Revolutionaire socialist of gecontroleerde oppositie?
Karel Beckman | Datum: 20 november 2025
Zohran Mamdani | Fotografie: Jonah Rosenberg
Hoe radicaal is de nieuwe moslim-burgemeester van New York?
De 34-jarige, in Oeganda geboren immigrant Zohran Mamdani heeft met een radicaal-links verkiezingsprogramma overtuigend de burgemeestersverkiezingen van New York City gewonnen. Zowel zijn aanhangers als zijn tegenstanders beschouwen Mamdani als een gevaar voor de gevestigde orde, maar volgens sommige waarnemers is hij niets anders dan een toneelspeler die dient als bliksemafleider voor de machtselite. “Mamdani is zo bedreigend als een glas melk.”
De Oegandees-Indiase Zohran Mamdani, die vanuit Oeganda via Zuid-Afrika op zijn 7e naar New York emigreerde, wond er bij zijn overwinningsspeech geen doekjes om. Hij citeerde in de eerste zin de beroemde Amerikaanse socialist Eugene Debs (“Ik zie de ochtend van een betere dag voor de mensheid”), stak in Dickensiaanse termen de loftrompet op de “arbeiders” (“working people”) van New York — “hun vingers gekneusd van het tillen van zware dozen, hun palmen gevoelloos door de sturen van hun bezorgfietsen, hun knokkels bedekt met littekens van het koken” — en opende direct de aanval op “despoot” Donald Trump: “Dit gaat niet alleen over hoe we Trump stoppen, maar hoe we de volgende Trump stoppen”.
Mamdani waarschuwde Trump alvast dat hij niet zal meewerken aan diens beleid immigranten terug te sturen: “New York zal een stad van immigranten blijven. Een stad gebouwd door immigranten, gedreven door immigranten en, vanaf nu, geleid door een immigrant. Dus luister goed, president Trump, ik zeg je dit: om één van ons aan te pakken, moet je ons allemaal aanpakken.” New York, voegde Mamdani hieraan toe, zal “in deze tijd van politieke duisternis het licht zijn. Hier geloven we in opkomen voor degenen van wie we houden, of je nu een immigrant bent, een lid van de trans-gemeenschap, een van de vele zwarte vrouwen die door Trump haar baan is kwijt geraakt, een alleenstaande moeder die haar boodschappen niet meer kan betalen: jouw strijd is de onze.”
De speech was kenmerkend voor de stijl van Mamdani, die nergens omheen draait. “Ik ben jong”, zei hij, “ik ben moslim. Ik ben een democratisch socialist. En ik weiger me hiervoor te verontschuldigen.” Zijn verkiezingsprogramma was onverhuld traditioneel links: hij belooft de huren te bevriezen, het busvervoer sneller en gratis te maken en te zorgen voor gratis kinderopvang. Daarnaast heeft hij aangekondig dat hij vijf supermarkten gaat openen in New York, die eigendom zullen zijn van de gemeente en die voedsel zullen gaan verkopen tegen kostprijs. Het geld voor zijn plannen wil hij bij elkaar krijgen door de inkomstenbelastingen te verhogen voor ‘de rijken’ (mensen die meer dan 1 miljoen dollar per jaar verdienen) en hogere vennootschapsbelasting voor bedrijven. Op een campagnebijeenkomst in Queens riepen 10.000 van zijn fans: “Tax the rich, tax the rich!”
Zijn succes was niet alleen te danken aan zijn verkiezingsbeloften, maar ook aan zijn manier van campagne voeren, schrijft de gerenommeerde progressieve journalist Ken Klippenstein. “Hij heeft voorbijgangers op straat gevraagd wat hun problemen waren. Ze vertelden hem: de kosten van levensonderhoud, kinderopvang, woonlasten, openbaar vervoer. Daar heeft hij zijn programma op gebouwd. Hij heeft een hyper-lokale campagne gevoerd, zonder campagne-adviseurs en consultants. Hij heeft niet geprobeerd bij de nationale partij-agenda van de Democraten aan te sluiten, heeft het niet gehad over ‘vrijheid en democratie’, de ‘ziel van Amerika’, blah, blah, blah. Toen de kandidaten bij een debat werd gevraagd welk land ze als eerste zouden gaan bezoeken, was hij de enige die niet ‘Israël’ antwoordde. Hij zei dat hij gewoon in New York blijft.”
Links Amerika is in extase over Mamdani’s zege. De progressieve website Truthout omschrijft die als een epische strijd van een outsider tegen het establishment. “Grote publicaties als de New York Post en New York Times publiceerden aanvallen op hem, ze bekritiseerden zijn standpunt over Palestina en mensenrechten. Republikeinse Congresleden dreigden hem te deporteren. Democratische leiders, onder wie de senator uit New York Chuck Schumer, weigerden hem te steunen. Miljardairs en andere rijke geldschieters gaven 40 miljoen dollar aan zijn rivaal Andrew Cuomo.”
Volgens journalist Les Leopold, auteur van Wall Street’s War on Workers, is Mamdani de verpersoonlijking van een nieuwe, socialistische klassenstrijd die in Amerika is ontstaan. “Gratis busvervoer, gratis kinderopvang en huurbevriezing zijn concreet en haalbaar, maar de tegenstand zal enorm zijn. We hebben het hier over een klassenstrijd.” Mamdani, schrijft Leopold, bevindt zich “in de buik van het beest dat ongebreidelde gelijkheid heet. Het is bijna niet voor te stellen hoe geconcentreerd de welvaart is in New York.”
Geschokt
Zeker is dat het establishment in Amerika geschokt is door de winst van de ‘extremist’ en ‘communist’ Mamdani. “Riemen vast, Amerika. You ain’t seen nothing yet!” schrijft advocaat en pro-Trump commentator Bobbie Anne Cox. “New York krijgt een communistische burgemeester!” Cox bekent dat ze “in geen duizend jaar had geloofd dat dit mogelijk was” in haar stad. “Ik kan niet in woorden uitdrukken hoe verbijsterd ik ben.”
Zij omschrijft Mamdani als “een zelfbenoemde socialist die nog nooit een echte baan heeft gehad in zijn leven en die in een appartement van 2300 dollar per maand woont, met huurbescherming, ondanks dat zijn ouders miljonair zijn en hij zelf een salaris van zes cijfers verdient, van ons belastinggeld. Zijn ‘baan’ vanaf 2021 is die van een parlementslid in het Huis van Afgevaardigen van de staat New York, waar hij 142.000 dollar per jaar voor krijgt, plus dagvergoedingen en extra voordeeltjes.”
Volgens Cox houdt Mamdani er een radicaal communistisch programma op na. “Hij wil de gevangenissen legen, particulier bezit van woningen en bedrijven afschaffen, de politie van New York opheffen. Hij vindt ‘geweld’ een ‘kunstmatig begrip’.” Haar beschuldigingen zijn wat kort door de bocht, maar niet zonder grond. Mamdani heeft gezegd dat “de afschaffing van particulier woningbezit beter is dan het huidige systeem” met zijn duizenden daklozen. Hij heeft inderdaad gezegd dat ‘geweld een kunstmatig construct is’. Over de New York Police Department (NYPD) zei hij: “Ik heb gezien hoe ze zich met alle aspecten van ons leven bemoeien. Ze zitten in onze scholen. We willen de politie niet op deze plekken. Ze zorgen niet voor veiligheid. We moeten dit geld pakken, weghalen bij de politie en aan het volk geven.” Hij heeft ook gezegd: “Wanneer de laars van de NYPD in je nek staat, dan zijn de veters ervan gestrikt door de IDF”, het Israëlische leger. Daarmee verwijst hij naar het feit dat de NYPD een vestiging heeft in Israël en nauw samenwerkt met de Israëlische autoriteiten.
Andere commentatoren waarschuwen dat Mamdani en de organisatie Democratische Socialisten van Amerika (DSA), waar hij lid van is, uit zijn op “de omverwerping van de Amerikaanse staat”. Dat zou blijken uit gelekte documenten van de DSA. “Dit is de nieuwe realiteit in Amerika. Een radicaal-linkse socialist, een islamitische radicaal, is nu de baas van de financiële hoofdstad van de wereld”, schrijft journalist Kyle Becker. Achter de “bedrieglijke grijns” van Mamdani schuilt volgens Becker een “keiharde communistische agenda”. Mamdani wil met behulp van “ongebreidelde criminaliteit, anti-imperialistisch buitenlands beleid, islamitisch extremisme, anti-kapitalistisch economisch beleid en revolutionaire politiek” een revolutie ontketenen, aldus Becker.
Toneelspeler
Is Mamdani echt zo revolutionair zoals zowel zijn aanhangers als zijn critici geloven? De bekende linkse activist Sam Husseini, directeur van het Institute for Public Accuracy, heeft zijn twijfels. Hij vergelijkt de zege van Mamdani met die van Obama in 2008, een reactie op de invasie van Irak. Obama bleek een teleurstelling te zijn, schrijft Husseini. Onder hem veranderde er niets. “Ik heb deze film al eerder gezien en ik wil nu een ander einde.”
De onafhankelijke journalisten Fiorella Isabel en Craig Pasta Jardula van TruthWire en hun collega, de Britse Vanessa Beeley, een Syrië-kenner die in Libanon woont, gaan een stap verder. Zij noemen de zege van Mamdani ronduit een ‘psyop’. “Mamdani is noch de socialist waar links van droomt, noch de communistische islamist waar rechts bang voor is, maar een toneelspeler”, stellen zij. “Hij vertegenwoordigt de illusie van vooruitgang, die links passief houdt, en rechts woedend maakt, terwijl de macht zelf (the empire) buiten schot blijft. Een masterclass in verdeel en heers.”
De journalisten wijzen erop dat Mamdani zich steeds heeft omringd met “establishment-figuren” als AOC (Alexandria Ocasio Cortez), senator Elizabeth Warren, Barack Obama, en zelfs met Alex Soros, de zoon van miljardair George Soros. “Mamdani is zo bedreigend als een glas melk. Hij is speciaal geselecteerd als een oppositie-merk, niet om de macht te bedreigen, of om de zionistische lobby aan te pakken, maar als uitlaatklep.”
Dat zij mogelijk een punt hebben, bleek meteen na de verkiezingen, toen Mamdani bekend maakte dat hij, ondanks zijn eerdere kritiek op de New Yorkse politie, aankondigde dat Jessica Tisch aan mag blijven als hoofd (Police Commissioner) van de NYPD. Klippenstein, die eerder vol lof was over Mamdani, reageerde kritisch. “Dit is een terugkeer naar de bekende hoofdrolspelers in het Amerikaanse politieke bedrijf.” De 44-jarige Tisch, telg uit een in New York bekende Joodse zakenfamilie die Israël door dik en dun steunt, verdedigde onlangs nog het belang van de “anti-terroristische” activiteiten van de NYPD.
In linkse kringen in de VS is de politie van New York berucht om die activiteiten. Sinds 2002, een jaar na de aanslagen van 9/11, heeft de NYPD een eigen inlichtingendienst en antiterrorisme-afdeling, met een vestiging in Kefar Sava nabij Tel Aviv, waar Amerikaanse politie-agenten worden getraind door Israëlische instructeurs. Volgens journalist Max Blumenthal van de website The Grayzone worden die agenten door mensen als Jessica Tisch onder meer ingezet om pro-Palestijnse activisten in New York te bestrijden. Dat Mamdani uitgerekend Tisch in haar functie handhaaft, is dan ook een flinke teleurstelling voor zijn aanhangers.
Klokkenluider Jennifer Koonings, die de NYPD omschrijft als een “wereldwijde criminele onderneming”, die prostitutie- en drugsnetwerken runt, wijst erop dat Tisch in 2008 is begonnen bij de antiterrorisme-afdeling van de NYPD, waar zij zich bezighield met “het grondig reorganiseren van de massa-surveillance en inlichtingen-activiteiten van de New Yorkse politie.” Tisch, zit daar “namens de eigenaren van de stad New York, en zolang zij daar zit, gaat er niets veranderen in New York”, aldus Koonings.
Volgens econoom David Stockman, voormalig topambtenaar op het ministerie van Financiën onder de conservatieve president Ronald Reagan, is het niet zo heel schokkend dat een socialist burgemeester is geworden van New York, want de stad “is reeds een verzorgingsstaatnachtmerrie”. New York (“de Socialistische Republiek Gotham”) heeft nu al met afstand de hoogste uitgaven per inwoner in de VS, stelt Stockman, ook als je rekening houdt met allerlei bijzondere factoren. Het budget van de stad met 8,4 miljoen inwoners bedraagt een “onverstelbare 107,1 miljard dollar, 12.476 dollar per inwoner”. De overwinning van Mamdani zal dan ook zeker uitlopen op een “faillissements-aanvraag”, aldus Stockman. “Zeker”, voegt hij hier aan toe, “als je in aanmerking neemt dat welvarende New Yorkers massaal de wijk zullen nemen.”
Volgens de meer neutrale onderzoeker Richard Eskow zijn de kosten van Mamdani’s plannen wel te overzien. De vijf gemeentelijke supermarkten zouden 60 miljoen dollar kosten. Gratis busvervoer zou 600 miljoen dollar kosten, zo’n 0,5 procent van de huidige begroting. Gratis kinderopvang is wel kostbaar: tussen de 2,5 en 6 miljard dollar. Eskow: “Waren alle revoluties maar zo betaalbaar”.
Mamdani heeft voor zijn plannen een duidelijke financiële onderbouwing gegeven in zijn verkiezingsprogramma. Volgens hem heeft de top 1 procent van de belastingbetalers in New York dankzij Trump al geprofiteerd van een verlaging van hun inkomstenbelasting van 39,6 procent naar 37 procent. De stad New York heft daarnaast een gemeentelijike inkomstenbelasting van 3,9 procent voor alle burgers. Mamdani wil dat tarief voor de top 1 procent verhogen naar 5,9 procent. Dat levert 4 miljard dollar op.
Voor de vennootschapsbelasting hanteert hij een soortgelijke redenatie. Die is op nationaal niveau in Trumps eerste termijn verlaagd van 35 naar 21 procent, stelt Mamdani. Dit terwijl de bedrijfswinsten met bijna 80 procent zijn gestegen sinds de covidpandemie. De vennootschapsbelasting die wordt opgelegd door de staat New York bedraagt 7,25 procent, “lager dan in alle ons omringende staten”. Hij wil die verhogen naar 11,5 procent. Dat levert 5 miljard dollar per jaar op.
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
