Wateroverlast in Zuid-Kennemerland — gevolg van vernattingsbeleid?
Fotografie: Olaf Kraak | ANP
“Deze ramp was te voorzien en staat beschreven in beleidsdocumenten”
Onze leefomgeving wordt op allerlei manieren bedreigd door overheidsbeleid. Megawindturbines verminken het landschap‚ ondernemers mogen de stad niet meer in met dieselbusjes‚ huizen staan onder water door ‘vernattingsbeleid’‚ de smart city rukt op‚ Defensie claimt natuurgebied als oefenterrein‚ de overheid verjaagt de boer en de wolf verjaagt recreanten. Het goede nieuws is dat steeds meer mensen zich bewust worden van wat er gaande is en de zeggenschap over hun omgeving opeisen. In De Andere Krant gaan we wekelijks aandacht besteden aan bewonersinitiatieven. Deze week zijn we in Nijmegen‚ waar een klein succes is geboekt tegen het parkeerbeleid‚ en Zuid-Kennemerland‚ waar bewoners kampen met wateroverlast doordat het waterbedrijf geen water meer wint in de duinen.
“Deze ramp was te voorzien en staat beschreven in beleidsdocumenten”, verklaart Thea Bruins tegenover De Andere Krant. Op 16 januari 2024 deed de juriste uit Aerdenhout-West voor het eerst haar verhaal in een gemeenteraadsvergadering in Bloemendaal. Aanleiding was de wateroverlast die zij ondervond sinds Kerstmis 2023.
“Sinds 25-12 heb ik wateroverlast, sinds 31-12 onhoudbaar veel en sinds 10-01 moeten er meerdere pompen worden aangesloten, maar het komt werkelijk overal door de vloer”‚ vertelde Bruins aan de gemeenteraadsleden. “De gemeenteambtenaren en de wethouder reageren niet of negatief op onze klachten en weigeren met ons mee te denken. Er wordt botweg gezegd: wettelijk is het jullie plicht ervoor zorg te dragen dat de kelder waterdicht is. Waar baseren ze zich op? Dat kan en mag bovendien niet betekenen dat de gemeente overlast mag bezorgen. De gemeente zegt: leg maar een drainage om je huis aan en sluit dat aan op de riolering, maar het terrein rondom onze woning en die van de buren, is één kadastraal perceel, eigendom van de gemeente. De gemeente is dus ook onze buurman.” Bruins wijst erop dat haar woning 5 meter boven NAP ligt en de kelder 2 meter boven NAP. Toch staat hij blank.
Het lijkt een heel persoonlijk probleem dat Thea Bruins aansnijdt. Maar schijn bedriegt. Zij blijkt bepaald niet de enige te zijn in Zuid-Kennemerland die kampt met wateroverlast. “De overlast is in sommige delen van de gemeente zo groot dat kelders ondergelopen zijn, pompen dag en nacht aanstaan en de duinen blank staan”‚ zegt zij tegen De Andere Krant. “Water stroomt de huizen in, gedeelten van het huis zijn niet meer bewoonbaar, er is schade aan meubels en de kosten lopen in de duizenden euro’s per maand. Het is een grote aanslag op de fysieke en geestelijke gesteldheid van mensen.”
De wateroverlast blijkt ook niet beperkt te zijn tot Zuid-Kennemerland. Op 19 november 2024 vond een informatiebijeenkomst plaats in Hilversum-Zuidoost over problemen met de grondwaterstand. Bewoners melden forse schade. Ook inwoners van Noord-Brabant‚ Friesland‚ Groningen‚ Overijssel en Zuid-Holland spreken in bij gemeenten over wateroverlast en schade aan huizen.
Hoe kan het dat opeens zo veel mensen wateroverlast ondervinden? De wethouder in Bloemendaal geeft de overvloedige regen de schuld. Maar Bruins en veel andere bewoners denken daar anders over. Zij zijn ervan overtuigd dat de hoge waterstanden in de duinen het gevolg zijn van ‘vernattingsbeleid’ dat door het Provinciaal Waterbedrijf Noord-Holland (PWN)‚ de waterschappen en de rijksoverheid wordt gevoerd. Ze ontdekten na lang speurwerk dat PWN in 2002 is gestopt met de waterwinning bij Aerdenhout en dat er vanaf 2005 niet meer is gemonitord wat de gevolgen daarvan waren. “Ze dachten: Aerdenhout ligt hoog en droog‚ die hebben nergens last van. Wat ze vergeten: PWN is al in 1850 begonnen met waterwinning. Daarvóór was dit een moerassig gebied waar geen woningbouw mogelijk was.”
Bruins wijst verder onder meer op het Regionale Water Programma Noord-Holland 2022-2027‚ waarin staat: “Typerend voor de duinen is de afwisseling tussen droge en nattere gebieden. Verdroging door drinkwaterwinning was hier een groot probleem. Plantensoorten als Parnassia, duizendguldenkruid en verschillende soorten orchideeën dreigden te verdwijnen. Maar in de afgelopen decennia zijn er veel maatregelen genomen. Op Texel, in de Grafelijkheidsduinen bij Den Helder en in het Nationaal Park Zuid-Kennemerland is de drinkwaterwinning gestopt en in het Noord-Hollands Duinreservaat is de winning van natuurlijk duinwater teruggebracht van 6 tot 2 miljoen kubieke meter per jaar. Habitats van natte en vochtige duinvalleien hebben zich op verschillende plaatsen uitgebreid.” Er staat ook te lezen wat dit voor De Vecht betekent: “De reductie van de winning is gunstig voor de natuur in Noord-Holland (Vechtplassen) én Utrecht (Noorderparkgebied) maar een verdere reductie kan leiden tot grondwateroverlast.”
In een ander rapport‚ van het overheidsonderzoeksbureau Deltares: “Hou in (toekomstig) stedelijk gebied nabij natuur rekening met stijging grondwaterstanden door vernattingsmaatregelen. Hoog Nld: op flanken en in beekdalen; Laag Nld: nabij veenweide dat wordt vernat.”
Duidelijke taal‚ maar overheidsfunctionarissen schuiven de wateroverlast liever af op ‘klimaatverandering’. Gemeenten en provincies weigeren aansprakelijkheid voor de schade. Volgens Bruins is dat onacceptabel. “Gemeenten hebben een wettelijke grondwatertaak en moeten sowieso in openbaar gebied maatregelen treffen om nadelige gevolgen van een hoge grondwaterstand te voorkomen en te beperken, maar ook op particulier terrein als buurman op grond van artikel 5: 39 BW. Rijkswaterstaat, de waterschappen en de gemeenten en provincies zijn verantwoordelijk voor het grondwaterpeil.”
Hoe nu verder? Bruins en veel andere bewoners pompen nog steeds dag en nacht water weg. “Dat kost veel elektriciteit en we lozen schoon drinkwater op het riool. Over duurzaamheid gesproken!” De gemeente doet niets‚ zegt zij. PWN en de provincie Noord-Holland hebben laten weten dat ze “onderzoek” gaan doen‚ maar Bruins heeft in de krant gelezen dat PWN pas in 2035 weer aan waterwinning wil gaan doen en dan nog niet eens bij Aerdenhout‚ maar bij Overveen. Zij heeft inmiddels samen met andere betrokkenen een stichting opgericht — de Stichting Duurzaam Natuur- en Waterbeheer Zuid-Kennemerland — en is zich aan het voorbereiden op een rechtszaak.
De ‘Stichting duurzaam natuur en waterbeheer Zuid-Kennemerland’ kan hulp van experts en juristen goed gebruiken. De Andere Krant doet verder onderzoek naar het overheidsbeleid op dit gebied. Reacties graag aan redactie@deanderekrant.nl
dakl.nl/inspraak-bloemendaal
dakl.nl/vergadering-velsen
dakl.nl/waterprogramma-noord-holland
dakl.nl/publicatie-deltares
Megawindturbines die de leefomgeving van mens en dier verpesten‚ ‘nulemissiebeleid’ waardoor ondernemers de stad niet meer in kunnen met dieselbusjes‚ smart city-apparaten zoals 5G‚ wifi-trackers en sensoren in lantaarnpalen die de privacy en gezondheid van burgers aantasten‚ wateroverlast als gevolg van ‘vernattingsbeleid’‚ wolven die recreatie onmogelijk maken‚ de komst van oefenterreinen voor Defensie — op allerlei manieren wordt de leefomgeving van burgers bedreigd. Steeds meer mensen komen hiertegen in verzet. Ze spreken in bij raadsvergaderingen of zetten acties op touw om de controle over hun omgeving terug te pakken.
Wij zijn ervan overtuigd dat burgers op lokaal vlak veel kunnen bereiken. Zeker als we verbinding maken met elkaar. Daarvoor is deze nieuwe rubriek bedoeld. Hierin belichten wij wekelijks een lokaal initiatief waarmee burgers zich teweerstellen tegen plannen die hun leefomgeving aantasten. Alle initiatieven zullen bij elkaar worden gebracht op een aparte website van De Andere Krant (in ontwikkeling). Wij hopen dat mensen hierdoor elkaar weten te vinden en niet zelf steeds opnieuw het wiel hoeven uit te vinden.
Ben jij bezig met een lokaal initiatief waarvoor je aandacht wilt vragen en dat ook voor mensen elders in het land relevant is? Neem dan contact op met de redactie: redactie@deanderekrant.nl o.v.v. De Grote Verbouwing.
Wat je alleen leest in de andere krant
Dossiers
