Uitspraak Raad van State ondermijnt zelfstandigheid arts

De uitspraak is al betiteld als “historisch”, omdat artsen hiermee de duimschroeven krijgen aangedraaid. “De artseneed, ook bekend als de Eed van Hippocrates, is aan banden gelegd door mensen die zelf geen arts zijn. Die eed wordt zo een wassen neus, want de arts wordt verboden nog langer te doen wat goed is voor de patiënt. Er lijken krachten in het spel die willen dicteren wat ­artsen nog mogen voorschrijven. Wat overblijft zijn behandelrichtlijnen en protocollen, waaraan je je hebt te houden.

Zelfstandig denkwerk is kennelijk niet de bedoeling. De professionele ervaring van de arts doet er ook niet meer toe. Je mag als arts nog offlabel voorschrijven, maar riskeert dan wel een boete.”

Van Walraven vertelt dat hij, ­samen met de andere beboete artsen, vooraf optimistisch was. “Er lagen zeven gunstige uitspraken van lagere rechters! In mijn eigen zaak gaf het zogenaamde lex certa-beginsel de doorslag: de rechter vond dat de Geneesmiddelenwet niet duidelijk is over offlabel voorschrijven. Dat de wet onduidelijk is, wordt overtuigend geïllustreerd door de verschillende gerechtelijke uitspraken die er liggen. We gingen ervan uit dat de RvS in lijn daarmee zou beslissen. En ons anders wel het voordeel van de twijfel zou gunnen. Maar dat is allemaal niet gebeurd. Zeven rechters op deze manier negeren, kan niet in onze optiek. Alle logica is weg.”

Afgelopen zondag wees oud-advocaat Frank Stadermann bij De Andere Tafel, het praatprogramma van deze krant, op een vorm van logica die de uitspraak zou kunnen verklaren. Hij stelt dat de Raad van State bij een voor de artsen gunstige uitspraak de overheid mogelijk had opgezadeld met enorme schadeclaims. Advocaten hadden dan namelijk kunnen onderbouwen dat overleden coronapatiënten, waaronder kostwinners, de kans op overleving is ontnomen.

Het enige positieve lijkt op dit moment dat de proceskosten van de vier artsen zijn kwijtgescholden en hun boetes zijn gehalveerd, omdat die niet evenredig zouden zijn geweest. Van Walraven: “Mijn boete is van 3000 euro naar 1500 gegaan. Maar daar hebben patiënten verder weinig aan. Wij zaten daar bij de RvS vanwege onze plicht naar de mensen die onnodig zijn overleden. Door de vroegbehandeling met HCQ en ivermectine te verbieden, is een humane ramp veroorzaakt. Ook de aangerichte gezondheidsschade door de coronavaccins ligt in het verlengde hiervan, want die vaccins waren helemaal niet nodig geweest als artsen deze veilige geneesmiddelen hadden mogen voorschrijven. De pandemie zou eerder zijn gestopt.”

Intussen heeft Van Walraven nog een inzicht verworven. “Als je op onze manier covid-19 vroeg behandelt, lijk je daarmee ook long covid te voorkomen. Daar zijn aanwijzingen voor. In Nederland zijn vijfduizend mensen op onze manier behandeld en vrijwel niemand heeft long covid gekregen. Dat moet verder onderzocht worden. Sowieso heeft geen van de rechters bij de RvS gevraagd: ‘Wat waren de resultaten bij de patiënten?’ Terwijl er veel getuigenissen zijn van mensen die herstelden van covid-19 door de vroegbehandeling. Ook op de NTG-site staan testimonials. Er is sprake geweest van dood door schuld, en wij hebben de bewijzen.”

De vier artsen besloten al vóór de zitting bij de Raad van State, die plaatsvond op 18 november, dat ze bij een negatieve uitspraak zouden doorgaan naar het Europese hof. “Dat gaan we nu daadwerkelijk doen. Daarnaast staan binnenkort vier andere beboete artsen bij de Raad van State, onder wie Jan Vingerhoets. Hun advocaten zullen vooraf onze vier uitspraken uitgebreid analyseren.” Vingerhoets meldde op 1 november in een open brief aan VWS-minister Fleur Agema, dat “in ongeveer de helft van de doktersvoorschriften in Nederland” sprake is van offlabel gebruik. Er is nog nooit tegen opgetreden, ook niet bij middelen met ernstige bijwerkingen.

Dit gebeurde zelfs niet in de beruchte Vioxx-affaire. Rond de millenniumwisseling werd de ontstekingsremmende pijnstiller rofecoxib (Vioxx) met veel tamtam in Nederland geïntroduceerd. In 2004 haalde producent Merck & Co het middel wereldwijd van de markt. Aanleiding waren ernstige bijwerkingen op het hart- en vaatstelsel, vooral hartinfarcten en beroertes. Vioxx werd in ons land in ongeveer een kwart van de gevallen voorgeschreven voor de geregistreerde diagnose: (osteo)artrose. Het overgrote deel van de recepten was offlabel. Het College voor Zorgverzekeringen taxeerde het aantal gebruikers in 2003 op circa 333.000. Dagblad Trouw schatte in 2005 het aantal sterfgevallen in ons land na Vioxx-gebruik op 750 tot 1200 gevallen, op basis van Amerikaanse cijfers. Maar huisartsen van overleden Vioxx-slikkers werden niet individueel op de korrel genomen door de Inspectie. Er werden nul boetes uitgedeeld, en alle artsen gingen vrijuit. “Bij HCQ is geschermd met hartritmestoornissen”, zegt Van Walraven. “Maar die komen zeer zelden voor en het zijn geen gevaarlijke ritmestoornissen. Als je stopt met de medicatie, gaat het meteen over. Er wordt hier gemeten met twee maten, als je kijkt naar de Vioxx-affaire.”

Vingerhoets schreef in zijn brief aan Agema dat het bij HCQ en ivermectine gaat om “zeer veilige medicatie”. Bij de Raad van State legde oud-huisarts en epidemioloog Dick Bijl hierover een getuigenverklaring af. “Dat was indrukwekkend”, blikt advocaat Meike Terhorst terug op de zitting die zij bijwoonde als belangstellende. “In veel landen kan iedereen HCQ of ivermectine gewoon bij de drogist kopen, zonder doktersrecept. Zoals wij paracetamol halen. Bijl verklaarde, onder ede, dat HCQ en ivermectine een gunstiger risicoprofiel hebben dan datzelfde paracetamol. Maar in Nederland mogen artsen deze medicatie niet offlabel voorschrijven, omdat ze zijn gebonden aan behandelrichtlijnen die nooit bindend kunnen zijn. We zijn in een absurde situatie beland.”

Terhorst vindt dat de Raad van State ten onrechte voorbij is gegaan aan het recht van de patiënt te mogen blijven leven door tijdige vroegbehandeling van covid-19. “Dat individuele grondrecht wordt beschermd in artikel 2 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Dat artikel heeft ­directe werking, zodat het in rang gaat boven behandelrichtlijnen en zelfs landelijke wetgeving. Het kan niet zo zijn dat artsen verplicht worden een patiënt te zien doodgaan, terwijl ze weten hoe ze hem beter kunnen maken. Het kan niet dat patiënten sterven vanwege een niet-bindend NHG-advies dat mogelijk niet geheel up-to-date en/of onjuist is. Terwijl er nota bene een noodtoestand is. Er is een internationaal protocol dat werkt, en dat vele mensen over de hele wereld heeft gered van een naderende dood. Vóór de komst van covid-19 mochten artsen onbekommerd offlabel voorschrijven. Tijdens de pandemie ineens niet meer.” Volgens haar kwam dat “omdat vaccinatie de enige uitweg uit de pandemie moest zijn. Er zat een groot financieel farma-belang achter.”