^DeAndereKrant

In mijn volkstuin heb ik er twee: Bob en Antoinette. Ze staan symbool voor een cultuur die zoveel rijker is dan het eenzijdige beeld dat meestal van kabouters wordt geschetst. Niet alleen eenzijdig, ook denigrerend. “O ja leuk”, zeggen mensen dan, “daar heb je weer zo’n guitige grappenmaker met zijn ondeugende puntmuts en rooie neus van de zelfgestookte graanjenever.” Meer weten mensen niet over kabouters te vertellen. Soms worden ze zelfs geseksualiseerd. Denk aan kabouter Buttplug of kabouter Prikkeprak.

Daarmee doen we de ware aard van de kabouter geen recht, volgens kabouter-­expert Sandra Christe die ik enkele jaren geleden interviewde voor De Postduyf, een satirisch Haags blaadje. Ik sprak haar uitvoerig over deze fascinerende natuurwezens waar we zoveel van kunnen leren in tijden van nepnieuws en desinformatie. Christe bestudeert de kabouters sinds haar 14e. Haar fascinatie is vooral gericht op Het Grote Weten van de kabouter, die nooit struikelt over ‘de waarheid’. Zingeving zit de kabouter in de genen. Zijn intuïtie is ontwikkeld ver voorbij die van ons.

In mijn gesprek met Christe liet ik haar in de psyche van de kabouter kruipen. Ze zei onder andere dit: “Kabouters zijn praktisch, pragmatisch, fysiek ingesteld, aards, niet-intellectueel. Ze houden niet zo van praten of vergaderen. Als ze bij elkaar zitten, is dat meestal in stilzwijgen. Ze staan in direct contact met hun instinct. Daardoor wéten ze bepaalde dingen gewoon, net als olifanten. Die weten ook altijd waar het water is. Kabouters hebben geen computer, geen telefoon. Ze lezen nauwelijks kranten. Het zijn eigenlijk meer dieren dan mensen. Het begrip ‘winnen of verliezen’ kennen ze niet. Ze doen wel spelletjes, zoals boomstamwerpen, eikels schieten of beukennootjesrace. Dat zijn sociale gebeurtenissen. En ja, dan vloeit er weleens een drupje. Er worden dan eenvoudige liedjes gezongen, van ‘hum, hum, hum’. Tonen uitwisselen, trillingen, dat is de wereld van de kabouter. Niet iedereen kan op hun vibe afstemmen.”

Dat kun je wel zeggen‚ ja. We houden ons tegenwoordig uitsluitend bezig met de feiten. Ik moet vaak aan kabouters denken als ik om mijn oren word geslagen met de feiten. Was de verwijdering van dammen de oorzaak van de overstromingen in Spanje? Hum. Bestaan virussen? Hum. Zijn Trump en de paus dikke vrienden? Hum. Beschermen ­mRNA-vaccins ons tegen covid? Hum. Is globalisering een vooropgezet plan van een kwaadaardige elite? Nog meer hum. Ik zou er weleens een boom over willen opzetten in het bos van Bob en Antoinette. Ben heel benieuwd hoe zij daar tegenaan kijken.

De overheid weet het wel. Het kabinet heeft een hele strategie ontvouwd om desinformatie te bestrijden — een pakket van stevige nieuwe maatregelen, met een meldvoorziening, een geschillenbeslechtingsorgaan en een kenniscentrum dat burgers in staat stelt geschillen voor te leggen over contentmoderatiebesluiten van online platforms. Het factcheckers­netwerk Benedmo krijgt extra subsidie om de verspreiding van desinformatie tegen te gaan. Zij rapporteren aan de Europese Commissie die vervolgens maatregelen kan treffen. Sandra Christe mag wel oppassen.

De overheid definieert desinformatie als “doelbewuste verspreiding van misleidende informatie om schade toe te brengen aan het publieke debat, democratische processen, de open (kennis)economie of de volksgezondheid”. Interessante definitie. Ik denk dat er maar weinig mensen zijn die doelbewust misleidende informatie verspreiden om de samenleving te ondermijnen. Wie zegt‚ “mRNA-vaccins ondermijnen ons immuunsysteem”‚ doet dat om de volksgezondheid te bevorderen. Wie zegt‚ “de wereld wordt geregeerd door een kwaadaardige elite”‚ doet dat niet om democratische processen schade toe te brengen. David Icke‚ die al twee jaar de 26 Schengenlanden niet in mag vanwege zijn meningen‚ wil de democratie niet afschaffen. Integendeel‚ hij wil de democratie redden.

Is het niet juist omgekeerd? Zijn het niet de factcheckers‚ de zelfbenoemde bestrijders van desinformatie‚ die schade toebrengen aan het publieke debat‚ democratische processen‚ de open kennis­economie en de volksgezondheid? Is dat niet precies wat de overheid doet‚ het publieke debat en de open kennisontwikkeling onmogelijk maken door kritische geluiden te smoren en andersdenkenden het zwijgen op te leggen?

Is Melissa Fleming, u weet wel‚ die hoge functionaris van de Verenigde Naties, die zei‚ “we own the science”‚ geïnteresseerd in de open kenniseconomie? Wie denkt de waarheid in pacht te hebben‚ is meestal niet zo geïnteresseerd in debat.

Volgens de beroemde filosoof Karl ­Popper (1902-1994) gaat het bij echte wetenschap om falsifieerbare hypothesen — uitspraken die kunnen worden weerlegd. Een wetenschapper formuleert een verklaring voor een verschijnsel, doet onderzoek en gaat, als de feiten hem ongelijk geven, op zoek naar een andere verklaring. Zelfs Albert Einstein durfde aan het eind van zijn leven voor geen van zijn ontdekkingen zijn hand in het vuur te steken. Dan zou Benedmo het wel allemaal weten?

De Duitse natuurkundige Werner Heisenberg, een van de grondleggers van de kwantumfysica, toonde met zijn fameuze ‘onzekerheidsprincipe’ aan dat in de kwantumfysische werkelijkheid alles relatief is en alles waar of onwaar kan zijn. Of allebei tegelijk. De allerkleinste deeltjes doordringen alles en iedereen. Wij zijn kwantumfysica! Met de onzekerheden van het leven moeten we dealen vanaf de allereerste dag op dit ondermaanse. Het getuigt van een enorme onwetendheid en arrogantie om te denken als overheid dat jij voor iedereen kunt invullen wat ‘misleidende informatie’ is en wat niet.

Je kunt je ook afvragen waarom de overheid zich alleen richt op online platforms en sociale media? Als bestrijding van misleidende informatie zo belangrijk is‚ waarom richten ze zich dan ook niet op televisietalkshows? Kranten? Kerkdiensten? Kamerdebatten? Als je het zo bekijkt‚ dan is meteen duidelijk wat deze aanval op de online platforms inhoudt. Het is pure censuur. Het is een keiharde schending van de grondrechten waar onze (voor)ouders voor hebben gestreden: vrijheid van meningsuiting (en meningsvorming), vrijheid van godsdienst, vrijheid van levensovertuiging, privacy en onaantastbaarheid van het lichaam.

We hebben recht op onze mening, hoe ­onzinnig ook, en onze keuzes, hoe dom ook. Zolang we geen strafbare feiten ­plegen, mogen we geloven in God, Trump, kabouters, vliegende ­spaghettimonsters, complottheorieën en de kansen van ­Feyenoord om de Champions League te winnen. We hebben zelfs het recht om mensen te beledigen — dat zouden we in ieder geval moeten hebben. Als we niets meer mogen zeggen omdat ­sommige mensen zich beledigd kunnen voelen‚ dan hebben we geen vrijheid en geen rechten meer.

Het is ironisch dat de overheid denkt met haar bestrijding van desinformatie de polarisatie in de samenleving tegen te gaan. In werkelijkheid is het precies andersom. Als één partij de waarheid bepaalt‚ leidt dat alleen maar tot meer weerstand bij de rest‚ dus tot meer polarisatie. Alleen door te praten met elkaar kunnen we nader tot elkaar komen. Meer censuur zal de sfeer alleen maar meer verpesten.

Dus overheid‚ stop met deze onzinnige kruistocht tegen desinformatie. Het strafrecht is er om criminele activiteiten aan te pakken en verder is het aan ons wat we willen zeggen of denken. Laten we elkaar onder de kerstboom verhalen vertellen waar we warm van worden. De magie moet terug. Dickie Schoofje, heb wat meer respect voor kabouters, natuurwezens pur sang. Zij weten bijvoorbeeld niet alleen hoe te leven, maar ook hoe te sterven. Dat is een bijzonder verhaal. In de winterperiode, als hun dag is gekomen, lopen ze het ijs op en komen ze gewoon niet meer terug. “De Grote Afkoeling”, noemt ­Sandra Christe dat. Sterven zoals het ooit bedoeld is, doordesemd van pure eenvoud en praktische magie. Daar kunnen wij nog heel wat van leren.

Je denkt misschien dat ik je voor de gek houd‚ omdat je nog nooit ­kabouters hebt gezien. Maar dat komt doordat‚ zoals Christe zegt‚ je kabouters ­alleen kunt waarnemen als je op de ­juiste ­thèta-golven zit. Christe: “Je moet ­sensitief zijn om op hun trillings­frequentie af te kunnen stemmen. Het is wel grappig dat juist de winnaars in onze samenleving, de sporters, ondernemers, politici en kortetermijndenkers, hen vaak niet kunnen zien.”