^DeAndereKrant

Voorzitter Donald Pols van Vereniging Milieudefensie toonde zich erg teleurgesteld op 12 november‚ na de uitspraak in het hoger beroep dat Shell en de stichting Milieu en Mens hadden ingesteld tegen de vereniging. Het Hof bepaalde dat Shell haar CO2-emissies toch niet met 45 procent hoeft te hebben verminderd in 2030 ten opzichte van 2019‚ zoals de rechtbank Den Haag eerder had geoordeeld. Het deed Pols “erg pijn”‚ zei hij‚ maar hij voegde eraan toe door te zullen gaan “tot alle vervuilers groen zijn”.

De vraag is wat Pols en Milieudefensie verstaan onder ‘groen’. CO2 is immers niets anders dan kooldioxide dat door planten gretig wordt opgenomen en omgezet in zuurstof. Het terugdringen van CO2-uitstoot heeft niets te maken met het tegengaan van vervuiling. Het gaat enkel over klimaatverandering waar CO2 verantwoordelijk voor zou zijn.

Dat Pols vervuiling en klimaatverandering door elkaar haalt‚ is geen toeval. Milieudefensie houdt zich de laatste jaren vrijwel uitsluitend bezig met het thema klimaat en nauwelijks nog met het milieu. Het is een koerswijziging die van bovenaf‚ door het bestuur‚ is bepaald‚ en waar lang niet alle leden gelukkig mee zijn. Er vindt al zeker sinds 2022 een richtingenstrijd plaats binnen de organisatie. Een aantal leden heeft zich verenigd in een platform genaamd het Vredenburgberaad (milieuafdelingen.nl). Op 24 oktober 2024 publiceerden zij een brandbrief met de vraag: ‘Wat voor vereniging willen wij zijn?’ Ze stellen dat Milieu-

defensie in 1972 is opgericht volgens het grassroots­principe‚ maar dat geheel heeft verlaten. “Tegenwoordig is Milieudefensie officieel nog een vereniging, maar zij functioneert als een bedrijf en wel een miljoenenbedrijf”, schrijven zij. “Projecten worden steeds groter. Projectdirecteuren worden aangesteld en een ‘People Power Project’ moet 600.000 ‘veranderaars’ opleveren. De positie van de leden is in dit geheel zeer zwak geworden. De leden zijn gereduceerd tot ‘veranderaars’, die door ‘organizers’ worden ingezet voor centraal bedachte en geregisseerde projecten. En die projecten staan soms ver af van wat leden verwachten van het lidmaatschap.”

Het Vredenburgberaad werd opgericht nadat in juni 2022 bij de algemene ledenvergadering (ALV) de mogelijkheid tot inspraak en zeggenschap van leden vrijwel volledig werd afgeschaft. Sinds deze statutenwijziging wordt de vereniging niet meer door zes maar door twee mensen bestuurd: Donald Pols en Laan van Staalduinen. De Raad van Toezicht (RvT) wordt sindsdien ook niet meer door de leden gekozen, maar met een bindende voordracht benoemd. De RvT draagt zijn eigen kandidaten aan. Onder de tweekoppige leiding van Pols en Van Staalduinen focust Milieudefensie zich vrijwel geheel op haar klimaatrechtszaken. In januari volgt een nieuwe klimaatrechtszaak tegen ING.

Het Vredenburgberaad is van mening dat dit helemaal niet de kerntaak is van Milieudefensie. De vereniging moet terug naar haar eerste liefde: milieu. “We zijn immers Milieudefensie en geen Klimaatdefensie”, schrijven zij op hun website. Volgens hen ontvangt Milieudefensie “regelmatig zeer grote giften, die gekoppeld zijn aan klimaatdoelen. Mede daardoor richt Milieudefensie zich steeds meer uitsluitend op het klimaat. Onderwerpen als gif in de landbouw en natuurverwoestende wegenplannen krijgen geen ondersteuning. De drie ondersteuningsloketten staan alleen open voor klimaatplannen, terwijl er juist steeds meer ‘werk aan de winkel’ is waar geen andere organisatie zich actief voor inzet.”

De leden van het Vredenburgberaad hebben “geen interesse” om met

De Andere Krant te spreken‚ maar een voormalig lid van de vereniging wil zich wel anoniem uitspreken. Deze persoon beaamt dat Milieudefensie “een vehikel voor het klimaatbeleid” is geworden en dat er nu “een heel andere agenda” uitgerold wordt. “De organisatie is gekaapt. Milieugerelateerde kwesties, zoals de invloed van 5G op de biodiversiteit, zijn onbespreekbaar geworden.”

De koerswijziging is ook te zien in de financiering van Milieudefensie die steeds meer afkomstig is van grote donateurs. Zo ontving Milieudefensie in 2023 een donatie van 13,6 miljoen euro van de Waverley Street Foundation, een non-profitorganisatie van filantroop Laurene Powell Jobs, de weduwe van Steve Jobs van Apple. In 2021 investeerde zij 3,5 miljard dollar in de Waverly Foundation‚ die wordt geleid door Jared Blumenfeld, voormalig milieuadviseur van de Californische gouverneur Gavin Newsom. De Waverley Street Foundation heeft als doel dit bedrag binnen tien jaar uit te geven aan diverse klimaatprojecten wereldwijd. De miljoenenschenking aan Milieudefensie heeft het balanstotaal van de vereniging in 2023 bijna verdubbeld. Milieudefensie beschikt zo over voldoende financiële middelen om haar juridische strijd voor ‘klimaatrechtvaardigheid’ voort te zetten.

Het tweekoppige bestuur van Milieudefensie is zich bewust van de groeiende onvrede onder een deel van de leden. Hun rechten en bevoegdheden zijn de laatste tien jaar meerdere keren ingeperkt. De statuten en reglementen werden in 2016, 2020 en 2022 gewijzigd. Volgens de dissidenten zijn de ledenvergaderingen sindsdien “verworden tot een eenrichtingsverkeer, waarbij leden slechts twee keer kort iets mogen zeggen. Van onderling debat is geen sprake meer”. Leden ontvangen stukken en andere relevante informatie pas vlak voor de stemming, ook nog eens voorzien van een stemadvies van het bestuur. “Leden volgen zo blindelings de koers van het bestuur, zonder te weten waar ze voor stemmen”, zegt de anonieme bron tegenover deze krant.

Kritiek wordt niet geduld. Het bestuur van Milieudefensie royeerde het lidmaatschap van twee prominente leden, Rob Bleijerveld en Karel van Broekhoven, nadat zij zich uitspraken. In het ledenbulletin, dat vier keer per jaar wordt gepubliceerd en waarvan de redactie nog onafhankelijk van het bestuur opereert, schrijft Bleijerveld in de zomer van 2020: “De zeggenschap van leden in de vereniging is steeds meer in de verdrukking geraakt. Nieuw is dat het bestuur de ALV dit jaar heeft gedegradeerd tot een ‘ledencongres’ en dat er stevig wordt ingezet op digitalisering.” Bleijerveld spande samen met twee andere leden in augustus 2023 een rechtszaak aan tegen de statutenwijzigingen van 2020 en 2022, maar verloor deze. Eind februari 2023 ontving hij van het directiebestuur een waarschuwingsbrief, begin oktober van datzelfde jaar werd hij vanwege zijn kritiek op het verenigingsbeleid uit de organisatie gezet.

In juni 2024 schreef hij in een brief gericht aan alle leden van Milieudefensie dat hij graag zijn lidmaatschap terug wil. Hij heeft er geen vertrouwen in dat Milieudefensie onder het directiebestuur van Pols en Van Staalduinen weer een bottom-up organisatie zal worden. “De boel is juridisch dichtgetimmerd, de ledenzeggenschap is inmiddels grotendeels afgebroken en de positie van de lokale afdelingen is danig verzwakt”, aldus Bleijerveld.

In de ledenbulletins staan meerdere vergelijkbare verhalen. In de zomer-

editie van dit jaar schreef lid Henk Verboon dat hij “het een overdreven en onterechte maatregel” vindt dat het lidmaatschap van Van Broekhoven, die actief was voor de Haarlemse afdeling, in 2022 werd opgezegd. “Karel van Broekhoven heeft zich ingezet om de reglementen- en statutenwijziging te stoppen, die veel rechten van leden zou wegnemen, en dat is deels gelukt”, schrijft Verboon.

Milieudefensie is niet de enige milieuorganisatie die in de greep van klimaatactivisten is geraakt. Hetzelfde gebeurde met Urgenda, die zich officieel richt op duurzaamheid en innovatie‚ maar bekend is geworden vanwege haar klimaatrechtszaak tegen de overheid. Ook Greenpeace, in 1971 opgericht als actiegroep tegen kernproeven en vooral bekend geworden vanwege haar strijd om bedreigde diersoorten te redden, geeft tegenwoordig prioriteit aan het klimaat. ¾

De Andere Krant heeft Milieudefensie benaderd voor wederhoor, maar “vanwege een ziektegeval” konden ze niet reageren.