Waarom veganisten weer vlees gaan eten
Hendriëlle de Groot | Datum: 3 september 2025
Illustratie: Leon Baaren aka The Artoonist
“Mijn hele huid zat onder de uitslag. Toen heb ik met pijn in het hart besloten weer vlees te gaan eten.”
Terwijl de overheid vol inzet op de eiwittransitie — waarbij we dierlijke voeding moeten verruilen voor plantaardige alternatieven — stappen steeds meer vegetariërs en veganisten over op het eten van vlees en daalt de verkoop van vlees- en zuivelvervangers. De Andere Krant sprak vegetariërs en veganisten die van gedachten veranderden. “Mijn ijzerwaarden bleken veel te laag. Na een jaar of anderhalf zijn die voorraden weg en dan merk je het pas: vermoeidheid, brain fog en hormonale klachten.”
Amy Cornelissen (30) wilde als kind al geen dieren eten, omdat ze dat zo zielig vond. “Mijn ouders vonden dat lastig. Maar ik zei: ‘Zoek het maar uit, ik eet geen vlees meer!’” Ze was toen 12 jaar. Vijftien jaar hield ze zich aan een vegetarisch dieet. “Ik had altijd al last van eczeem en was vaak extreem moe, maar legde nooit direct de link met voeding. Online zag ik steeds vaker berichten over het belang van vlees voor je gezondheid. Dat zette me aan het denken.”
Ze had moeite met het idee dat ze misschien toch bepaalde voedingsstoffen tekortkwam. “Ik geloofde altijd dat ik met peulvruchten genoeg binnenkreeg. Maar mijn klachten werden steeds erger. Mijn hele huid zat onder de uitslag. Toen besloot ik met pijn in m’n hart toch vlees te gaan eten.”
Dat was niet eenvoudig. Ze ging op zoek naar een boer in de buurt waar dieren goed worden behandeld. “De kalfjes mochten bij hun moeder blijven en kwamen veel buiten. Toen voelde het voor mij ethisch verantwoord genoeg om weer vlees te gaan eten.” Het effect was enorm. “Mijn huid verbeterde snel, mijn energie ging met sprongen vooruit. Voorheen was ik moe en sliep ik veel, nu voel ik me energiek en helder.” Hoewel haar omgeving haar steunde, kreeg ze online haatreacties op haar keuze. “Terwijl ik nooit iemand veroordeeld heb die vlees eet.”
Inmiddels begeleidt ze als natuurgeneeskundig en kwantumbiologisch therapeut mensen met huidklachten als eczeem, acne en psoriasis. “Voeding is een belangrijk onderdeel, naast bioritme en lichttherapie.” Haar advies voor twijfelaars? “Kijk waar je vlees vandaan komt. Sluit het aan bij jouw waarden? Begin met kleine beetjes en voel wat het met je doet. Gezondheid is het belangrijkst.”
De overheid stimuleert de eiwittransitie – een verschuiving van dierlijke naar plantaardige eiwitten. Deze verandering moet bijdragen aan het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen en het verbeteren van de volksgezondheid. Ook zou het beter zijn voor het milieu. Doel is dat Nederlanders in 2030 gemiddeld 50 procent van hun eiwitten uit plantaardige bronnen halen. Nu is dat 40 procent
Deze transitie wordt op verschillende manieren gestimuleerd, bijvoorbeeld via campagnes van het Voedingscentrum, beleidsadviezen van de Gezondheidsraad en subsidies voor innovaties met plantaardige eiwitten. Inmiddels is er de Schijf for Life ontwikkeld door diëtisten die daarin zuivel en vlees hebben vervangen door onder meer rucola en boerenkool, peulvruchten en linzen.
In schoolkantines wordt vlees eten steeds vaker ontmoedigd. Supermarkten breiden hun aanbod van plantaardige producten uit, van veganistische kaassoufflé tot een plantaardige gehaktbal van De Vegetarische Slager.
Tegelijkertijd zie je online ook een andere trend ontstaan. Met hashtags als #exvegan en #backtomeat delen influencers openlijk hun ervaringen met het weer eten van vlees of zuivel. Hun aanleiding? Energietekorten, uitputting of hormonale klachten. Youtubers zoals Alyse Parker leggen hun overstap vast. Sommigen zeggen dat vlees ‘letterlijk hun leven redde’, zoals de ex-vegan KaiLee. De Nederlandse influencer Joep Rovers maakte een reel op Insta, waarin hij vertelt dat het eten van vlees hem hielp van zijn eczeem af te komen.
Hoewel het aanbod van plantaardige alternatieven nog steeds groeit, lijkt het enthousiasme daarover ook onder consumenten af te nemen. In 2024 daalde de omzet van plantaardige vlees- en zuivelvervangers in Nederland met bijna 6 procent ten opzichte van het jaar ervoor, blijkt uit data van de internationale non-profitorganisatie GFI Europe. Ook het aantal verkochte producten (de afzet) liep terug, met ruim 4 procent.
Vleesvervangers worden vaak gepresenteerd als gezond, maar daarbij zijn vraagtekens te zetten. Veel plantaardige alternatieven bevatten kunstmatige toevoegingen als eiwitisolaten, smaakstoffen, bindmiddelen, emulgatoren en kleurstoffen. Daarmee vallen ze onder de categorie ultrabewerkte voeding. Die wordt in diverse studies in verband gebracht met een verhoogd risico op obesitas, hart- en vaatziekten en metabole aandoeningen (zie kader).
Dat een vegetarisch of veganistisch dieet op termijn tot gezondheidsklachten kunnen leiden, blijkt ook uit de verhalen van de drie vrouwen die De Andere Krant sprak voor dit artikel. Zij kampten met klachten als een slechte huid, vermoeidheid en ijzertekort.
Shannon Blezer (32) besloot rond haar twaalfde vegetarisch te gaan eten. “Ik wilde geen dode dieren eten. Later werd het ook een handige keuze voor mijn eetstoornis, omdat ik daardoor apart kon eten.” Ze voelde zich lange tijd goed bij haar vegetarische eetpatroon. “Ik had al jaren geen verlangen naar dierlijke producten, tot ik ineens intense trek kreeg in vis. Dat vond ik zó vreemd, want ik kende dat gevoel helemaal niet.”
Het bracht haar in verwarring. “Na jarenlang onderdrukken van signalen van mijn lichaam, wilde ik eindelijk luisteren naar wat mijn lijf aangaf.” De eerste keer dat ze vis at, was spannend. “Ik was jarenlang vegetariër geweest. Wat zegt dat over mij? Ben ik geen goed mens meer als ik wel vlees eet?”
Die innerlijke strijd was het moeilijkst, vertelt ze. “Ik oordeelde nooit over anderen die wel vlees aten, maar naar mezelf toe was ik streng. Dat zwart-witdenken, daarvan wilde ik loskomen en ruimte maken voor wat ík voelde.”
Ze merkt subtiele veranderingen sinds ze dierlijke producten eet. “Mijn huid is rustiger geworden. En uit eten gaan is makkelijker. Vroeger had ik maar drie keuzes, nu veel meer.”
Lisa van Marle (27) werkt als diëtist en heeft twee jaar veganistisch gegeten. Tijdens haar opleiding Voeding & Diëtetiek experimenteerde ze met plantaardig voeding, omdat ze onverklaarbare buikklachten had. “Ook kwamen verschillende ziektebeelden aan bod, waarin de oorzaak niet duidelijk was, maar die bij westerse voeding meer voorkwamen. Toen dacht ik: misschien is vlees de onderliggende oorzaak.” Daarnaast woonde ze in studentenstad Groningen, waar “vegetarisch eten al min of meer omarmd wordt”. “Vervolgens ging ik experimenteren om te kijken of me dit zou helpen bij mijn klachten.”
Vlees en ei schrapte ze van het menu, om vervolgens twee jaar volledig veganistisch te eten. “Ik vond het goed te doen. Ik slikte supplementen en checkte voedingswaarden. Als diëtist weet ik waar je op moet letten.” Maar vooral het sociale aspect begon haar tegen te staan. “Uit eten gaan, verjaardagen, altijd vragen of mensen rekening houden met je dieet… Dat vond ik lastig.” Ook haar buikklachten namen niet af
De omslag kwam tijdens een vakantie in een Frans dorpje, toen er maar weinig vegan opties waren. “Ik nam toch kaas, dat smaakte zó lekker. Niet veel later merkte ik dat ik zin had in een hamburger. Dat kende ik niet van mezelf.” Toen ze later bloed wilde doneren, kon dat niet: haar ijzerwaarden waren veel te laag. “Ik dacht altijd dat ik gezond was. Dat moment heeft me echt wakker geschud.”
Als professional verdiepte Van Marle zich vervolgens in de effecten van een plantaardig dieet op de langere termijn. “Bij de overstap naar plantaardig voel je je vaak eerst geweldig. Je haalt junkfood eruit, eet meer groente en peulvruchten. Maar je lichaam leeft ook op voorraden — vitamines en mineralen die in vetten, botten en weefsels zijn opgeslagen. Na een jaar of anderhalf kunnen die potjes leegraken, zeker wanneer je hier niet de juiste vervangers toevoegt, suppleert of een hogere behoefte hebt door sport of onderliggende klachten. En dan merk je het pas: vermoeidheid, brain fog en hormonale klachten.”
In haar praktijk ziet ze vergelijkbare klachten bij vegetariërs en vegans. “Ik werk veel met bloedonderzoek. Soms kun je goed zien dat iemand tekorten heeft, zoals aan ijzer en vitamine B12. Ook jonge vrouwen met osteoporose of hormonale disbalans zie ik soms in de praktijk voorbijkomen.”
Toch benadrukt Van Marle dat ze niemand wil overtuigen. “Ik vraag mijn cliënten: ben je bereid om, op basis van deze waarden, dierlijke voeding toe te voegen? Soms is een eitje of een beetje biologisch vlees al voldoende om voordelen te ervaren. Begin met 20 procent dierlijk en kijk hoe je lichaam reageert.”
Eiwitten Vlees bevat hoogwaardige eiwitten met alle essentiële aminozuren; belangrijk voor spieropbouw, celherstel en de aanmaak van hormonen.
Vitamine B12 Nodig voor aanmaak van rode bloedcellen, goed werkende zenuwen en DNA-synthese. Komt vrijwel uitsluitend voor in dierlijke producten.
IJzer (heemijzer) Goed opneembare vorm van ijzer die helpt bij zuurstoftransport en bloedarmoede voorkomt. Heemijzer uit vlees wordt twee tot drie keer beter opgenomen dan non-heemijzer uit planten.
Zink Ondersteunt het immuunsysteem, wondgenezing en hormoonbalans. Zink afkomstig uit dierlijke bronnen is beter opneembaar dan plantaardige.
Selenium Antioxidant die cellen beschermt tegen schade en belangrijk is voor de schildklierfunctie.
Vitamine B6 Essentieel voor stofwisseling, immuunsysteem en hersenfunctie.
Niacine (vitamine B3) Ondersteunt energieproductie en gezonde huid, zenuwen en spijsvertering.
Fosfor Bouwsteen voor botten, tanden en celmembranen. Werkt samen met calcium.
Choline Belangrijk voor hersenontwikkeling, geheugen en vetstofwisseling. Vooral van belang bij zwangerschap.
Creatine Ondersteunt spierkracht en cognitieve functie. Wordt vaak als supplement genomen, maar komt van nature voor in rood vlees.
Carnitine Speelt een rol in vetverbranding en energiestofwisseling, met name in hart- en spierweefsel.
Taurine Antioxidant die bijdraagt aan hartfunctie, gezondheid van het netvlies en stabiliteit van onze lichaamscellen. Komt vrijwel alleen voor in dierlijke producten.
Voor een studie die in januari 2025 werd gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Applied Physiology, Nutrition and Metabolism, analyseerden onderzoekers gegevens van ruim 16.000 volwassenen waarbij naar het verband tussen eiwitbronnen en sterftecijfers werd gekeken. Plantaardige eiwitten hebben volgens dit onderzoek geen gunstig effect op deze cijfers. Het eten van voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong wordt niet in verband gebracht met een verhoogd algemeen overlijdensrisico en wordt juist gelinkt aan een iets lagere sterftekans door kanker. “Onze bevindingen weerspreken eerdere studieresultaten die dierlijke eiwitten aan een verhoogd overlijdensrisico linken”, schrijven de auteurs.
Volgens een publicatie uit 2024 in The Lancet Regional Health – Europe leidt een hogere inname van ultrabewerkte voeding, waaronder sommige veganistische snacks en vleesvervangers, tot een verhoogd risico op hart- en vaatziekten (+5 procent) en vroegtijdige sterfte (+12 procent) per 10 procent toename in calorie-inname. Voor dit onderzoek werd gebruikgemaakt van gegevens van meer dan 125.000 Europese deelnemers. De onderzoekers benadrukken dat het vooral de mate van bewerking is die het verschil maakt: producten met veel toegevoegde stoffen, bindmiddelen en kunstmatige ingrediënten lijken nadeliger voor de gezondheid dan onbewerkte plantaardige alternatieven zoals bonen, noten of volle granen.
In oktober 2022 ondertekenden ruim 1200 wetenschappers de Dublin Declaration, een oproep om het maatschappelijke debat over vlees op wetenschappelijke feiten te baseren, in plaats van ideologie – zoals vandaag de dag veel gebeurt. Volgens de verklaring zijn dierlijke voedselsystemen van cruciale waarde voor voeding, cultuur, ecologie en gezondheid, en verdienen ze een eerlijke, genuanceerde beoordeling. Met ‘dierlijke voedselsystemen’ doelen de wetenschappers op het hele ecosysteem rondom veehouderij, voedselproductie en volksgezondheid.
Bronnen:
dakl.nl/onderzoek-vlees-1
dakl.nl/onderzoek-vlees-2
dakl.nl/onderzoek-vlees-3
dakl.nl/onderzoek-vlees-4
dakl.nl/onderzoek-vlees-5
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
