^DeAndereKrant

Medio december werd de voorlopig laatste verdachte gearresteerd in een zaak die het Openbaar Ministerie (OM) voert tegen een groep van acht personen die het omschrijft als ‘radicale soevereinen’. Het betrof de 59-jarige Arjan Bakker uit het Limburgse Geleen, de oprichter van een netwerk van burgers die elkaar te hulp kunnen schieten in het geval van nood, zoals een natuurramp, cyberaanval of oorlog: het Dutch United Civil Emergency Response Team (UCER). De leden staan met elkaar in contact via portofoons op batterijen voor als de stroomt uitvalt, wisselen kennis uit over de samenstelling van noodplannen en bieden gespecialieerde hulp. “Iedere centrale post heeft contacten met een monteur of medicus die we kunnen oproepen”, zei Bakker vorig jaar in een interview met de Limburgse zender L1. “Stel: een kind zit 24 uur aan de beademing. Zonder stroom heb je dan een groot probleem. Via ons noodplan kan contact worden opgenomen met een monteur die een aggregaat brengt en een arts voor medische hulp.”

Bakker gaf door heel Nederland presentaties over wat te doen in het geval van nood. In mei vorig jaar bood hij nog de helpende hand aan de getroffenen van de wateroverlast in België, net over de grens. Hij ging daarbij gekleed in een camouflagebroek en een legergroen shirt, voorzien van een Nederlandse vlag en het logo van zijn eigen UCER-organisatie. De UCER zou volgens Bakker alleen al in Limburg 300 leden tellen. “Maar het netwerk zit over heel Nederland, in gedeeltes van België tot aan Spanje toe. Het groeit als kool.”

Bakker werd op 10 december plots gearresteerd op verdenking van “betrokkenheid bij trainingen voor terroristische misdrijven”. Waar deze verdenking op berustte, vertelde het OM er niet bij in het persbericht dat het hierover uitbracht, maar wel dat de politie in Bakkers woning “gegevensdragers” in beslag had genomen en dat het de tiende arrestatie betrof in een politieonderzoek naar de organisatie Common Law Nederland Earth (CLNE). Deze organisatie wordt, volgens het OM, gevormd door “een radicale minderheid binnen een beweging van zelfverklaarde soevereine burgers”. Deze “radicale soevereinen”, zoals het OM ze aanduidt, zouden

streven naar “de daadwerkelijke vervanging van de huidige overheid en democratische instellingen en vinden daarbij het gebruik van (dodelijk) geweld aanvaardbaar is”.

De arrestatie van Bakker heeft voor ongeloof gezorgd in diens omgeving. De Andere Krant sprak met drie mensen die zich niets kunnen voorstellen bij terroristische motieven bij Bakker. Zij willen liever niet met hun naam in de krant. Een van hen benadrukt dat Bakker juist samenwerking zocht met overheidsinstanties en zich hier ook openlijk voor uitsprak. “De overheid roept de burgers op weerbaar te worden, dat ze weten wat ze moeten doen in het geval van nood”, zegt hij. “Arjan gaf gehoor aan die oproep en was uit op samenwerking.” Een tweede bekende van Bakker beaamt dat. Het was volgens hem zelfs zo dat er van de kant van de overheid waardering was voor Bakkers activiteiten. De Nationale Veiligheidsberaad (bekend van de grote rol die dit overheidsorgaan speelde tijdens de coronacrisis) had Bakker een week voor zijn arrestatie uitgenodigd om een symposium bij te wonen van de veiligheidsregio’s.

De vervolging van “radicale soevereinen” nam vorig jaar april een aanvang. De politie betrapte twee mannen op heterdaad bij de overdracht van drie handvuurwapens met munitie op een parkeerplaats in het Overijsselse dorp Heeten. Bij hen thuis en in een auto trof de politie later nog elf vuurwapens aan. “Het vermoeden is dat de koper het soevereine gedachtegoed aanhangt en de wapens wilde gebruiken om in opstand te komen tegen de Nederlandse overheid”, meldde het OM in een persbericht. De 45-jarige koper van de vuurwapens staat in zijn woonplaats Deventer bekend als amateurscheidsrechter. Hij werd afgeluisterd door de AIVD. Uit de gesprekken die hij voerde zou zijn gebleken dat hij uit was op de illegale aankoop van wapens. Hij zou hebben gesproken over “personen van de overheid van het schaakbord halen”. Het OM verdenkt hem van “deelname aan een terroristische organisatie”.

Het politieonderzoek leidde in juli, september en december tot nieuwe aanhoudingen. Volgens het OM maken acht van de tien personen die de politie arresteerde “waarschijnlijk deel uit van de organisatie Common Law Nederland Earth en/of lokale milities ervan”. De overige twee arrestanten zouden met deze groep niets te maken hebben en alleen wapens hebben verkocht. De acht terrorismeverdachten, op een na allemaal 50-plussers, zouden van plan zijn geweest “een gewelddadige confrontatie aan te gaan met lokale gezagsdragers en arrestaties uit te voeren”, zo hield de officier van justitie op 18 september de rechtbank Rotterdam voor. Ze zouden hierover hebben gecommuniceerd in chatgroepen op Telegram en Signal. Een van de doelwitten over wie de groep sprak, was, volgens het OM, Ron König (D66), de burgemeester van Deventer.

De rechtbank besloot op 9 december dat vier terrorismeverdachten die vast zaten het vervolg van hun zaak in vrijheid mochten afwachten. De dag erop maakte het OM bekend een nieuwe verdachte te hebben aangehouden. Dit was Bakker. Onder de vrijgelatenen bevindt zich de 45-jarige Deventenaar die in april op heterdaad werd betrapt tijdens de aankoop van vuurwapens. Zijn advocaat verklaarde dat de wapens waren bedoeld voor zelfverdediging. “Deze mensen zijn bezorgd dat het hier oorlog kan worden, als gevolg van wat er in Oekraïne gebeurt. Mijn cliënt wilde de wapens thuis onder de grond verstoppen, voor als ze nodig zouden zijn. Hij wilde er niet mee op de burgemeester van Deventer schieten.”

Een andere verdachte die het vervolg van haar zaak in vrijheid mag afwachten is een 59-jarige vrouw uit het Twentse dorp Geesteren. Zij en haar 62-jarige man werden op 26 september gearresteerd nadat hun woning en verschillende bedrijfspanden waren doorzocht. Daarbij is volgens het OM beslag gelegd op “munitie, een kruisboog, gegevensdragers en een grote hoeveelheid documenten over het radicale soevereine gedachtegoed”. Regionale omroep Oost meldde dat daarnaast ook landbouwmachines, Ferrari’s, Harley’s, boten en waterscooters in beslag zijn genomen. De 62-jarige man kreeg eerder landelijke bekendheid door zijn rol bij de boerenprotesten. In 2022 reed hij met zijn shovel door een afzetting in het Haagse Zuiderpark, waarna vrachtwagens het terrein betraden. Zijn vrouw heeft een leefstijlpraktijk en wil “als yogadocent en orthomoleculair en energetisch therapeut mensen inspireren op zoek te gaan naar hun eigen levenspad”.

Het stel uit Geesteren is verbonden aan een organisatie genaamd Sapientes Ab Oriente, die zich hard maakt voor het ‘noaberschap’, de Twentse gewoonte om elkaar als buren te helpen. De “munitie” die de politie in een schuurtje van het stel had aangetroffen, was helemaal geen munitie, zo verklaarde de advocaat van het stel tijdens de zitting van 9 december. Het ging om zwaar maar verouderd vuurwerk, waarin de man vroeger weleens had gehandeld. Het stel zou hele andere plannen hebben gehad dan waar het van wordt verdacht. Ze wilden met het oog op een mogelijke crisis goed voorbereid zijn en minder afhankelijk zijn van de overheid.

Een 66-jarige vrouw uit de Zeeuwse gemeente Sluis die nog in hechtenis zit, werd in september gearresteerd. Het AD meldde dat zij woont in een verbouwde watertoren, waar ze een kringlooptuin aanlegde en een tijdje twee jongeren opving die thuis problemen hadden. “Kennissen omschrijven haar als een liefdevolle, wijze vrouw”, aldus de krant. In een video op Youtube van twee jaar geleden zegt zij: “We willen niet verder leven in de wereld zoals die nu is en zeker niet voor onze kinderen en kleinkinderen. Het moet anders, we worden soeverein geboren en daar willen we naar terug.” Het OM ziet haar als een van de oprichtsters van Common Law Nederland Earth. Zij vertaalde Engelstalige teksten over gewoonterecht (common law) voor een Nederlands publiek. De teksten reppen van de inzet van volkstribunalen, waarbij een burgerjury rechtspreekt. Milities zouden samen met ‘sheriffs’ het ongeschreven gewoonterecht moeten handhaven. “Common law is het recht van het land, het recht van de mensen”, zo verklaart de vrouw op Youtube. “Er is geen rechter, maar een jury met minimaal twaalf leden. Wij, de mensen, bepalen alles.”

Naast de protestboer uit Twente en de watertorenbewoonster uit ­Zeeland, zit ook een 54-jarige klusjesman nog vast. Hij heeft geen vaste woon- of verblijfsplaats en verbleef af en toe bij de Zeeuwse. “Ik heb een ­boeddhistische levenswijze”, verklaarde hij tegenover de rechter. “Ik heb het nooit over geweld gehad. Dat ondersteun ik niet. Dit is toch geen terrorisme?”

De strafzaak tegen de terrorisme­verdachten wordt vervolgd op 7 maart. Dan houdt de rechtbank Rotterdam een regiezitting. De inhoudelijke behandeling van de zaak wordt medio dit jaar verwacht.

dakl.nl/emergency-response

dakl.nl/common-law-nl

dakl.nl/sapientes-aboriente