^DeAndereKrant

Een boete van 450 euro, dat is wat de Officier van Justitie uiteindelijk eiste in de zaak die op 7 oktober diende tegen FVD-Kamerlid Pepijn van Houwelingen, voor een op 24 september 2022 op Twitter geplaatste meme. Het bedrag moet de ‘onnodig grievende’ belediging compenseren die voormalige ministers Ernst Kuipers en Karien van Gennip als gevolg van de tweet zeggen te hebben ondervonden.

De tweet van Van Houwelingen was een reactie op een dag eerder door VWS-minister Kuipers ­getweette foto waarop te zien was dat hij, samen met de toenmalige minister van Sociale Zaken Karien van Gennip, een ‘SDG-vlag’ hees vóór hun ministeries. Kuipers schreef: “Een gezonde en leefbare planeet voor iedereen, daar kunnen we als ministerie en zorgsector samen aan werken. Daarom moeten we de Sustainable Development Goals in 2030 halen.”

Van Houwelingen re-tweette het bericht van Kuipers diezelfde dag en noemde de SDG-vlag de ‘Great Reset vlag’. Een dag later tweette hij de foto van Kuipers met daarnaast een afbeelding waarop de SDG-vlag vervangen was door de vlag van de Duitse nationaalsocialisten met de tekst: “De façade en de werkelijkheid. #SDGs”. De tweet, die hij vanaf zijn openbare, als parlementariër gebruikte account zond, moest lezers “wijzen op de gevaren die (…) de democratische rechtsstaat bedreigen.” Van Houwelingen is ervan overtuigd dat “de sustainable development goals (SDG’s) van de Verenigde Naties, niet kunnen worden gerealiseerd in een vrije samenleving, maar dat voor het realiseren van die doelen een dictatoriale of communistische samenleving noodzakelijk is.”

De illustratie was aanleiding voor de twee ministers om aangifte te doen. Ze verzochten het Openbaar Ministerie “dringend” tot vervolging over te gaan, ook al had Van Houwelingen de meme de dag na publicatie verwijderd en vervangen door een tweede versie, waarin de nazivlag door de communistische vlag met hamer en sikkel was vervangen. Die vlag zou de lading beter dekken, schreef de parlementariër toen. Deze vergelijking leidde niet tot een aangifte.

De beschuldiging van smaad werd tijdens de zitting snel van tafel geveegd. De officier van justitie was het eens met de advocaat van Van Houwelingen, mr. Van Gessel, dat het Kamerlid de ministers inderdaad geen kwalijke eigenschappen of onrechtmatige gedragingen had toegedicht. Ze hield het bij een onnodig grievende belediging – te grievend om onder de vrijheid van meningsuiting, zelfs voor een politicus, te vallen. De tweet had namelijk geleid tot meerdere ­vijandige reacties aan het adres van de ministers.

Ze beriep zich op een uitspraak van de Hoge Raad, waarin gesteld wordt dat context en artistieke expressie meewegen, maar dat meningsvrijheid voor politici beperkt geldt, als een uiting aanzet tot haat en geweld en onverdraagzaamheid behelst, of als het een waardeoordeel is. Daarmee leek de officier te impliceren dat het gevaar dat Van Houwelingen in de SDG-agenda ziet een waardeoordeel betreft en “feitelijke grondslag” ontbeert.

Van Houwelingen wierp tegen dat een parlementariër zeer ruime meningsvrijheid geniet, zowel qua inhoud als qua vorm. Het vergelijken van twee fenomenen is bovendien niet hetzelfde als het gelijkstellen ervan. Ook kan een Kamerlid niet verantwoordelijk gehouden worden voor de reacties die hij met zijn uitlatingen oproept. Hij wees erop dat Kuipers er zelf voor gekozen had de vlag vóór twee ministeries te hijsen en daarover te tweeten. Dat is een politieke, ja zelfs activistische daad. Kuipers wist dat dat reacties kon oproepen, aldus Van Houwelingen. De FVD’er zei het te betreuren dat er enkele onaangename reacties op zijn meme volgden, maar als Kamerleden zich druk moeten maken om wat de mogelijke reacties op hun uitingen zouden kunnen zijn, “dan kunnen we de Kamer wel opdoeken”, zo stelde hij.

Dat het Van Houwelingen uitsluitend om de SDG-ideologie te doen was, betwistte de officier. De eer en goede naam van de ministers zouden zijn aangetast. Als mensen een vlag hijsen, dan betekent dat, dat ze achter de betekenis van die vlag staan. Door een nazivlag te gebruiken, zou Van Houwelingen geïmpliceerd hebben dat Van Gennip en Kuipers het nationaalsocialisme aanhangen, aldus de officier.

Van Houwelingen ontkende de persoonlijke belediging. De vlag van het nationaalsocialisme vertegenwoordigt een gevaarlijke, totalitaire ideologie, de SDG’s doen dat ook. “Achter de SDG-vlag gaat een duistere agenda schuil”, aldus het Kamerlid. Ook maakte hij bezwaar tegen de term ‘nazi-tweet’ die de voorzitter voor zijn meme gebruikte. “Zo heb ik het nooit bedoeld. Het is een term die de media voor framing heeft ingezet.”

Een politicus heeft een zekere verantwoordelijkheid onverdraagzaamheid te voorkomen, opperde voorzitter Waasdorp, waarna de officier van justitie de toenemende polarisering sinds corona, complotdenkers en ‘de fakkel van Kaag’ aanvoerde. Gevaren die tweets als die van Van Houwelingen met zich mee zouden brengen en “die veel verder gaan dan een schok die het politieke debat kan hebben”.

Van Houwelingen legde uit sociale chaos nu juist te willen voorkomen: “Ik ben van mening dat de SDG’s noodzaken tot een totalitaire herstructurering van de maatschappij. Juist op die totalitaire herstructurering is mijn kritiek gericht.” Het gevaar van de SDG’s, de global ­governance-agenda en het onlangs afgesloten Pact for the Future probeert Van Houwelingen naar eigen zeggen ook via Kamerdebatten aan te kaarten, zei hij. Die pogingen zijn echter tevergeefs.

Ook hadden Kuipers en Van Gennip Van Houwelingen eerst wederhoor kunnen bieden. “Men heeft met het indienen van een aangifte bewust voor escalatie gekozen en het OM heeft ervoor gekozen mij te vervolgen”, aldus Van Houwelingen. Hij vroeg zich dan ook af of de motieven van de aanklagers wel zuiver zijn. “Proberen ze ons te intimideren? Het democratisch proces te hinderen? Twee regeringsleiders klagen een parlementslid van de oppositie aan. Het is absurd en maakt politiek debat onmogelijk. Dat is het eigenlijke doel van deze aanklacht. Via het strafrecht proberen ze de oppositie de mond te snoeren.”

Van Gessel wees de rechters erop dat de ministers tegen de makers van de bedreigende reacties geen aangiftes hadden ingediend. Hij zei dan ook zeer benieuwd te zijn, en met hem meerdere advocaten en Kamerleden, naar het vonnis van de rechter, want dat zal bepalend zijn voor het toekomstige politieke klimaat en de uitvoering van het politieke proces.

Van Houwelingen is niet het enige FVD-Kamerlid dat vervolgd wordt. In juni werd FVD-Kamerlid Gideon van Meyeren veroordeeld voor 200 uur taakstraf voor het oproepen tot, liefst vreedzaam, verzet tijdens boerenprotesten in de coronaperiode. Zijn oproep werd opgevat als opruiing. Het hoger beroep is nog niet geagendeerd.

Ook FVD-partijleider Thierry Baudet dreigt te worden vervolgd. Op vrijdag 4 oktober werd hij door de politie in Amsterdam gehoord in verband met twee FVD campagnefilmpjes, gepubliceerd in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van afgelopen november. De filmpjes zouden door de aangevers als beledigend ervaren zijn.

Van Gessel en Van Houwelingen wezen de voorzitter op de rechtsongelijkheid waarmee FVD-Kamerleden te maken hebben: de aangiftes die zij indienen, worden consequent door het Openbaar Ministerie geseponeerd. FVD-Kamerleden worden regelmatig uitgemaakt voor fascisten. In 2021, bijvoorbeeld, publiceerde NRC een cartoon waarop Van Houwelingen in bruine kledij geschilderd was, een verwijzing naar de ‘bruinhemden’ van de Duitse ­nationaalsocialisten. “Dat is op de man spelen. Dat gaat veel verder [dan mijn tweet]”, zei Van Houwelingen. Als reden voor de seponering werd opgegeven dat politici “tegen een stootje moeten kunnen”. Daar zei Van Houwelingen het mee eens te zijn, “maar dat moet dan ook voor de twee ministers gelden”.

De strafvervolging van FVD-Kamerleden is “een poging van het Kabinet de oppositie te intimideren en, iets wat ze in het vrije debat op argumenten nog niet gelukt is, via het strafrecht, via u dus, mij, ons, de oppositie, kritische Nederlanders, de mond te snoeren. Met andere woorden, dit is een politiek proces”, sprak Van Houwelingen in zijn slotpleidooi.

“Ik heb een groot deel van mijn Kamerlidmaatschap aan deze problematiek gewijd. Indien ik hiervoor veroordeeld word, wordt mij daarmee de kern van mijn werk als volksvertegenwoordiger door de rechterlijke macht onmogelijk gemaakt.” Uitspraak volgt op 21 ­oktober.