Vredesproject wordt oorlogsmachine
Van onze redacteuren | Datum: 13 december 2025
De EU versmelt met de Navo, daarvoor is het nooit bedoeld geweest
EU-leiders weigeren concessies te doen aan Rusland in de Oekraïne-oorlog. Ze lijken tot alles bereid om Oekraïne op de been te houden. Volgens critici is de EU onder leiding van Ursula von der Leyen geheel vervlochten geraakt met de Navo. “De Europese leiders willen geen einde aan de oorlog, want dan moeten ze hun fouten erkennen”, stelt politicoloog Thomas Henökl. “De EU is een oorlogsproject geworden”, concludeert de Hongaarse premier Viktor Orbán.
Oekraïne staat niet alleen militair op instorten, ook financieel. Het land kampt met een begrotingstekort van 72 miljard euro. De Europese Commissie zou Oekraïne te hulp willen schieten met een lening van 165 miljard euro, meldde het Brusselse nieuwsmedium Politico afgelopen week. Het totale hulppakket dat Brussel in petto heeft, zou zelfs uitkomen op 210 miljard euro. Van dat geld zou 50 miljard euro moeten worden besteed aan bestrijding van het begrotingstekort, 115 miljard is bedoeld voor de Oekraïense defensie-industrie en de resterende 45 miljard om een lening terug te betalen die het land vorig jaar heeft ontvangen van de G7.
Er is één probleem: Brussel heeft geen 210 miljard euro in een la liggen. De EU-leiders hebben dan ook bedacht dat ze Rusland de rekening willen laten betalen. Bij de financiële instelling Euroclear in België heeft Rusland nog 210 miljard op de bank staan. Dat geld is ‘bevroren’ na de Russische inval in Oekraïne in februari 2022. België verzet zich hevig tegen dit Brusselse voornemen. De Vlaamse premier Bart de Wever heeft laten weten dat de Belgische regering onder geen beding mee zal werken aan de confiscatie van het Russische geld. Waarnemers waarschuwen dat een dergelijke confiscatie dodelijk zou zijn voor de reputatie van de EU in de internationale financiële wereld.
Euroclear, dat vele duizenden miljarden beheert, is een van de pijlers van het westerse internationale financiële stelsel. Experts stellen dat de instelling overal in de wereld voor het gerecht kan worden gesleept. De EU heeft juridisch gezien geen recht op het Russiche geld, en vrijwel iedereen is het erover eens dat Rusland een rechtszaak zonder meer zou winnen. De Belgen zijn bang dat zij dan voor de kosten moeten opdraaien. De Europese Commissie zou nu hebben voorgesteld om de risico’s te spreiden over alle EU-lidstaten.
Dat Brussel en de leiders van de grote EU-landen vasthouden aan onvoorwaardelijke steun aan Oekraïne, ondanks de uitzichtloosheid van de oorlog, het grote aantal deserties uit het Oekraïense leger en de verregaande besprekingen tussen de VS en Rusland voor een vredesakkoord, komt ze op steeds meer kritiek te staan. “De EU is verworden tot een oorlogsproject”, liet de Hongaarse leider Orbán zich onlangs ontvallen. “Het heeft alleen nog maar tot doel om Rusland te verslaan.”
In veel opzichten lijkt de EU te zijn versmolten met de Navo. Von der Leyen heeft meermaals gezegd dat de EU en Navo “complementair” zijn en “elkaar versterken”. Professor Thomas Henökl van de universiteit van Agder in Noorwegen stelt dat de EU is “getransformeerd van een vredesproject in een branche van de Navo, met zeer autoritaire trekken. Vooral buitenland-commissaris Kaja Kallas onderscheidt zich door haat voor Rusland., terwijl ze zich zou moeten richten op vrede, zoals je van een EU-diplomaat zou verwachten”, schrijft hij op de kritische Oostenrijke website tkp.at.
De EU neemt steeds meer militaire taken op zich, iets waarvoor het instituut nooit is opgericht. Zo heeft Von der Leyen begin dit jaar een project gelanceerd, ReArm Europe — later Readiness 2030 genoemd — dat 800 miljard euro aan defensie-uitgaven beoogt te mobiliseren binnen de EU. Daarvoor zijn allerlei instrumenten en plannen opgezet, die vanaf komend jaar worden uitgevoerd. Von der Leyen heeft aangegeven dat ze vindt dat de EU het voortouw moet nemen. Zo zou Brussel moeten zorgen voor de aanleg van een ‘drone wall’, een afweersysteem voor drones uit Rusland.
Zij krijgt daarbij steun van leiders als de Poolse premier Tusk, die, net als Navo-secretaris-generaal Mark Rutte, heeft benadrukt dat de oorlog van Oekraïne “onze oorlog” is. “De belangrijkste taak van onze opinieleiders is om de gehele westerse transatlantische gemeenschap duidelijk te maken dat we in oorlog zijn. We wilden dit niet, en het is een vreemde, nieuw soort oorlog, maar het is wel een oorlog”, zei Tusk.
Ook uit Duitsland en Frankrijk klinken voortdurend oorlogszuchtige geluiden. In Duitsland wordt op 1 januari 2026 een nieuwe wet van kracht die inhoudt dat alle mannen vanaf hun 18e een vragenformulier moeten invullen over hun bereidheid om in militaire dienst te gaan. Als deze maatregel niet voldoende vrijwilligers oplevert, overweegt de regering om de dienstplicht weer in te voeren. Bondsdaglid Siemtje Möller van de SPD zei afgelopen week nog in een podcast dat Duitsland “op zeker moment bereid moet zijn om soldaten naar Oekraïne te sturen”. De Duitse regering heeft dit jaar defensie-uitgaven uitgezonderd van het grondwettelijke plafond dat in Duitsland bestaat op de staatsschuld. Daarnaast is er buiten de staatsbegroting om een “infrastructuurfonds” opgezet van 500 miljard euro voor (overwegend) defensie-uitgaven. De Franse president Macron heeft aangekondigd dat hij het defensiebudget wil verdubbelen in twee jaar tijd. In 2027 besteedt Frankrijk dan 64 miljard euro aan defensie. De Europese Commissie heeft voorgesteld om het Stabiliteits- en Groeipact, dat de waardevastheid van de euro moet garanderen door een maximum te stellen aan het begrotingstekort en overheidsschuld van de lidstaten, buiten werking te stellen als het gaat om militaire uitgaven.
De vraag is hoe lang de EU-leiders op hun huidige weg voort kunnen blijven gaan. De Europese economie groeit nauwelijks. De industriële productie in de eurozone is vorig jaar met 2,4 procent gedaald, en in het eerste kwartaal van 2025 nog eens met 3 procent. De gemiddelde staatsschuld ligt op 90 procent van het BNP, ver boven de 60 procent die in het Stabiliteits- en Groeipact is afgesproken. Een land als Frankrijk heeft een staatsschuld van 3350 miljard euro, 113 procent van het BNP. Frankrijk moet alleen al aan rente 50 miljard euro per jaar ophoesten. Het Duitse BNP is zowel in 2023 als in 2024 gedaald, en voor 2025 ziet het er niet veel beter uit. De Duitse industrie zit zwaar in de problemen en sommige steden, zoals Stuttgart, stevenen af op een bankroet. Duitsland stevent ook nog eens af op een enorm pensioenprobleem.
Het Europese beleid begint geleidelijk aan dan ook op steeds meer weerstand te stuiten. In Duitsland zijn begin deze maand in negentig steden duizenden mensen de straat opgegaan om te protesteren tegen de nieuwe dienstplichtwet. In Italië heeft de laatste drie maanden al drie keer een algemene staking plaatsgevonden tegen de verhoging van de defensie-uitgaven.
Geopolitiek analist Anthony Constantini van de Universiteit Wenen, die regelmatig publiceert in Europese media, denkt niet dat de Europese Commissie zal slagen in haar oorlogsambities. Zeker in Duitsland ziet hij veel beren op de weg. “Media als Politico, The Economist en Bild staan te juichen over de hernieuwde rol die Duitsland wil spelen in de Europese defensiesector, en de banen die dat zal opleveren, maar die berichten zijn op zijn minst sterk overdreven.” Hij wijst erop dat Duitsland in 2023 slechts 1,6 procent van zijn BNP uitgaf aan defensie. Pas in 2029 zou dat moeten zijn verhoogd naar 3,5 procent. De Duitse jeugd is volgens hem ook totaal niet bereid om naar het front te trekken, zo blijkt uit peilingen. “Daar komt bij dat 20 procent van de Duitse bevolking uit immigranten bestaat, veelal uit het Midden-Oosten. Die hebben weinig behoefte om te gaan vechten”, aldus Constantini. Waarmee hij het probleem erkent dat door Donald Trump is gesignaleerd in zijn nieuwe Nationale Veiligheidsstrategie. Volgens Trump is de immigratie in Europa zo omvangrijk dat de Europese landen binnen afzienbare tijd geen betrouwbare partner meer zullen zijn voor de Navo.
Henökl denkt dat de huidige leiders niet in staat zijn om met hun oorlogsbeleid te stoppen. “Dan zouden ze moeten erkennen dat ze gefaald hebben. Dat zou het einde van hun macht betekenen.”
De EU ligt niet alleen vanwege haar oorlogszucht onder vuur, maar ook om haar censuurpraktijken en corruptieschandalen.
De Amerikaanse regering is woedend over de boete van 120 miljoen euro die de Europese Commissie heeft opgelegd aan X van Elon Musk onder de Digital Services Act (DSA). X zou volgens de Commissie onvoldoende transparant zijn over wie er adverteert op het platform, maar vriend en vijand zijn het erover eens dat dit slechts een excuus is voor de maatregel. Hoge EU functionarissen maken al een paar jaar jacht op X, dat volgens hen teveel ruimte geeft aan wat zij beschouwen als ‘desinformatie’ en ‘haatspraak’. Met de DSA hebben zij nu een instrument in handen om X aan te pakken. Het is de eerste keer dat onder deze censuurwet een boete is uitgedeeld.
De Amerikaanse vicepresident JD Vance, die eerder dit jaar de EU-leiders al de mantel uitveegde vanwege de beperkingen die de EU oplegt aan de vrijheid van meningsuiting, reageerde boos op X: “De EU zou vrije meningsuiting moeten steunen, en niet Amerikaanse bedrijven aanvallen met flauwekul.” Musk zelf heeft opgeroepen om de Europese Unie maar helemaal op te heffen.
“Het gaat ze niet om hate speech, het gaat om speech they hate”, zegt Tom Vandendriessche, Europarlementariër namens Vlaams Belang, tegen De Andere Krant. “De laatste 15 jaar heeft de opkomst van sociale media burgers in staat gesteld om zich te organiseren, om zich in de journalistiek te begeven en hun mening met een breed publiek te delen. Toen (president) Obama daarmee kwam, was dat allemaal fantastisch en toen de Arabische lente losbrak (2010 — red.), was dat ook fantastisch, maar toen Brexit en Trump (beide 2016— red.) kwamen, was dat ineens een gevaar voor de democratie zogezegd. Dat is het natuurlijk niet, het is een gevaar voor hen die aan de macht zijn en aan de macht willen blijven. Het gaat ze gewoon om het doen verstommen van kritiek.”
Brussel werd daarnaast onlangs opgeschud door een nieuw corruptieschandaal. Op 2 december werd voormalig EU-buitenland chef Frederica Mogherini gearresteerd op verdenking van schendingen van het mededingingsrecht bij het opzetten van een opleidingsinstituut voor diplomaten. Mogherini was van 2014 tot 2019 Eurocommissaris en Hoge vertegenwoordiger van de Unie voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid. Na de Huawei-affaire van eerder dit jaar, Qatargate van eind 2022 en de Pfizer-gate affaire rond Ursula von der Leyen, is dit het zoveelste corruptieschandaal dat Brussel in korte tijd teistert.
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
