^DeAndereKrant

“Hoe brengt u uw dagen door? Hebt u contact met medegevangenen? Wat gebeurt er als u van de gevangenis naar de rechtszaal in Göttingen getransporteerd wordt?” Dit soort vragen stelde journaliste Kerstin Heusinger in de zomer van 2024 aan Reiner Fuellmich, die sinds 13 oktober 2023 vastzit in de Justizvollzugsanstalt Rosdorf, een gevangenis in de Duitse deelstaat Nedersaksen. De antwoorden zijn ronduit ontluisterend.

“De heer D., adjunct-directeur belast met de voorlopige hechtenis, beval mijn volledige isolatie, onder het voorwendsel dat het juridisch advies dat ik aan andere gevangenen gaf hen tot opstand zou kunnen aanzetten”, zegt Fuellmich. “Ik heb al elf maanden geen toegang tot internet, geen computer en geen mobiele telefoon. Ik mag alleen televisie kijken. Mijn enige contact met de buitenwereld is mijn advocaat en de drie uren per maand voor bezoek of telefoongesprekken met mijn familie. Ja, in totaal drie uur per maand.” Fuellmich werd in coronatijd bekend nadat hij het platform Corona Ausschuss oprichtte, dat tot doel had om rechtszaken te gaan voeren tegen vertegenwoordigers van de overheid vanwege het coronabeleid (zie kader).

Het karige bezoekschema geldt voor alle gevangenen op de afdeling, omdat de gevangenis met personeelsproblemen te kampen zou hebben, maar voor Fuellmich gelden er nog veel meer regels. “Mijn isolement gaat zo ver dat ik zelfs mijn dagelijkse wandeling op de binnenplaats alleen moet maken. Deze wandeling van een uur wordt onderbroken als ik betrapt word op communicatie met een andere gevangene, zelfs al gaat het om een handgebaar. Ja, als ik een groet uitwissel – zelfs een knikje – met een medegevangene, door de tralies van een raam, dan wordt zowel hij als ik onmiddellijk gestraft”, vertelt Fuellmich. Telefoneren mag hij alleen als er geen gevangenen in de buurt zijn. De mogelijkheid om te sporten of aan geloofsdiensten deel te nemen, heeft Fuellmich niet.

Op de dagen dat Fuellmich voor de rechtbank moet verschijnen, wordt hij als een zware crimineel getransporteerd. “Eén van de agenten fouilleert mijn lichaam en dwingt me dan, zoals altijd, op een kruk te knielen terwijl hij mijn voeten in de boeien slaat”, vertelt de 66-jarige Duitser. Hij krijgt dan een grote brede leren riem omgebonden, waaraan zijn geboeide handen met kettingen en een groot hangslot worden vastgezet. “De boeien aan mijn voeten dwingen me zeer kleine stappen te nemen, waardoor het moeilijk is in en uit het transportvoertuig te stappen. Als ik zou struikelen (…), dan zou ik mijn val niet kunnen tegengaan en waarschijnlijk mijn polsen breken”, vertelt hij aan Heusinger.

De wachtkamer in de rechtbank beschrijft hij als een “betegelde cel met een eenvoudige houten bank, die men cynisch ‘de kelder’ noemt.” Daar wordt hij opnieuw gefouilleerd en moet hij wachten tot de rechter het signaal geeft dat hij in boeien naar de hoger gelegen rechtszaal geleid mag worden. Pas daar gaan de boeien heel even los. “Elke keer als de hoorzitting wordt onderbroken, word ik opnieuw in de handboeien geslagen en teruggebracht naar ‘de kelder’”, vervolgt Fuellmich.

Na de zitting wordt Fuellmich vanuit ‘de kelder’ naar de inpandige garage geleid. In een bruin gevangenisbusje, begeleid door een of twee politiewagens, wordt hij teruggebracht naar de gevangenis in Rosdorf. “Soms vang ik een glimp op van de steunwakes en de mensen die naar me zwaaien als ik in het transportvoertuig (…) passeer.” Op 14 augustus ontstond er voor het gerechtsgebouw een spontane demonstratie met piano, gezang en speeches. Daarvan heeft Fuellmich niks vernomen, omdat hij via een andere uitgang weggevoerd werd, zo schrijft hij aan Heusinger. Terug in de gevangenis begint de onmenselijke behandeling weer van voor af aan. “Elke keer als ik terugkom van de rechtbank, moet ik me helemaal uitkleden in een doorgangskamer voor een grondige fouillering.”

Bij zijn verplaatsing op 10 juni bleek de begeleiding ineens te bestaan uit een team van “zwaarbewapende agenten met pistolen en machinegeweren, in kogelvrije vesten (…).” Een colonne aan politiebusjes begeleidde hem naar het rechtsgebouw. Ook Fuellmich werd aangeraden “een kogelvrij vest aan te trekken”. Hij weigerde. “Vervolgens lieten ze me een verklaring tekenen dat ze niet verantwoordelijk waren als ik werd neergeschoten of gedood.” De actie werd gezien als een poging om Fuellmich te intimideren. Een van zijn ­advocaten, Dr. Cristof Miseré, gaf aan dat er een rapport van de geheime diensten was gelekt. Daaruit zou blijken dat al in 2021 werd gespeculeerd om Fuellmich politiek uit te schakelen, omdat hij zich kandidaat had gesteld voor de nieuwe politieke partij Die Basis.

Het leven in JVA Rosdorf is op zichzelf al deprimerend. Het is een moderne, zwaarbewaakte penitentiaire inrichting voor mannen, omheind door 6,5 meter hoge muren, “verdeeld in twee sectoren: veroordeelde gevangenen (zo’n 400 – red.) en gevangenen in voorarrest (80)”, aldus Fuellmich. “De sector voorlopige hechtenis is verdeeld over vier niveaus. Degenen die als bijzonder gevaarlijk of kwetsbaar worden beschouwd, worden in afzondering geplaatst op niveau A0, waar verhoogde beveiliging en extra beperkingen gelden.” In een van de elf cellen op A0 zit Fuellmich vast. Voor al deze gedetineerden is het “ten strengste verboden met een andere gedetineerde te spreken. Er is geen contact toegestaan met gevangenen van de afdelingen A1 tot A3.”

De gevangenis wordt sinds 2023 geleid door dr. Susanne Jacob, een gepromoveerde psychologe, die in Hannover een centrum voor centrale prognose en diagnostiek heeft opgericht voor gevangenen die veroordeeld zijn vanwege zware geweldsdelicten of seksuele delicten. Zij wordt bijgestaan door twee adjunct-­directeuren, van wie de eerdergenoemde heer D., een maatschappelijk werker, de baas is van de afdeling van Fuellmich. “Meneer D. maakt geen geheim van zijn overtuigingen: hij gelooft dat in voorlopige hechtenis zitten gelijk staat aan schuldig zijn”, aldus Fuellmich. “Zijn minachting voor het vermoeden van onschuld is de belangrijkste reden voor mijn plaatsing in isolatie. Nu ik persoonlijk heb gezien wat in voorhechtenis gebeurt – de opschorting van de grondrechten van verdachten, de moeite die ze moeten doen om toegang te krijgen tot een advocaat die echt begaan is met hun lot – ben ik ervan overtuigd dat gevangenissen alleen in het voordeel zijn van degenen die er winst uit halen, wetende dat voorhechtenis lucratiever is dan detentie na een proces”, stelt de advocaat. “Alle disciplinaire straffen worden opgelegd zonder opgaaf van reden of mogelijkheid tot beroep. De behandeling van voorarrestgevangenen is bijzonder slecht en grenst aan marteling.”

Fuellmich is overigens niet de enige die op zo’n schrijnende, mensonterende wijze wordt behandeld, geeft hij aan. “Ik heb nog geen enkele medegedetineerde ontmoet die ik als ‘slecht’ zou omschrijven. Ik heb veel, heel veel voorarrestanten ontmoet die volgens mij onschuldig zijn, of die volgens een gevangenisarts vooral een therapeutische behandeling nodig hebben.” Hij stelt dat ook: “De medische staf vond dat de gezondheidstoestand van een groot aantal gevangenen niet verenigbaar was met hun detentie. Maar de gevangenisdirectie negeert deze realiteit liever.”

Fuellmich neemt, ook al riskeert hij een slechtere behandeling, geen gas terug in zijn kritiek op de leiding. De adjunct-directeur heeft volgens hem “ernstige en opzettelijke schendingen van zijn plichten begaan, waarvan ik getuige ben geweest”. Overtredingen die in de doofpot werden gestopt door de gevangenisdirectie. De bewakers, op twee uitzonderingen na, voerden de orders die ze kregen zonder nadenken uit, als robots. Hij stelt dat er persoonlijke spullen uit zijn cel zijn ontvreemd toen hij in de rechtszaal was. De medische behandeling in detentie is volgens hem ook niet in orde: “Twee keer per week moet ik naar de medische dienst om onderzocht te worden, omdat ik bloedonderzoek heb geweigerd”. Het onderzoek zou nodig zijn “omdat een gevangene die aan tuberculose lijdt mogelijk mensen heeft besmet met wie hij in contact is geweest”, aldus Fuellmich. “Ik heb laten weten dat elke medische procedure, en a fortiori elke invasieve medische procedure, een aanslag op de lichamelijke integriteit is als de patiënt niet uit vrije wil toestemming geeft.”

Hij besluit zijn antwoorden door te stellen dat hij het waarschijnlijk acht dat er nog veel meer misstanden in gevangenissen plaatsvinden. “Als we niet nog steeds enkele gevangenissen nodig hadden voor een paar sociopaten, zoals degenen die verantwoordelijk zijn voor de pandemie, oorlogen en bloedbaden zoals die in Gaza, en voor de corrupten in het systeem, zou ik voorstander zijn van het afschaffen van gevangenissen”, besluit Fuellmich.

Wie Reiner Feullmich een hart onder de riem wil steken, kan een brief of kaart sturen naar:

JVA Rosdorf

Dr. Reiner Fuellmich

Am Grossen Sieke 8

37124 Rosdorf

Deutschland

Teken hier de petitie FREE Reiner Fuellmich: freereinerfuellmich.org