^DeAndereKrant

De BBC kwam onlangs met een uitermate sombere reportage vanuit Oekraïne. “De situatie wordt iedere dag slechter. We zien het doel niet”, tekende de Britse staatsomroep op. Het is “donker” in Oekraïne en “de mensen zijn boos”. Een militair vertelt de BBC over zijn ervaringen in Koersk. “Onze orders waren dit stukje Rusland te behouden totdat Trump in het Witte Huis zit en er onderhandelingen worden gestart, zodat we het kunnen ruilen voor iets anders. Niemand weet waarvoor.”

Geopolitiek analist Simplicius geeft op zijn substack vernietigend commentaar: “Dus nu erkennen ze openlijk dat de inval in Koersk niet anders was dan een laatste poging om wat terrein te veroveren voor de onderhandelingen die ze zien aankomen”. Ten koste, uiteraard, van duizenden doden. De BBC vermeldt ook dat de Oekraïense militairen nergens ­Noord-Koreanen zijn tegengekomen. “Ze zijn ook moeilijk te zien in het bos”, stelt een Oekraïense soldaat cynisch vast.

De BBC-reportage is tekenend voor het toenemende pessimisme in westerse kringen. De Russen rukken op over een breed front. De Russische aanval met de hypersonische raket Oresjnik — een dodelijk nieuw wapen waarop de Navo geen antwoord heeft — op 23 november werd gevolgd door verwoestende bombardementen, waarbij lanceerinstallaties voor langeafstandsraketten en energie­centrales werden verwoest in Oekraïne en veertig buitenlandse militairen, voornamelijk Amerikanen, omkwamen. Westerse media‚ die lang hebben volgehouden dat de Russen veel zwaardere verliezen lijden dan de ­Oekraïners‚ erkennen nu dat Oekraïne minstens 500.000 doden en zwaargewonden heeft moeten incasseren — ongetwijfeld een onderschatting. Ze melden ook dat steeds meer Oekraïense soldaten deserteren. Eind oktober verlieten honderden infanteristen hun post aan het front bij Vuhledar en keerden terug naar huis.

Het Westen kan hier weinig tegenoverstellen. Boris Johnson, voormalig premier van het Verenigd Koninkrijk, die er in het voorjaar van 2022 voor zorgde dat Oekraïne het toenmalige vredesvoorstel van Rusland afwees, verklaarde in een ­podcast-interview met The Telegraph dat Oekraïne alles moet krijgen “wat ze nodig hebben”. Hij suggereerde dat er Britse troepen naar het land zouden moeten worden gestuurd en gaf en passant toe dat het Westen in Oekraïne een ‘proxyoorlog’ voert, met andere woorden, dat het Oekraïne gebruikt om oorlog te voeren tegen Rusland. “We voeren een proxyoorlog‚ maar we geven onze proxy’s niet de middelen om hun werk te doen”‚ klaagde Johnson.

Ook in Frankrijk wordt gezinspeeld op het sturen van troepen. De vraag is wat Britse en Franse troepen in Oekraïne kunnen uitrichten. Vriend en vijand zijn het erover eens dat de Britse strijdkrachten in een deplorabele staat verkeren. De ooit befaamde Britse marine wordt in de ­eigen media een “nationale schande” genoemd. “De Britten kunnen nog geen cocker spaniel verslaan die tegen de Big Ben piest”, is het oordeel van de Amerikaanse kolonel Lawrence Wilkerson, voormalig stafchef onder minister van Buitenlandse Zaken Colin Powell.

De Oekraïense president Zelensky verklaarde afgelopen week voor het eerst dat hij bereid was “voorlopig” de Russische controle over delen van Oekraïne te accepteren, op voorwaarde dat Oekraïne lid mag worden van de Navo. Voormalig secretaris-generaal van de Navo, Jens Stoltenberg, verklaarde dat “vrede in Oekraïne zonder territoriale verliezen niet realistisch” is. Volgens Stoltenberg, die blijkbaar mag zeggen wat zijn opvolger Rutte niet hardop mag uiten, zou ­Oekraïne “tijdelijke concessies” kunnen toestaan om de oorlog te beëindigen. “Dat betekent niet dat Oekraïne deze gebieden permanent zou opgeven”, voegde hij eraan toe.

Het probleem voor de Europeanen is dat zij niets te vertellen hebben over wat er in Oekraïne gebeurt. Dat bepalen de Amerikanen en Russen. Trump heeft een speciale gezant voor Rusland en Oekraïne aangesteld, de gepensioneerde 80-jarige generaal Keith Kellogg, die aan het werk zal gaan zodra Trump is geïnstalleerd als president op 20 januari. President Biden en zijn regering hebben al drie jaar geen diplomatiek overleg met Rusland.

Kellogg, een van de architecten van het agressieve ‘America First’ buitenlandse beleid dat Trump heeft aangekondigd, toonde zich in het verleden steeds een havik ten aanzien van Rusland. Hij bekritiseerde de regering Biden vanwege “onvoldoende steun” aan Oekraïne en was voorstander van meer druk op Rusland. Hij vond het ook prachtig dat de VS door de oorlog in Oekraïne Rusland wist te verzwakken. “Als je een strategische opponent kunt verzwakken zonder je eigen troepen te gebruiken, voer je een geweldige strategie”, zei hij in 2023.

Onlangs liet hij zich een stuk gematigder uit. “Napoleon deed het niet al te best tegen de Russen. Hitler ook niet. Het is tijd om enige stabiliteit in de regio te brengen”, zei hij afgelopen week. Eerder dit jaar ontwierp hij een vredesplan dat nu naar buiten is gekomen en waarin verregaande concessies aan Rusland zijn opgenomen. Het eerste punt daaruit luidt: “Beëindig Ruslands politieke isolatie, maak diplomatiek contact met Moskou en beëindig de demonisering van Poetin”. Dat laatste punt is een veelzeggende erkenning dat de Amerikanen de Russische president welbewust zwart maken. Kelloggs vredesplan voorziet ook in “uitstel” van het Navo-lidmaatschap van Oekraïne voor tien jaar en het deels opheffen van de sancties tegen Ruslad. Verder zou Rusland de gebieden die het nu bezet mogen behouden.

Deze voorstellen lijken erop te duiden dat Trump bereid is Oekraïne op te geven, zodat hij zich kan richten op wat hij en mensen als Kellogg zien als het grotere gevaar voor Amerika: China. Hoeveel concessies zal Trump willen doen? Poetin heeft onlangs opnieuw aangegeven dat hij vasthoudt aan de voorwaarden die hij in juni dit jaar heeft geformuleerd. “De essentie van mijn vredesvoorstel”, verklaarde hij, “is niet een tijdelijk bestand of een staakt-het-vuren, zodat het Kiev-regime zich kan herstellen en herbewapenen. We willen geen bevriezing van het conflict, maar een permanente oplossing.”

Voor Poetin bestaat die oplossing uit de volledige terugtrekking van het ­Oekraïense leger uit de oostelijke provincies en een neutraal, gedemilitariseerd, ‘gedenazificeerd’ Oekraïne‚ waarbij de Donbas-­regio’s en de Krim onder Rusland komen te vallen. Volgens Poetin waren deze voorwaarden al geaccepteerd in het akkoord van Istanboel in 2022, dat door Russische en Oekraïense onderhandelaars was ondertekend‚ maar waarmee Zelensky‚ onder invloed van Boris Johnson niet akkoord ging. In het Istanboelakkoord was zelfs overeenstemming bereikt over het aantal tanks en andere militaire apparatuur die Oekraïne zou mogen behouden.

De eisen van Poetin doen de leiders in Europa en Oekraïne bleek wegtrekken‚ maar Europese leiders beginnen te beseffen dat ze geïsoleerd zijn en zich weer eens hebben laten gebruiken door de Amerikanen. Kaja Kallas, buitenland-woordvoerder van de EU, erkende onlangs dat “Poetins wereldwijde invloed toeneemt”. De Financial Times, spreekbuis van de Europese politieke elite, vroeg zich deze week in een groot artikel af “hoe Europa moet antwoorden op haar toenemende isolatie”. De Financial Times stelt beteuterd vast: “In het verleden deelden Europese machten andere landen op. Nu dreigt dat lot ons te overkomen, te beginnen met Donald Trump die een groot deel van Oekraïne aan Rusland overhandigt in het kader van een ‘vredesakkoord’ waaraan de Europeanen nauwelijks te pas zijn gekomen.”