^DeAndereKrant

Trump is zijn tweede termijn als president van de Verenigde Staten als een wervelwind begonnen. Hij verleende gratie aan honderden mensen, stapte uit de WHO en het klimaatakkoord — wie tegen het globalisme van de internationale instituten was, moet wel enthousiast zijn geworden.

Maar sommigen aarzelen toch even. Trump heeft ook nog andere dingen aangekondigd. Hij deelde onder meer mee dat hij een biometrisch entry-exit visa tracking system zal invoeren dat ter land‚ ter zee en in de lucht zal worden ingezet om illegale immigratie tegen te gaan. En niet alleen dat.

Trump staat niet alleen in zijn enthousiasme omtrent verdere digitalisering van de maatschappij. Na Jeff Bezos en Mark Zuckerberg lijkt het er sterk op dat ook Bill Gates zich zal voegen bij team Trump. Hij had een aangenaam diner met Trump en is verrast over het enthousiasme van Trump rond zijn grote projecten om de wereldgezondheid te verbeteren. We weten in welke richting de ideeën van Gates gewoonlijk gaan: ­mRNA-vaccins opdringen en iedereen die daar kritisch commentaar op geeft censureren via AI. Dat is een van zijn ideeëen die hij onlangs op CNBC News wereldkundig maakte.

Trump kondigde ook een enorm project aan waarbij 500 miljard dollar (!) zal geïnvesteerd worden in AI. Dat project krijgt de naam Stargate en zal uitgevoerd worden door de drie grote technologie- en investeringsbedrijven op vlak van AI, OpenAI, Softbank en Oracle. Volgens deze bedrijfsleiders zal het initiatief zelfs kanker kunnen genezen. AI zal in combinatie met ­nanotechnologie kanker in een zeer vroeg ­stadium kunnen opsporen in het bloed en vervolgens gepersonaliseerde ­mRNA-vaccins maken om de kankercellen uit te roeien. Dat belooft.

Of toch niet? Ik begrijp dat we met enorme problemen te maken hebben en dat er de verleiding is terug te vallen op technologische hyper-­controle. De mensheid doolt al zo lang rond in haar miserabele existentiële conditie. Is het geen tijd om daar korte metten mee te maken? We hebben nooit de technologische middelen ter beschikking gehad die we nu hebben — het is tijd voor de mens om zich op kracht van zijn verstand uit het moeras van de menselijke conditie te trekken.

Ik begrijp waarom Trump deze neiging heeft naar controle. Maar toch beschouw ik zijn enthousiasme voor de ontwikkeling van een digitaal gecontroleerd Amerika met (veel) wantrouwen. Te veel controle werkt averechts. Het roept agressie op‚ wat op zijn beurt leidt tot nog meer drang naar controle.

Controle is voor sommigen overigens niet primair een soort bescherming tegen angst, maar eerder een kwestie van bezwijken aan de verleiding van de macht. Sommigen zien zichzelf als de boeren van de toekomstige grote digitale wereldboerderij waarop mensen zullen gekweekt worden. En dat trekt en sleurt aan hen, het vraagt om er geen gras over te laten groeien. Ik vermoed dat na invoering van het biometrisch ­visa-controlesysteem de stap naar een digitale ID en Central Bank Digital Currency (CBDC) snel gezet zal worden. En dan zullen het niet alleen maar de migranten zijn die 24/7 getracked en getraced zullen worden.

Elon Musk is in dit alles een ­speciaal geval. Aan de ene kant verzet hij zich tegen de ideologie van de maakbare mens‚ vooral sinds zijn zoon zich wil laten ombouwen tot vrouw en nadat hij een paar mensen kent die zich allesbehalve goed voelden na de covidvaccinatie. Hij heeft de oorlog verklaard aan het transgenderisme en de woke-ideologie en Twitter gekocht om een vluchthaven te creëren voor de verstikkende censuur.

Maar aan de andere kant is hij een technofiel en het prototype van iemand die gevoelig is voor de arrogantie van het menselijk intellect. Met SpaceX wil hij Mars veroveren‚ met Starlink legt hij de basis voor een radicale digitalisering van de samenleving‚ met de Neuralink breinchip wil hij ervoor zorgen dat mensen met elkaar kunnen communiceren zonder woorden of taal. In die zin is hij een pionier van het idee van de maakbare mens‚ de uitvoerder van Harari’s transhumanisme en de ­internet of bodies-samenleving.

Musk heeft aangekondigd dat op korte termijn alle auto’s zelfrijdend zullen zijn. Niet meer nodig om je alcoholconsumptie te matigen — Big Computer zal je naar je bestemming brengen‚ als een pakketje. Iedere digitalisering en automatisering van de samenleving lijkt ons leven gemakkelijker te maken. Maar het eist ook een nauwelijks zichtbare maar uiterst reële tol op psychologisch niveau. Kijk naar online conversaties. Ze verbinden ons, maar op een andere manier verstoren ze ook de menselijke band.

Wanneer mensen in levenden lijve met elkaar praten, wisselen ze niet alleen informatie uit. Hun lichamen resoneren ook met elkaar. Wanneer je met een ander praat ontstaat er een gevoel van empathie en eenheid en realiseer je het oerverlangen van de mens: versmelting met de Ander. Het is deze eenwording met de Ander die de basis vormt van alle ethisch bewustzijn. Als je echte conversatie vervangt door digitale communicatie‚ verlies je als samenleving de laatste resten ethisch bewustzijn (behalve op het niveau van sommige kleine groepen).

Het onbeperkte streven naar ‘gemak’ door digitalisering en de technologisering van de mensheid en de samenleving is uiteindelijk naïef en kortzichtig. Als je mensen ziet als belichaamde wezens‚ dan zie je dat de digitalisering van de mens en de samenleving de menselijke ziel wurgt. Dit soort vooruitgangsoptimisme past bij een mechanistisch beeld van de mens. De mens als machine die technologisch kan worden geoptimaliseerd. Elon Musk is een van de grootste pleitbezorgers van dit idee. Met Neuralink trekt hij dit tot het uiterste door. De mens‚ het bij uitstek sprekende wezen‚ hoeft niet langer te praten. Hoewel ik Musk op bepaalde manieren waardeer en begrip heb voor zijn streven om de bureaucratie op te schonen‚ wil ik hem toch vragen: in hoeverre hou je rekening met de Ziel in deze wereld?

Zelfs Joe Rogan — een lid van het Trump-team en in veel opzichten een man met een oprecht hart — gelooft in het transhumanisme. Hij gelooft dat de Neuralink-chip een paradijselijke ervaring teweeg kan brengen, vergelijkbaar met bepaalde psychedelica. Rogan ziet de breinchip als een manier om leugens en manipulaties uit de wereld te helpen. Uiteindelijk zullen we ons ‘gewelddadige apenverleden’ kunnen ontstijgen. Communicatie wordt perfect in een universele taal. Iedere vorm van leugen en bedrog zal onmiddellijk worden ontdekt en onschadelijk gemaakt door AI. Iedereen zal onmiddellijk kunnen zien‚ via de breinchip-interface‚ of de ander wordt gedreven door haat‚ woede‚ hebzucht of kwaadaardigheid. Ik verzin dit niet. AI wordt beschouwd als niets minder dan God, de God die de heerschappij van leugens en zonde ongedaan zal maken.

Laat ons zeggen dat we er toch wel enige twijfels bij hebben dat Musk de mens daadwerkelijk naar het paradijs zal brengen. Ongetwijfeld zal Musk energiek en resoluut de bureaucratisering aanpakken en de wereld verlossen van een bepaald soort onrecht dat voortkomt uit hypocrisie, sentimentaliteit en vriendjespolitiek. Maar wat gaat hij doen met de tech business en het militair-industriële complex waaraan hij zijn opgang als oligarch te danken heeft? En hoe ziet hij precies de toekomst van de mensheid? Zullen alle kinderen straks een kentekenplaat als naam hebben?

En een gelijkaardige vraag stellen we aan Trump. Na de Walmart-­schietpartij in 2019, waarbij een schutter 23 mensen doodde en 22 verwondde, stuurde Trump een paar berichten de wereld in waarin hij erop aandrong dat profilering via sociale media dringend moest worden ingevoerd. Hierdoor kunnen algoritmen voorspellen wanneer iemand zijn toevlucht dreigt te nemen tot geweld. Met Musk en Peter Thiel heeft Trump daar zeker de juiste connecties voor. Naar mijn bescheiden mening is een dergelijke ‘profilering’ een stap verder in de richting van een digitale controlestaat, die niet de oplossing is voor, maar eerder de oorzaak van de steeds groeiende agressie in de samenleving.

Ongeacht in hoeverre team Trump bepaalde reële problemen zal aanpakken‚ zolang ze de oplossingen zien binnen hetzelfde rationalistische wereldbeeld als hun voorgangers‚ zullen ze uiteindelijk de problemen die inherent zijn aan dat wereldbeeld verergeren. Voor zover ik kan beoordelen ligt de oorsprong van de lawine aan crises — individueel en collectief — van onze tijd in ons rationalistische en mechanistische wereldbeeld. Als je het universum beschouwt als een grote machine en mensen als kleine machines die passief meedraaien in de grote machine‚ is een technocratische surveillance staat de enige logische staatsvorm. Waarom zou je een mechanisch universum laten leiden door democratisch verkozen politici? Wat kennen zij van de machine?

Er bestaat een niet-verwaarloosbare kans dat het duo Trump-Musk uiteindelijk zal kiezen voor radicale technocratie. Hier is een mogelijk scenario: Trump en Musk zullen in eerste instantie een echte verademing zijn. Ze zullen problemen resoluut aanpakken, het staatssysteem efficiënter maken, een einde maken aan de absurde trekken van het ­wokisme en de klimaatideologie, enzovoort. Maar wat zullen ze doen als het aanpakken van deze problemen hen buitengewoon populair maakt?

Zal Trump de verleiding kunnen weerstaan de oplossing voor de problemen van het menselijk samenleven te zoeken in steeds uitgebreidere controle en surveillance? Wat zal bij Musk de boventoon voeren: de non-conformist en vrijdenker, of de technocratische controlefreak? De verleiding om voor controle en uiteindelijk voor dwang te kiezen, zal groot zijn. Vooral omdat de alternatieve oplossing het moeilijkste van de mens vraagt: accepteren dat mensen uiteindelijk geen controle hebben en in zekere zin altijd afhankelijk zijn van een genade die van buitenaf komt.

Ik hoop dat Trump en Musk zich bewust zijn van dit gevaar en echt van de geschiedenis leren. Een echte oplossing voor de huidige diepe crisis van de mensheid ligt niet in meer surveillance en controle, het ligt in de standvastige en humane toepassing van de wet. Een dergelijke oplossing vereist onder meer het ontstaan van een ander wereldbeeld dan het rationalistisch-materialistische bij een voldoende grote groep mensen. Alleen onder die omstandigheden kan een Leider met hoofdletter ‘L’ echt iets bereiken.

Dit is een vertaalde en iets verkorte versie van een oorspronkelijk Engelstalig artikel van Mattias Desmet‚ gepubliceerd op 20 januari 2025 op zijn substack‚ die zeer de moeite waard is om te volgen: