Rechter toont geen genade voor PAS-melders: faillissement van boerenbedrijven stap dichterbij
George Woodham | Datum: 26 november 2025
Moerdijk | mkfotografie
rechtbank weigert stikstofvergunning te legaliseren
Boerenbedrijven die buiten hun schuld om in overtreding zijn met de stikstofregels, de zogenoemde PAS-melders, kregen woensdag 26 november in de rechtbank van Zutphen een zware dobber te verwerken. De kortgedingrechter weigert hen via een stikstofvergunning te legaliseren. Het voortbestaan van diverse boerenbedrijven komt daardoor onmiddellijk in het geding.
Boeren die tussen 2015 en 2019 maar een klein beetje stikstof uitstootten, hoefden in die periode geen stikstofvergunning aan te vragen van de Nederlandse overheid. De regels van het Programma Aanpak Stikstof (PAS) bepaalden dat een melding maken volstond. Die Nederlandse aanpak werd in 2019 door de Raad van State van tafel geveegd, omdat ze in strijd was met Europees stikstofbeleid. Sindsdien zijn diverse boerenbedrijven — naar schatting zijn er 3500 PAS-melders in Nederland — formeel illegale bedrijven, volledig buiten hun schuld om, met alle juridische en bedrijfsmatige gevolgen van dien. De simpele oplossing om die boerenbedrijven snel een vergunning te verlenen, mag niet volgens de Europese natuurregels, die bepalen dat er eerst stikstofruimte gemaakt moet worden voordat er nieuwe vergunningen uitgedeeld kunnen worden.
Boerenbelangenorganisatie Farmers Defence Force eiste in een kortgeding namens zeven boerenbedrijven die buiten hun schuld om geen stikstofvergunning hebben een toewijzing van de vergunning, maar de rechter wees dit verzoek af. “We zijn ongelofelijk teleurgesteld. Op een groot deel van onze argumenten is helemaal niet ingegaan. Dit is een doelredenering geweest van de rechter. Hij zegt dat de staat aannemelijk heeft gemaakt dat deze mensen geen vergunning zouden hebben gekregen als ze die wel hadden aangevraagd. Nou, dat lijkt ons wat te kort door de bocht”, zo stelt Sieta van Keimpema van FDF direct na het vonnis tegen De Andere Krant.
De boerenbelangenorganisatie overweegt of zij beroep zal aantekenen tegen het vonnis:. “De handhavingsverzoeken (ingediend door milieuclubs als Mobilisation for the Environment (MOB) — red.) vliegen de PAS-melders om de oren. Maar zo’n lange procedure is eigenlijk niet wat de boeren willen, want ze wachten al zo lang op legalisering. Dat is hen ook steeds beloofd. En nu staan ze weer met lege handen. En dat waren juist wel de belangrijke argumenten waardoor deze pasmelders nu wel gelegaliseerd moeten worden.”
Van Keimpema verwacht dat het vonnis grote impact zal hebben op de PAS-melders, die volgens haar een stapje dichter bij een faillissement zijn. “Uiteindelijk wel, ja. Want ook de banken financieren je niet meer. Ook bij nieuwe eisen van de overheid, niet alleen in verband met de PAS, maar ook in verband met allerlei andere klimaatregels, moet je aanpassingen doen. Daar heb je vaak financiering voor nodig. En die krijg je zonder stikstofvergunning niet. Dus als je niet meer aan de wet voldoet, heb je nu twee keer een probleem.”
Max Hazekamp, advocaat van Farmers Defence Force, spreekt van een “ernstige” situatie. “De bank geeft geen lening als je bedrijf onwetmatig is.” Hij ziet nog wel aanknopingspunten voor een eventueel hoger beroep. Een daarvan is dat zowel de landsadvocaat als de rechter beiden vinden dat de overheid met een oplossing moet komen voor het probleem. Hazekamp wijst vooral naar de minister van minister Wiersma (BBB) van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur als verantwoordelijke voor de ontstane situatie. “Ze wil zelf de rekenkundige ondergrens verhogen tot 1,0 mol per hectare per jaar. En dan zegt zij daarover in de toelichting bij het wetsvoorstel: ‘Dat kan leiden tot legalisatie van de PAS-melders’. Wiersma heeft desondanks alles gedaan om deze legalisatie te voorkomen, terwijl ze BBB-minister is. Dan kun je net zo goed naar GroenLinks overstappen. Ze verdient een erelidmaatschap van die partij.”
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
