^DeAndereKrant

“Hoge concentraties pfas via regenwormen in eieren hobbykippen”, meldde de NOS afgelopen week. Uit onderzoek door bureau Arcadis zou zijn gebleken dat de hoge concentraties pfas in eieren van hobbykippen in Zuid-Holland en de gemeente Altena in Noord-Brabant afkomstig zijn van de regenwormen die door de kippen worden gegeten.

De onderzoekers meldden volgens de NOS dat vooral de stof pfos (perfluoroctaansulfonzuur) in de eieren terechtkomt. Pfos behoort tot de pfas-‘familie’. In een persbericht meldt Arcadis dat “voor zover bekend” pfos nooit is gebruikt in het productieproces van de nabijgelegen Chemours-fabriek, die als verdachte bron was aangemerkt. “Wat dan wel de bron is van pfos en andere pfas in de leefomgeving is onduidelijk”, stelt het rapport.

Volgens Kirsten Bouman, die samen met haar partner, toxicoloog Abel Arkenbout, het onafhankelijke onderzoeksbureau Toxicowatch runt, is het NOS-­bericht misleidend. Bouman en Arkenbout doen in heel Europa, op aanvraag van burgers, onderzoek naar pfas/dioxinen, met name in eieren van hobbykippen in relatie tot industriële emissies. Ze beschikken over een grote zelf-opgebouwde database van labanalyses. “Wij hebben, door ons onderzoek in de afgelopen 11 jaar, steeds meer inzicht in hoe we er toxicologisch voor staan. De suggestie dat regenwormen de oorzaak van de pfas-contaminatie zouden zijn, is onjuist en eenzijdig”, stelt Bouman. Het Arcadis-rapport is volgens haar veel genuanceerder. De onderzoekers geven zelf aan dat van de vele mogelijke innameroutes van pfas er slechts een paar zijn onderzocht. “Een kip consumeert ook spinnen, slakken, gras en zaden. De pfas kan ook komen van de etensresten van groente en fruit uit de supermarkt. Daar komt bij dat het commerciële kippenvoer nauwelijks gecontroleerd wordt op pesticiden. De weinige onderzoeken die er zijn, tonen dioxinen en pfas aan in kippenvoer. Arcadis noemt dit, maar het NOS-artikel niet.”

Volgens Arkenbout bevat het Arcadis­-rapport enkele merkwaardige passages, die nader onderzoek behoeven. “Zo is het aandeel PFOA in de grond discutabel. Het ontbreken van lab-gegevens/certificaten, zeer dunne bewijsvoering en tegenstrijdige literatuurverwijzingen maken het onderzoek vatbaar voor uit het verband getrokken interpretaties. Dat gebeurt vaker in de media.” Het NOS-artikel suggereert volgens Bouman “indirect dat de natuurlijke grond met veel wormen gevaarlijk is, en dat je daar niet van moet eten. Dus vooral geen groenten uit eigen (moes)tuin en kijk maar uit voor eieren van eigen kippen. Indirect wordt hier gezegd: het eten van de supermarkt wordt gecontroleerd en zou veiliger moeten zijn.”

Dat is volgens haar “de omgekeerde wereld”. Bouman: “Regenwormen in de grond zijn van onschatbare waarde voor een gezonde bodem onder onze voeten. Ze zijn belangrijk voor de biodiversiteit van het bodemleven en helpen organisch materiaal om te zetten zodat de bodem rijker wordt aan mineralen en voedingsstoffen. Gezond voedsel begint bij een gezonde bodem en daar helpen regenwormen bij. In onze onderzoeken naar dioxinen en pfas op fruit en groenten komt de functionaliteit van gezond eigen geteeld voedsel naar voren. Kankercellen worden door chemische stoffen getriggerd via bepaalde receptoren. Juist in de fruitschillen bevinden zich natuurlijke stoffen, zoals bv. polyfenolen als quercitine en resveratrol, die de acties van dioxinen en pfas kunnen neutraliseren. Naast dat de onbespoten schil beschermt tegen infecties van bacteriën, schimmels en vraat door insecten, zijn ze dus ook in staat antwoorden te vinden op de toenemende vervuiling van chemische stoffen. Dat dioxinen/pfas geneutraliseerd worden in eigen geteelde groente en fruit is geweldig nieuws en zou gepromoot moeten worden in de media. In plaats daarvan worden groente en fruit in supermarkten verkocht met dikke ladingen pfas en andere giftige stoffen. De NOS richt de pijlen op de onschuldige bewoners van de aardkorst, terwijl de meeste Nederlanders meer pfas en dioxinen in hun lichaam dragen dan elke willekeurige aardworm.”