^DeAndereKrant

Het cabaretcollectief Hart voor Humor werd in coronatijd opgericht door cabaretier en ON-journalist Jonathan Krispijn, die zich niet wilde neerleggen bij de lockdown-restricties. De groep, met onder andere cabaretiers Chris van der Ende en Wouter Meijs, ging ondergronds en groeide uit tot een van de smaakmakers van het corona-verzet. Inmiddels zijn de fysieke beperkingen opgeheven, maar de behoefte aan een ander geluid is er niet minder om: de woke-censuur knelt als nooit tevoren. Hart voor Humor dendert dan ook door, met satire die je bij mainstream cabaretiers niet meer tegenkomt. “Wat anderen niet durven aan te raken, pakken wij bij Hart voor Humor wel beet”, vertelt Chris van der Ende, die dit jaar alweer voor de derde keer een alternatieve Oudejaarsconference houdt. Van der Ende (1981) werd in Santos, Brazilië geboren en werd als baby door Nederlandse adoptieouders naar het Westland gehaald. Op zijn 12e stuurden zij hem naar een kindertehuis. Op het podium zegt hij: “Als je wakker wordt, raak je familie en vrienden kwijt. Ik ken het gevoel van kwijtraken, ik ben geadopteerd… Wat een warmte voel ik hier van jullie, jullie kijken me echt aan van: MISKOOP.” Hij schuwt de confrontatie niet en kiest in zijn programma’s voor harde, confronterende humor. Dat levert hem regelmatig kritiek op, zeker vanuit het establishment. Bas Heijne omschreef hem in NRC als homofoob: “De opmerkingen over Rob Jetten, waar het publiek van Chris van der Ende van smulde, zijn homofoob – zo obsessief dat je je gaat afvragen of Chris zijn eigen innerlijke diversiteit wel helemaal op orde heeft.”

Van der Ende haalt er zijn schouders over op. “Als je de waarheid vertelt, ben je gelijk een vijand van het establishment. Maar dat is juist de taak van stand-upcomedy, altijd geweest door de eeuwen heen. De taak is de nar te zijn van de koning. Dat waren grote comedians als Bill Hicks, Lenny Bruce en Richard Pryor ook. Grote namen die tegen het systeem knokten. Zo zit ik ook in elkaar, want daar zit de humor.”

Zoals ik het zelf wil beleven, niet. Nee. Dus daar is eigenlijk wel wat mee gebeurd, met die hele stand-upcomedy. Alhoewel dat nu langzaam aan het veranderen is. In het circuit merk ik dat als ik op andere plekken optreed er gesmacht wordt naar comedians zoals die bij Hart voor Humor zitten. Organisaties zijn op zoek naar echte satire want ze worden doodziek van slappe stand-upcomedy verhaaltjes van jongens en meiden die risicoloos hun avond afdraaien. Je merkt in het circuit dat er een shift gaande is naar echte satire. Dat ze Hart voor Humor-avonden gaan ­kopiëren. Ze merken gewoon dat het publiek langzaam wegloopt. En ons publiek groeit juist.

Comedy is natuurlijk risico. Want je neemt het risico dat je tegen heilige huisjes aantrapt. Dat maakt het juist leuk. Dat maakt het ook spannend op zo’n avond. Het gaat niet alleen om de lach, dan wordt het plat en flauw. Alleen maar lachen vind ik zonde. Want dan haal je gelijk het hele palet van stand-upcomedy weg. Ik heb liever dat de mensen de lach vergeten of in een shock zitten of wat dan ook. Dan doe je het goed. Een belangrijk element van comedy is eerlijk zijn. Gewoon eerlijkheid. Mensen bewust maken. Mensen laten nadenken. En originaliteit vind ik heel belangrijk. Spiritualiteit hoort er ook bij. En lachen natuurlijk, maar niet alleen maar lachen. In Nederland zijn de mooie dingen die je met comedy kunt doen weggehaald. In mainstream theater en comedyshows gaat het alleen nog maar om lekker lachen. Wat gaan we doen vanavond? We gaan lachen. Lekker lachen. Het maakt niet uit of het goed is of slecht, als het maar lekker lachen is. Heel vlak.

Dat is de manier waarop ik de show maak. Nadat ik in december de oudejaarsshow heb gedaan ben ik helemaal op. Dan ga ik op 6 januari beginnen met het bouwen van een nieuwe show. Daar ga ik niet over nadenken, maar ik ga gewoon stil zijn, eigenlijk een soort mediteren. Het is een beetje raar om te zeggen, maar dan komt er wat. Dan zie ik bestormingen, ik zie mensen naar een parlement rennen, overal, over de hele wereld. Ik zie dingen gebeuren en dan komt dat woord in mijn hoofd, bestorming. Dan pas ga ik nadenken en er met een paar mensen over praten.

Nee nee nee, dat is gewoon toevallig, maar dat is wel grappig. Als ik het onzekere stemmetje in mijn hoofd uitzet dat altijd zegt ‘je bent te lelijk, je kunt dit niet, je bent niet goed genoeg’, en als ik dan stil word, dan lijkt het net of God tegen me praat. In de zin van beelden die ik zie of dingen die ik voel. Zo is Bestorming begonnen. In die stilte. Ik noem dat dan God als dat gebeurt. Dan is het net alsof ik gestuurd word.

Er komt natuurlijk techniek bij, maar er zit ook een spirituele kant aan om die show te maken. Het is een hele eer om dat te mogen doen. Het is een boodschap die ik mag brengen. Vroeger was het meer op ego gebaseerd. Maar dat heb ik nu dus niet, ik ben bewuster geworden en dichter bij God gekomen. Of God heeft zichzelf meer laten zien. Het is nu een missie en ik voel me daar heel vrij in, want het is groter dan ikzelf ben. God is creativiteit. En daaruit komt dan Bestorming voort.

AI is een kopie, een supercomputer. Ze zijn bezig met een mechanische kopie van God. AI is een robot, een machine die bepaalt hoe je eet, leeft, waar je in gelooft. Dan raak je heel ver bij jezelf vandaan. Ze proberen de stem van God na te bootsen, maar ze luisteren niet meer naar de stilte. De natuur wordt niet meer gerespecteerd. Zoals die klimaatgekte die wordt gecreëerd. Met angst. Alles wat natuurlijk is wordt veranderd, abnormaal moet normaal worden. Dragqueens die kinderen voorlezen. Lentekriebels op scholen, seks introduceren bij kinderen. Promotie van transgender. De sociale constructies worden bewust kapot gemaakt. Er wordt een deken van haat over ons heen gegooid. En dan mag er in stand-upcomedy best wel diepgang zitten.

We zijn hier om te creëren. Er zit creatiekracht in ons. Of je nu loodgieter, tandarts, bakker of comedian bent. We willen iets maken, iets doen. Moeder zijn of vader zijn. Iets creëren. Met liefde. Onze taal is liefde. Als je dat weghaalt bij een mens, dan krijg je negativiteit. Dan maak je alles kleiner. Maar we moeten groter worden, groeien, creëren, dingen maken. Dat is onze kracht. Maar woke wil geen kracht. Woke wil je klein houden. Die wil je in een hokje zetten. Jij bent transgender, jij bent donker, jij bent net geen vrouw. Allemaal hokjes. Nou, dat maakt klein. Dat is negatief. En ik wil creëren. Wij kunnen schilderen, tekenen, muziek maken, alles doen, groeien, groter worden. En dat botst, snap je? Tot op de millimeter zijn ze alles aan het definiëren.

Want alles wat je definieert kan je pakken. ik noem dat een soort gevangenis, een mentale gevangenis waar je dan in zit. Want dan hoeven ze mensen niet letterlijk in een gevangenis te zetten, maar gewoon de dingen in iemands gedachten te pompen. Zo zet je de mensen in hokjes. Daar is AI perfect voor. Want dan hoef je er niet continu bovenop te zitten, maar dan heb je gewoon een computer die dat regelt. Dat is wat we voor onze ogen zien gebeuren. Dat moet bestormd worden en dat is echt wel een goddelijk iets of zo.

Ze gaan allemaal weg uit Den Haag. Dat ziet iedereen, mensen krijgen het door. Maar wat ervoor terugkomt zijn wolven in schaapskleren. Zoals Pieter Omtzigt, die lijkt heel goed, met zijn nieuwe sociaal contract. Ja ja. En Mona Keijzer, die lijkt heel zacht, heeft vijf kinderen en komt uit Volendam, met klederdracht. En dan Frans Timmermans, de gemoedelijke Limburger die bitterballen eet. Snap je? Daar moet je voor uitkijken. Het is gewoon een andere strategie om dezelfde boodschap te brengen. We gaan van de aanpak van Mark Rutte, Hugo de Jonge en Sigrid Kaag van schouders eronder naar politici die kopjes suiker rondstrooien. Het lijkt dus alsof we beter af zijn, maar dat is niet zo. Ze proberen ons in slaap te sussen. Een kat in het nauw maakt rare sprongen.

Je bedoelt dat de politiek zelf de kat is die rare sprongen maakt?

De strategie is nu betrouwbaarheid met Pieter Omtzigt en Mona Keijzer. Het gaat om de personen, allemaal warm en lief. Bij de VVD zit een mevrouw die asielzoeker is geweest. De mensen zijn nu niet meer boos. Ze denken dat het niet meer nodig is. Maar dan moeten we juist opletten. We moeten echt opletten, want we wonen in een land waar een transgender de Miss Nederland verkiezing wint. Dat kun je niet bedenken. Dat is een-man-wint-een-vrouwen-wedstrijd. Hoe gek wil je het hebben. Het is veel erger nog dan we denken. In de oudejaarsconference zit ook een verhaal over of je moet vechten of vluchten. Dat is wel een thema, ook in mijn eigen leven.

Omdat ik sociale dingen snap. Mijn adoptieouders hebben mij in een kindertehuis gezet omdat ik onhandelbaar was. In mijn slaapkamer in dat tehuis was een raam met een afdakje en als je daar overheen liep, stond je buiten. Mijn raam werd door de jongens gebruikt als kattenluikje en om mij bang te maken kreeg ik klappen, want ik wilde niet meedoen. Dat gebeurde elke week. Op een dag ben ik terug gaan vechten. Ik verloor natuurlijk maar ik gaf niet op. Elke keer als zij kwamen, ging ik vechten. Dat was heel heftig, incasseren en verdedigen. Tot ze stopten en niet meer kwamen. Dat is ook zo met woke. Je wordt bij jezelf vandaan gehaald, maar ze willen dat je meedoet. Met transgenderen en insecten eten. En dan zeggen mensen nee, nee, nee. En dan zegt woke: ‘Doe gewoon mee, we gaan allemaal meedoen.’ En dan gaan de mensen meedoen. Maar ik ga zeker niet meedoen als ik voel dat iets niet oké is. Mijn instinct is niet vluchten, maar vechten.

Het had impact bij die persoon. Bij mensen met een visie vanuit een linkse hoek komt het hard binnen. Dan schrikken ze in die ivoren toren en klimmen ze in de pen om hun emoties te tonen. Ze zijn geen satire meer gewend. Als je de waarheid vertelt, ben je gelijk een vijand van het establishment. En ik ga er echt met koud water overheen, bam, en dan zijn ze in shock. Daarom ging die journalist aan en ging Twitter helemaal los. Ik ben een orkaan, een hurricane. Dus er zullen nu wel weer anderen klaarstaan om commentaar te leveren, maar ik ben niet bang voor de consequenties want ik heb een opdracht gekregen. Ik denk dat mijn missie beschermd is door God.

Bestorming wordt opgenomen op donderdag 14 en vrijdag 15 december 2023 om 20.00 uur bij het Carré van Hart voor Humor in Schiphol-Rijk.

Voor tickets en informatie: dakl.nl/alternatieve-oudejaarsconferentie

Bij het bestellen van de tickets kies je je eigen budget, variërend van € 2,50 tot € 15,00. Of koop een sponsorticket als je meer kunt missen.