^DeAndereKrant

Rond de persoon van rechtsfilosoof Roland Pierik, verbonden aan de Universiteit van Maastricht, hangt een zweem van belangenverstrengeling. Zo zat hij van 2017 tot 2022 in de commissie vaccinaties van de Gezondheidsraad – volgens de overheid een onafhankelijk wetenschappelijk adviesorgaan met als wettelijke taak regering en parlement te adviseren over volksgezondheidsvraagstukken. Tegelijkertijd is hij vanaf het begin in 2019 betrokken bij de Vaccinatiealliantie, een door het ministerie van VWS opgerichte club met influencers die tot doel heeft de vaccinatiegraad te verhogen. Daarnaast, zo onthulden Wob-onderzoekers Cees van den Bos en Daniël van der Tuin, zit Pierik vanaf het begin in de daaruit voorgekomen Denktank Desinformatie, een door de overheid aangestuurde groep die meehelpt mensen die kritisch zijn op de vaccinatiebeleid actief tegen te werken. Zij plakken het etiket ‘desinformatie’ op alle uitingen die kritisch zijn op vaccineren, ongeacht of ze mogelijk waar zijn of niet.

Al ruim tien jaar krijgt Pierik bij voornamelijk de NPO en in kranten als NRC, Trouw en De Volkskrant opvallend veel ruimte om te pleiten voor zijn stokpaardje: een vaccinatieverplichting. Dat begon al in 2014, toen hij in NRC een stuk gepubliceerd kreeg met de titel Toegang tot kinderopvang, dan eerst vaccineren. Vanaf dat moment krijgt hij jaarlijks meerdere mogelijkheden om opiniestukken te publiceren en aan te schuiven bij radio- en tv-programma’s om zijn betoog – vaak zonder tegengas en meestal bij de publieke omroep – te onderbouwen. Op 3 mei 2023 kreeg Pierik bovendien andermaal een pagina van NRC om zijn betrokkenheid bij de censurerende Denktank Desinformatie, waar enorm veel kritiek op is gekomen, te verdedigen.

Het doet Raisa Blommestijn, presentatrice van Ongehoord Nederland en gepromoveerd rechtsfilosoof, geloven dat Pierik naar voren is geschoven om filosofisch de weg te plaveien voor een vaccinatieverplichting in de wet. “Rechtsfilosofie houdt zich bezig met de waarom-vragen van ons juridisch systeem. Vaccinatieverplichting gaat overduidelijk in tegen de grondvesten van ons rechtssysteem. In zeer extreme situaties kan dat mogelijk zijn, maar dan moet je wel filosofisch zien te verantwoorden waarom dat zo is. Dat is in de gevallen van kinder- en coronavaccinatie absoluut niet aan de orde. Ik heb het vermoeden dat Pierik – een man die bereid is zijn extreme opvattingen te verdedigen op tv – daarvoor gebruikt wordt door het Rijk. Hij zegt het te doen op eigen titel, maar dat vind ik erg ongeloofwaardig en dat verklaart ook niet waarom de media steeds bij hem uitkomen.”

Ondanks verwoede pogingen, is het Pierik in tien jaar tijd niet gelukt een vaccinatieplicht doorgevoerd te krijgen. In de coronacrisis heeft de rechtsfilosoof de noodtoestand wel met beide handen aangegrepen om nog eens te pleiten voor uitsluiting van mensen op basis van hun vaccinatiestatus. Cees van den Bos onthulde dat er vanuit de Gezondheidsraad eind januari 2021 een advies voor ‘vaccinatiebewijzen’ – werktitel van de coronatoegangsbewijzen – onder embargo naar Hugo de Jonge is gemaild, zodat de toenmalig minister van VWS deze maatregel kon verdedigen in de Tweede Kamer. Op tv bij NOS Nieuwsuur verdedigde Pierik op 22 juli 2021 het omstreden idee: “Je zou kunnen zeggen dat mensen die niet gevaccineerd zijn een aantal dingen niet meer mogen die andere mensen wel mogen, bijvoorbeeld naar de nachtclub, naar festivals, de discotheek, misschien naar restaurants. Dan hebben ze nog steeds de vrijheid om niet te vaccineren, alleen in bepaalde plekken waar ze andere mensen kunnen besmetten, mogen ze niet naar binnen.” Vanaf 26 juni 2021 moest bij evenementen een coronatoegangsbewijs (ctb) getoond worden. Vanaf 25 september werd het ctb ook verlangd in horecagelegenheden. Dit duurde tot 24 februari 2022.

De argumentatie van het Denktank Desinformatie-lid bleek te berusten op onjuiste informatie. Er is nooit bewijs geweest dat vaccins besmetting of overdracht voorkomen. In de praktijk blijken mensen met een of meerdere Covid-19-injecties nog steeds anderen te kunnen besmetten. Pierik, die in live-uitzendingen vaak gaat stotteren of draaien met de ogen als hem op medisch-inhoudelijk niveau iets gevraagd wordt, kwam er niet op terug. Bij Op1 mocht hij 4 januari 2022 opnieuw pleiten voor “indirecte vaccinatieplicht”. EO-presentator Tijs van den Brink liet het na Pierik te confronteren met eerder gedane onjuiste uitspraken. Op 11 januari 2022 herhaalde Pierik bij RTV Oost nog eens in nog fermere bewoordingen zijn wens: “Stel een vaccinatieplicht in”. “Ook Pierik weet dat het tegenstrijdig is om vaccineren verplicht te maken, ook al helpt het niet tegen verspreiding van het virus”, schrijft de omroep. “Maar omdat het wel helpt tegen ernstige klachten waarvoor een ziekenhuis- of IC-opname nodig is, vindt Pierik verplichte inenting onontkoombaar”.

Neuroloog Jan Bonte vindt het onbegrijpelijk dat Pierik in de Gezondheidsraad heeft gezeten. “Hij – en ook Marcel Verweij (een andere filosoof van Wageningen University, met wie Pierik geregeld opiniestukken schrijft – red.) – zijn twee meelijwekkende academische lichtgewichten die zichzelf als pseudo-intellectuele kwakzalvers te kijk hebben gezet. Deze immunologische onbenullen hebben alles bij elkaar verzonnen, zonder over de minste kennis van zaken te beschikken. Wat zij hebben gemeld over de effectiviteit van de vaccins en het stoppen van de verdere verspreiding van het virus is pertinente onzin gebleken”, aldus Bonte, die in een blog met de titel ‘Academische Kakkerlakken’ op zijn website uitgebreid inhoudelijk onderbouwt waarom de uitspraken van Pierik onjuist zijn.

Blommestijn vindt dat Pierik vanuit zijn functie zijn boekje te buiten is gegaan, maar stelt dat het lastig is dat hard te maken. “Hij heeft met heel weinig informatie de dwangmaatregelen gerechtvaardigd. Hij heeft geroepen: het is helemaal geen vaccinatieverplichting als je de horeca niet binnen mag, want je kunt nog heel veel wel. Dat is natuurlijk onzin. Dwang en drang moet altijd heel terughoudend worden toegepast volgens het recht. Terughoudendheid is iets wat Pierik niet heeft betracht. Hij is al in een vroeg stadium, toen nog helemaal niet bekend was of de vaccins werken, heel hard aan de haal gegaan met rechtvaardiging ter invoering van nieuwe wetgeving. Ik vind dat moreel en ethisch gezien verwerpelijk, zeker voor een rechtsfilosoof.”

Wendy Mittemeijer, Senior Medical Advisor voor farmabedrijven en initiatiefnemer van de website Ethiek en Farma, vindt het heel opmerkelijk dat de rechtsfilosoof vaccinatieschade “nog altijd ontkent”, ondanks de vele bewijzen die er voor zijn. Pierik heeft dat onder andere “geklets” genoemd.

Volgens oud-advocaat Frank Stadermann heeft Pierik met zijn oproepen tot discriminatoire wetgeving niet de wet overtreden. “Iedere burger mag zijn mening geven. We hebben vrijheid van meningsuiting. Hij dus ook.” Hij maakt zich vooral zorgen om het gegeven dat de rechtsfilosoof zoveel invloed heeft gekregen van de overheid. “Hoe kan iemand zonder medische kennis nou zoveel gelegenheid krijgen daar iets over te zeggen? Hij is meerdere keren aan de haal gegaan met medische claims die niet waar bleken te zijn. We moeten daarom ook feitelijk constateren dat de overheid in zee is gegaan met een opportunistische, onkundige ideoloog met gevaarlijke, extremistische denkbeelden.”

Noot van de redactie: De Andere Krant heeft Roland Pierik per e-mail vragen voorgelegd, maar kreeg geen antwoord.