwatering tegen en zorgt zo voor vernatting. Wat dit betekent voor de dieren en planten in die sloten, laat zich raden.
Brabants Landschap heeft Marie Christien inmiddels mondeling laten weten haar grond te willen kopen. Ze is vooralsnog niet van plan te verkopen. Ze weet nu dat ieder stukje grond geld waard is, omdat er flinke subsidies mee te verdienen zijn. “Het is te betreuren dat dit allemaal gebeurt, niet alleen over mijn rug, maar ook over dat van alles wat hier leeft en bloeit en graag komt”, zegt ze. “Dieren worden verjaagd en planten worden geruimd, omdat ze niet inheems zouden zijn. Dit is zo krom als wat. Ik hoop nog op een positieve uitkomst van de rechtbank zodat er een tuinhuisje, wat verharde paden en de flora mogen blijven om er op mijn oude dag toch nog van te kunnen genieten. Ik zal er het beste van maken, maar het doet me veel verdriet dat dit het einde gaat zijn van Het Verborgen Paradijs zoals het in Son en Breugel een begrip is geworden.”
Megawindturbines die de leefomgeving van mens en dier verpesten‚ ‘nulemissiebeleid’ waardoor ondernemers de stad niet meer in kunnen met dieselbusjes‚ smart city-apparaten zoals 5G‚ wifi-trackers en sensoren in lantaarnpalen die de privacy en gezondheid van burgers aantasten‚ wateroverlast als gevolg van ‘vernattingsbeleid’‚ wolven die recreatie onmogelijk maken‚ de komst van oefenterreinen voor Defensie — op allerlei manieren wordt de leefomgeving van burgers bedreigd. Steeds meer mensen komen hiertegen in verzet. Ze spreken in bij raadsvergaderingen of zetten acties op touw om de controle over hun omgeving terug te pakken.
Wij zijn ervan overtuigd dat burgers op lokaal vlak veel kunnen bereiken. Zeker als we verbinding maken met elkaar. Daarvoor is deze nieuwe rubriek bedoeld. Hierin belichten wij wekelijks een lokaal initiatief waarmee burgers zich teweerstellen tegen plannen die hun leefomgeving aantasten. Alle initiatieven zullen bij elkaar worden gebracht op een aparte website van De Andere Krant (in ontwikkeling). Wij hopen dat mensen hierdoor elkaar weten te vinden en niet zelf steeds opnieuw het wiel hoeven uit te vinden.
Ben jij bezig met een lokaal initiatief waarvoor je aandacht wilt vragen en dat ook voor mensen elders in het land relevant is? Neem dan contact op met de redactie: redactie@deanderekrant.nl o.v.v. De Grote Verbouwing.
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
