^DeAndereKrant

Er is in de media nauwelijks aandacht aan besteed, maar op 7 december maakte de Europese Raad – de regeringsleiders van de 27 EU-lidstaten – bekend dat in de toekomst contante betalingen boven de 10.000 euro verboden zullen zijn in de EU. Het Europees Parlement moet nog akkoord gaan met het voorstel dat werd gedaan door Zbyněk Stanjura, minister van Financiën van Tsjechië op de site van de Europese Raad. De EU-lidstaten mogen zelfs nog lagere limieten opleggen, vooralsnog met 1000 euro als ondergrens. In Spanje en Italië is contante betaling boven de 1000 euro niet meer toegestaan. In Nederland is het volgens de site van de Rijksoverheid nu officieel al niet meer toegestaan boven de 10.000 euro een aanschaf met contanten te doen. In oktober is door minister van Financiën Sigrid Kaag en minister Dilan Yesilgoz van Justitie en Veiligheid ‘het Wetsvoorstel Plan van aanpak witwassen’ in voorbereiding gebracht dat contante betalingen boven de 3000 euro in ons land onmogelijk zal maken. De belangrijkste reden die door de EU en overheden wordt gegeven voor het verbieden van grote cash-betalingen is het tegengaan van witwassen en terrorisme. “Terroristen en degenen die hen financieren zijn niet welkom in Europa”, luidt de verklaring van Stanjura.

“Vanuit de officiële instanties wordt er onmiskenbaar een cashgeldontmoedigingsbeleid gevoerd”, stelt Sander Boon, mede-eigenaar van de website Geotrendlines. “Witwassen en terrorisme zijn volgens mij niet de ware reden, we weten allemaal dat het bedoeld is ons te duwen in de richting van een central bank digital currency (CBDC, een door de overheden gecontroleerde digitale munt, die programmeerbeer is - red.). De digitale munt staat al klaar om ingevoerd te worden. Ze willen controle over alle financiën van alle mensen, niet alleen over de criminelen.”

Die controle betreft niet alleen cash geld, maar ook crypto-valuta zoals Bitcoin, die niet onder de directe controle valt van de ECB. Stanjura: “Proberen anoniem te blijven bij het kopen of verkopen van crypto-activa zal veel moeilijker worden. Je verstoppen achter meerdere eigendomslagen van bedrijven werkt niet meer. Via juweliers of goudsmeden wordt het zelfs moeilijk om zwart geld wit te wassen.”

Gewone mensen worden steeds vaker geconfronteerd met de gevolgen van het beleid. Een paar weken terug kwam al naar buiten dat het Nederlandse kabinet als eerste in Europa een wetsvoorstel heeft ingediend dat banken verplicht om alle transacties boven de 100 euro van alle Nederlanders te monitoren. Opvallend is dat de Rabobank afgelopen week viraal ging met een brief aan klanten. “Het is ons opgevallen dat u regelmatig contant geld opneemt van uw rekening. In deze brief informeren wij u over de risico’s van contant geld en vragen wij u om het opnemen van contant geld te verminderen.”

Aanvankelijk werd gedacht dat het om een grap ging, maar de Rabobank erkent de afzender te zijn. Het kwam de geldbeheerder op bakken kritiek te staan. “We doen het omdat we vanuit de Wet WFT (Wet op het financieel toezicht - red.) poortwachter zijn van het financiële stelsel. We hebben als bank de taak om witwassen en terrorismefinanciering te voorkomen”, stelt Rabobank, die daarbij de Europese Raad en het Rijk napraat. “Waarom mensen die regelmatig pinnen in verband brengen met criminele daden. Het maakt de bank van serviceverlener nu controleur. Ik mag toch zelf weten of ik pin?”, vraagt een kritische klant. Reactie Rabobank: “We zijn verplicht bepaalde controles uit te voeren, dat geldt voor alle banken in Nederland. Je mag zeker blijven pinnen, deze brief is erop gericht je te waarschuwen voor de risico’s van contant geld en het aandragen van alternatieven. Deze brief is niet bedoeld voor mensen die af en toe eens wat geld pinnen. Want inderdaad: dan is het een erg laag risico.”

Het wordt ook al jaren steeds lastiger gemaakt om aan contant geld te komen. Pinautomaten verdwijnen in noodvaart uit het straatbeeld. In 2015 waren er ruim 8500 automaten, eind 2020 5795 en eind 2021 is dat aantal gedaald naar 4916, volgens De Nederlandse Bank. Daarnaast zijn de openingstijden van geldautomaten ingeperkt: tussen 23:00 uur en 6:00 uur zijn de meeste automaten uitgeschakeld. Ook lijkt er steeds vaker sprake te zijn van storingen.

Toch zijn alle politieke partijen het afgelopen week unaniem eens geworden over een motie van BVNL-politicus Olaf Ephraim om cash geld te behouden. Hoe deze ontwikkelingen te duiden? Boon: “Die motie is volgens mij onder druk van publieke opinie genomen. Hij kan dan wel aangenomen zijn, maar we hebben vaak genoeg gezien dat ze er wel een draai aan geven die bij hun verhaal past. Ik verwacht dus dat deze motie een wassen neus is en niet per se betekent dat ze niet doorzetten met de cashgeldontmoediging. De komst van een digitale euro zetten ze ook door. Mijn hoop is wel dat de burger op tijd in gaat zien dat cash vrijheid betekent en zelf een stokje gaat steken voor het verdwijnen van contant geld.”

Financieel expert Willem Middelkoop, schrijver van het boek De Big Reset – Goldwars en het financiële eindspel, spreekt van een spanningsveld tussen controle en vrijheid. “Zwarte economie en cash geld gaan hand in hand, niet alleen in criminele circuits. Bedenk eens hoeveel zwarte betalingen er zijn in de bouw. Als de overheid een cbdc-munt invoert, dan heeft ze zicht op al die transacties en dus controle. Maar het parlement is er voor de burgers, en die belangen staan op gespannen voet met deze ontwikkeling. De vrijheid is in het geding. Ik snap dus wel dat deze motie van Ephraim is aangenomen. Ik snap goed dat mensen zich zorgen maken. In Zweden wordt al bijna geen contant geld meer gebruikt. In Duitsland wordt nog veel met cash geld betaald, en daar maakt de Bundesbank zich dan ook hard voor. Over vijf jaar hebben we nog wel cash geld in Nederland, verwacht ik, want meestal gaan dit soort ontwikkelingen langzaam. Uiteindelijk zal het helemaal verdwijnen. De mondiale trend naar digitaal geld is niet te stoppen.”

De Italiaanse minister-president Georgia Meloni neemt maatregelen om het cash geld juist weer meer in zwang te laten raken. Zij verhoogt het transactieplafond voor contanten van 2000 naar 5000 euro, terwijl haar voorganger Mario Draghi juist van plan was de duimschroeven verder aan te draaien naar 1000 euro. Ook maakt zij het mogelijk voor ondernemers om betalingen met pinpas of creditcard onder de 60 euro te weigeren als ze dat wensen. Spanje is ‘koploper’ in Europa en heeft de ondergrens 1000 euro gelegd, de laagste limiet mogelijk volgens de Europese Centrale Bank (ECB).