^DeAndereKrant

In Engeland is een rel ontstaan nadat de bekende politicus Nigel Farage werd afgesloten van zijn bankrekening. Hij bleek een van duizenden slachtoffers te zijn van wat nu de-banking wordt genoemd. Ook in de VS en Canada komen steeds meer gevallen aan het licht. Hoe zit het in Nederland? Ook hier zijn diverse gevallen bekend van ‘activisten’ die problemen kregen met hun bankrekening, omdat ze kritisch waren op het overheidsbeleid. Uitgever Tom Zwitser van De Blauwe Tijger, die de aan hem aangekondigde de-banking succesvol aanvocht bij ING, zegt dat het voorval zijn uitgeverij zeker tienduizend euro, onder andere aan advocaatkosten, heeft gekost.

Zwitser kreeg een aanzegging van de ING, twee weken nadat zijn uitgeverij was genoemd in het rapport Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 53 van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in oktober 2020. De Groningse uitgeverij is een “ultraconservatief doorgeefluik van anti-overheidspropaganda, nepnieuws en complottheorieën” dat bovendien geld doneert aan een boerenactiegroep, aldus NCTV. Zwitser wist uiteindelijk de strijd tegen ING te winnen en is daar nog steeds klant. “En dat houd ik zo. Het hebben van een bankrekening is een wettelijke verplichting voor een bedrijf. Als de wet het je verplicht, dan zijn banken niet alleen commerciële instellingen, maar hebben ze ook een nutsfunctie. Dat betekent dat de overheid ze daaraan moet houden. Dat is mijn basale, principiële standpunt in deze kwestie en de reden dat ik niet overstap. Ik doe niet mee aan dit spel. Ik weet dat ze op allerlei manieren ons proberen het ondernemen onmogelijk te maken. Ik zie wel wat ik doe als het zover is. Zo lang het kan, sta ik voor mijn principes.”

Een ander slachtoffer van de-banking is de Stichting Voorzij, die opkomt voor de belangen van vrouwen en meisjes. Zij kregen in 2021 van hun bank, Bunq, te horen dat zij niet “aan de policy zouden voldoen”, maar na enige druk kwam de aap uit de mouw. “Ze hebben laten weten dat ze vinden dat wij discrimineren omdat we niet voor de rechten van transvrouwen opkomen”, vertelt oprichtster en voormalig voorzitter Caroline Franssen van Voorzij. “In onze ogen zijn transvrouwen nog steeds mannen, omdat ze als man geboren worden en dat biologisch altijd blijven. We komen niet voor deze groep op, want we zijn een belangengroep voor vrouwen. We willen bijvoorbeeld niet dat transvrouwen het recht krijgen om een vrouwenkleedkamer in te mogen, want dat vinden veel vrouwen niet prettig. Het tast onze privacy en waardigheid aan.”

Bunq – dat als slogan Bank of the Free hanteert – liet bij monde van oprichter Ali Niknam aan het tijdschrift Quote weten dat “je van alles mag vinden, maar activistische, ideologische en politieke groeperingen daar doen wij niks mee”. Het is een ironisch statement, aangezien de bank zelf de activistische woke-regenbooglobby propageert. Zo zijn de pasjes van Bunq voorzien van de regenboogkleuren en lanceerde de bank een speciale kaart voor transgenders en non-binaire personen. Ook is Bunq openlijk voorstander van Agenda 2030, bestaande uit de Sustainable Development Goals van de VN, een ideologie die transvrouwen erkent als echte vrouwen.

“Banken zijn een geldverstrekker, belangenorganisaties zijn er om voor rechten op te komen, dacht ik altijd”, stelt Franssen. “Tegenwoordig mag een bank blijkbaar opereren als belangengroepering. De macht van de translobby reikt veel te ver”, vindt zij. Voorzij, dat sterk afhankelijk is van particuliere donaties, startte na de opschorting van Bunq een Gofundme-­actie, maar ook het crowdfundingplatform blokkeerde de stichting al gauw. En later deed betaaldienst Paypal hetzelfde, waardoor Voorzij geen betalingen uit het buitenland meer kan ontvangen. “Echt killing, want bijvoorbeeld de 7000 euro die we aan donaties hebben gekregen op Gofundme om de advocaat te betalen om de debanking aan te vechten, waren we kwijt. Het is ons zo erg moeilijk gemaakt om te strijden voor de waarden waarin wij geloven.” Inmiddels heeft Voorzij wel een rekening kunnen openen bij de ING Bank.

Ja, diezelfde ING Bank die het betalingsverkeer van Zwitser en ook Willem Engel heeft gefrustreerd. De bekende voorman van de Stichting Voorwaarheid – voorheen Viruswaarheid – zag de rekeningen van de stichting en ook zijn dansschool en zijn privé-rekening eerst geblokkeerd en later zelfs opgeschort worden door ING. “Het werd gegooid op het voorwendsel dat we onvoldoende zouden hebben meegewerkt aan Know Your Customer (KYC, de naam van een klantonderzoek dat de overheid heeft verplicht in de strijd tegen witwasssen – red.), omdat ze vragen hadden over de financiering van een stukje land dat ik in 2019 heb gekocht in Spanje. Stapsgewijs wilden ze meer weten. Jeroen (Pols, jurist en mede-oprichter van Voorwaarheid – red.) zei: ‘Nu gaan ze te ver, dit gaat ze niks aan’. Toen hebben we een keer niet voldaan aan een informatieverzoek en dat is gelijk aangegrepen om ons neer te zetten als onbetrouwbaar en niet integer. Later is dat door het Openbaar Ministerie onderzocht en rechtgezet, maar het leed was al geschied.”

Voorwaarheid krijgt bij het aanvragen van een rekening nu overal nul op het rekest (zie kader) en ontvangt al maanden geen donaties meer. “Al met al loopt de schade door de combinatie van maandenlang misgelopen donaties en de hoge proceskosten in de tonnen”, aldus Engel, die vooralsnog tevergeefs een rechtszaak aanspande tegen ING. Hij verwacht ook weinig van het hoger beroep dat volgende maand dient in de zaak tegen ING. “Nu Farage en Mercola in het nieuws komen, wordt voor meer mensen duidelijk wat er echt aan de gang is. Ik roep het al een paar jaar, dit is de manier waarop ze de vrijheid van meningsuiting definitief de nek om proberen te draaien. De banken dienen als de bewakers van de digitale gevangenis.” Engel had als natuurlijk persoon al voor alle consternatie een rekening geopend bij uitgerekend de Bunq-bank, waardoor hij als individu niet in de problemen is gekomen. “Ik erger me dood aan al die bullshit van die bank, maar ik kan nu waarschijnlijk geen bankrekening meer krijgen in heel Europa. Ik heb weinig keus.”

Er zijn nog meer critici die te maken hebben gekregen met (een vorm van) blokkering van de geldstromingen. Mollie, een aanbieder van financiële diensten, schrapte de alternatieve mediaplatforms Café Weltschmerz, De Blauwe Tijger en Blckbx.tv. Ook Jaap Dieleman die EyeOpener, een magazine dat de coronacrisis duidt door de lens van de Bijbelse eindtijd, deur aan deur liet verspreiden zag zijn Mollie-contract drie jaar geleden eenzijdig ontbonden worden “vanwege mijn standpunt”, laat de evangelist weten.

Financieel expert Ab Flipse verzamelde de afgelopen jaren duizenden klachten over het doorgeslagen controlegedrag van banken en vermoedt derhalve dat “er nog veel meer Engels en Zwitsers zijn waar we helemaal niet van weten”. In de meeste gevallen is het volgens hem onduidelijk waarom mensen worden afgesloten. Op sociale media zijn talloze voorbeelden te vinden van mensen van wie de rekening geblokkeerd werd, bijvoorbeeld omdat ze te vaak geld uit de muur trekken. “Ik heb duizenden van dit soort voorbeelden van mensen die om volledig willekeurige reden hun rekening zien geblokkeerd. Het bezorgt al deze mensen veel stress en frustratie en ze moeten weer een frustrerend proces bij de bank doorlopen om het recht te zetten”, aldus Flipse.

Volgens de financieel expert zijn er 12.000 bankmedewerkers achter de schermen bezig om banktransacties te controleren. Zij werken samen in Transactie Monitoring Nederland (TMNL), dat op 10 juli 2020 werd opgericht. Het is het instrument achter de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Al het betalingsverkeer boven de 100 euro kan door hen gemonitord worden. In de praktijk leidt het volgens deskundigen slechts zelden tot het voorkomen van criminaliteit, maar wel tot hinder van onschuldige Nederlandse burgers die hun rekening geblokkeerd zien. Ditzelfde fenomeen doet zich ook in België voor en is ook belicht in de reguliere media. De Belgische advocate Carina Knapen stelt dat de banken “hun boekje ver te buiten gaan” in hun controledrang. “Hun argumentatie raakt bovendien kant noch wal. Criminelen en terroristen doen geen transacties via bankrekeningen. Zij regelen hun zaakjes cash, met diamanten of andere edelmetalen. Dat laat geen sporen achter.”

Logische vraag: mag dit allemaal? Bart van Leeuwen, hoofd pr en woordvoering van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB), vertelt “niet in te kunnen gaan op specifieke casuïstiek”, maar in zijn algemeenheid is het wel zo dat “banken in principe het recht hebben om klanten te weigeren op basis van hun policy. Per bank verschilt dat beleid.” Kan een bank dan bijvoorbeeld iemand weigeren die voor Feyenoord of Ajax is? “Dat zal natuurlijk snel ten koste gaan van de reputatie, dus daarom zullen ze de weigering goed moeten onderbouwen op basis van individueel klantonderzoek of het beleid van de bank, bijvoorbeeld ten aanzien van fossiele brandstoffen of wapens”, stelt Van Leeuwen. Stel, alle banken weigeren een bepaald persoon een bankrekening? “Dan heeft iemand altijd nog het recht op een basisbankrekening. Dan kan deze persoon nog altijd, zij het met beperkingen, deelnemen aan het financiële verkeer. Ook voor bedrijven wordt dat inmiddels onderzocht.”

Mordechaï Krispijn, ondernemer en activist die strijdt voor vrijheid, zegt het bizar te vinden dat er überhaupt een TMNL bestaat. “Deze organisatie is opgericht om duizenden, wat zeg ik, tienduizenden transacties per dag te controleren. Wat mensen ook niet weten is dat de TMNL een BV is, waardoor er geen controle volgens de Woo (Wet open overheid) kan worden uitgevoerd. En zo is er nog veel meer dat mensen niet weten.”

De Stichting Voorwaarheid van Willem Engel krijgt het sinds de de-banking bij ING niet voor elkaar een rekening te openen bij andere banken. Op de website van de stichting staat de afwijzingsbrief afkomstig van Rabobank Advocaten gepubliceerd. Rabobank wenst Voorwaarheid niet als klant te accepteren “omdat het een onacceptabel en onbeheersbaar risico vormt voor de bank”.

In de uitvoerige brief wordt Willem Engel in de hoek van complotdenkers gezet. Een Rabobank-medewerker met sympathie voor Engel lekte interne documentatie, waaruit blijkt dat de bank worstelt met mensen met afwijkende meningen. Daarover buigt onder andere de afdeling Counter Terrorism Finance (CTF) zich. Rabobank-adviseur Stijn Keuris van CTF schrijft dat er vier groepen zijn in een ‘piramide van radicalisering’ die de afdeling onderscheidt: de radicalen, de activisten, de supporters en de sympathisanten. “We richten ons dan vooral op de activisten, want de radicalen kunnen al via de Wwft worden aangepakt en de andere twee groepen scharen we onder het domein vrijheid van meningsuiting.

Uiteindelijk proberen we dan een conceptstandpunt te vormen dat ongeveer zo klinkt: ‘Rabobank faciliteert geen initiatieven die actief complottheorieën en andere bewezen desinformatie verspreidt’ (sic). Ook de Commissie Ethiek ziet een dergelijk standpunt als een goed startpunt.”