Wereldwijde kritiek op Bovaer
Ido Dijkstra en Sjoukje Dijkstra
Datum: 1 december 2025
Methaanremmer van nederlandse makelij is niet zo veilig als wordt beweerd
Uit diverse hoeken klinkt stevige kritiek op de invoering van Bovaer, de methaanremmer geproduceerd door het chemieconcern DSM uit Maastricht. Boeren komen erachter dat zij “proefkonijn” in een wetenschappelijk experiment zijn en agrarisch experts stellen dat het remmen van methaanproductie door koeien geen enkel effect op het klimaat heeft. De Deense Europarlementariër Asger Christensen roept de Europese Commissie op over te gaan op een onmiddellijke stop van het gebruik van het Nederlandse product, aangezien honderden boeren in Scandinavië hebben gemeld dat hun vee er ziek van wordt.
Bovaer — de door het Nederlandse DSM in samenwerking met Wageningen University geproduceerde methaanremmer — ligt in Scandinavië onder vuur, nadat tientallen boeren online hadden gedeeld dat hun koeien (dood)ziek zijn geworden na toevoeging van de methaanremmer aan het voer. (zie: dakl.nl/bovaer)
Onafhankelijk onderzoeksbureau Seges Innovation heeft in Denemarken de opdracht gekregen om de ervaringen van Deense melkveehouders met Bovaer te verzamelen, oorzaken van gemelde problemen te onderzoeken en samen met de universiteit van Aarhus en autoriteiten te beoordelen of Bovaer (nog) wel geschikt is voor gebruik. Seges meldde medio november dat zich 551 melkveebedrijven met problemen hadden gemeld. Het onderzoeksbureau rapporteerde spijsverterings- en stofwisselingsstoornissen, zich uitend in onder andere vergiftigingssymptomen, diarree, melkkoorts (aandoening veroorzaakt door een tekort aan calcium in het bloed — red.) en ontstoken uiers bij 349 kuddes. Diverse koeien stierven. Kjartan Poulsen, voorzitter van de Landelijke Vereniging van Deense Melkveehouders, vertelde aan Maskinbladet, een Deens vakmedium voor de landbouwsector, dat “hij nog geen boer heeft gevonden die niet op negatieve gevolgen is gestuit na het voeren van de voorgeschreven dosis Bovaer.”
Opmerkelijk genoeg heeft de Deense regering ondanks al deze aanwijzingen dat er iets fout gaat, nog altijd geen stop op het in Denemarken verplichte gebruik van Bovaer afgekondigd. De Deense journalist Kent Nielsen die het dossier op de voet volgt, stelt tegenover De Andere Krant dat boeren die kunnen bewijzen dat hun koeien ziek zijn geworden door Bovaer wel een escape aangeboden hebben gekregen. Zij kunnen zonder boetes of gevangenisstraf onder de Bovaer-verplichting — die sinds 1 oktober geldt — uit. “In de hoop dat ze niet gaan praten met de pers, want het is duidelijk dat de regering negatieve berichten zoveel mogelijk onderdrukt, omdat ze het gebruik van Bovaer zelf heeft verplicht.”
De negatieve berichten zijn niet langer beperkt tot Denemarken. De Zweedse journalist Peter Imanuelsen, op X bekend als Peter Sweden, en de Noorse reporter Rebecca Mistereggen deelden vorige week op social media dat er in Noorwegen twee met Bovaer gevoerde koeien dood zijn gegaan. Kort daarop berichtte Lantbruk & Skogsbruk, de grootste Zweedse vakkrant voor landbouw en bosbouw, dat in Zweden het pilotproject met Bovaer is gestopt. Zuivelcoöperatie Gäsene Mejeri heeft alle informatie over hun Bovaer-project —nog niet zo lang geleden gepresenteerd als het wondermiddel in de strijd tegen de opwarming van de aarde — stilletjes van de website verwijderd. Eerder deze maand werd al bekend dat de Noorse zuivelverwerker Melkeråvare een tijdelijke stop had afgekondigd voor het gebruik van Bovaer.
DSM-Fimenich, Wageningen University en de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid beweren allemaal dat uit onderzoek is gebleken dat Bovaer veilig is. De Deense journalist Jens Mogensen van het medium Psst! bestrijdt die claim. “In de bijsluiter staat dat Bovaer ernstige oogbeschadiging en huidirritatie kan veroorzaken en vermoedelijk de vruchtbaarheid schaadt. Als het product in de ogen komt, wordt gebruikers aangeraden onmiddellijk een arts te bellen en enkele minuten met water te spoelen. Dit stelt de bewering van DSM-Firmenich dat Bovaer ‘volledig veilig’ is om te gebruiken ter discussie.”
Boeren in Denemarken zijn er door ervaring achtergekomen dat er op deze veiligheidsclaim wel wat af te dingen valt. De Nederlandse boeren Jan en Rianne Blom, die in 2021 naar Denemarken vertrokken om aan de verstikkende Nederlandse regelgeving te ontsnappen, stellen zelfs ronduit dat zij als “proefkonijn” zijn gebruikt in een wetenschappelijk experiment. Ze wilden zich keurig aan de regels houden, in de veronderstelling dat alles uit en te na getest was, maar kwamen erachter dat ze zijn misleid. “De Universiteit van Aarhus (net als Wageningen University betrokken bij de wetenschappelijke onderbouwing achter Bovaer — red.) is pas in februari van dit jaar begonnen met een proef die drie jaar duurt, tot 2028. Zij onderzoeken juist de gevolgen van Bovaer voor het welzijn van koeien. “Dus zeggen dat alles al getest is, is gewoon niet waar”, stelden zij tegenover Nieuw Rechts.
Karen Hunt, hoofdredacteur van The Bullvine, een Amerikaanse onafhankelijke online community voor professionals in de melkveehouderij, stelt dat ook vast. “Onderzoekers van de Universiteit van Aarhus doen pas nu wat zij omschrijven als ‘de eerste uitgebreide welzijnsbeoordeling onder commerciële omstandigheden’ uit. Dit is drie jaar na de eerste marktgoedkeuring (door de Europese Commissie — red). Zoals ze in hun aankondiging in augustus opmerkten, werden de symptoompatronen die sommige producenten rapporteren, niet waargenomen in wetenschappelijke onderzoeken onder gecontroleerde omstandigheden. (…) Kort gezegd: goedkeuring door de regelgevende instanties betekent dat het koeien niet onmiddellijk zal vergiftigen, maar dat betekent niet dat het ook geschikt is voor elk boerenbedrijf.”
In Nederland zijn geen problemen met Bovaer bekend. FrieslandCampina, DSM en Agrifirm stellen in 2023 een grootschalige pilot met Bovaer succesvol te hebben afgerond. 158 melkveebedrijven met in totaal 20.000 koeien hebben aan de Nederlandse pilot meegedaan. “Gedurende zes maanden is de uitstoot van koeien in Nederland met 10.000 ton CO2 gereduceerd”, aldus FrieslandCampina. Het bedrijf stelt twee jaar later in Nederland geen Deense toestanden te zien, maar stelt tegenover De Andere Krant alert te zijn op het nieuws uit Scandinavië omdat “veiligheid, productkwaliteit en dierenwelzijn altijd vooropstaan”. Campina meldt met nadruk dat Nederlandse boeren niet verplicht zijn Bovaer te gebruiken, al is bekend dat het bedrijf het gebruik van de methaanremmer stimuleert door boeren een vergoeding van 25 euro per kilogram gevoerd Bovaer te betalen.
Een anonieme Nederlandse melkveehouder, lid van FrieslandCampina, meldt deze krant dat hij in 2024 gedurende enkele maanden met 95 melkkoeien vrijwillig meedeed aan een Bovaer-pilot. Het middel werd door de Campina automatisch meegeleverd bij de mineralen. De boer zegt “nooit verschil te hebben gemerkt” in zijn koeien met of zonder Bovaer. Hij heeft echter geen idee of er een verschil is tussen Nederlands en buitenlands Bovaer-gebruik. Voordat hij weer aan Bovaer begint, wil hij eerst goed op een rijtje hebben wat de risico’s zijn. Hij zegt geen andere Nederlandse collega’s te kennen die met Bovaer werken. Achterhalen hoeveel Nederlandse boeren echt Bovaer door hun voer mengen — en in welke dosis — is niet mogelijk, omdat dit niet centraal wordt bijgehouden. Voor de consument is niet duidelijk of er producten afkomstig van met Bovaer-gevoerde koeien in de schappen staan, omdat leveranciers niet verplicht zijn dit te vermelden.
De Deense Europarlementariër Asger Christensen van de Liberale Partij — zelf boer — wil zo lang er grote vraagtekens zijn over de veiligheid van Bovaer, een onmiddellijk stop van het product in de Europese Unie. Hij heeft de Europese Commissie opgeroepen een onafhankelijk onderzoek te laten uitvoeren. “Het verminderen van methaan mag niet worden bereikt door dieren met chemische oplossingen te voeren die op papier het klimaat verbeteren, maar in de praktijk het dierenwelzijn schaden. Eén koe die lijdt, is één koe te veel”, stelt hij. Hij beroept zich op Artikel 191 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU), waarin staat dat de EU verplicht is maatregelen te nemen als er serieuze risico’s zijn voor de gezondheid van mens, het milieu of natuurlijke hulpbronnen. Dit ‘voorzorgsprincipe’ houdt volgens Christensen in dat als er een “mate van wetenschappelijke onzekerheid” bestaat over de risico’s van een stof of technologie, het zekere voor het onzekere moet worden genomen. “Als boer en politicus wil ik dat ethiek en dierenwelzijn voorrang krijgen boven het nastreven van snelle CO2-reducties. Dieren zijn geen klimaatinstrument. Als koeien de prijs moeten betalen met hun gezondheid, dan is de prijs te hoog”, besluit hij. Binnen zes weken hoort hij antwoord te krijgen op zijn verzoek.
The Bullvine, een Amerikaanse onafhankelijke online community voor professionals in de melkveehouderij, publiceerde afgelopen week het artikel De Bovaer-waarschuwing: hoe het methaanmandaat van Denemarken in zes weken van wet naar crisis ging. Daarin wordt een opvallende historische vergelijking gemaakt.
Hoofdredacteur Karen Hunter, zelf boerin, brengt in herinnering dat in de jaren ’40 en ’50 van de vorige eeuw lage doseringen antibiotica werden toegevoegd aan veevoer. Het doel was snellere groei, betere voedselverwerking en uiteindelijk een hogere melkproductie van de koeien. De back-up van de wetenschap over de veiligheid van de maatregel was er, net als bij Bovaer. Aanvankelijk leek het zelfs te werken. Wetenschappers concludeerden dat antibiotica-infecties in de darmflora werden voorkomen, waardoor de koeien gezonder werden en sneller groeiden, meer melk gaven en uiteindelijk beter vlees leverden. In de decennia daarna werd pijnlijk duidelijk dat het langdurig gebruik van antibiotica leidde tot resistente bacteriestammen, met als gevolg antibioticaresitentie bij dier en mens. Dit kan zorgen voor bacteriële infecties die steeds moeilijker of zelfs helemaal niet meer te behandelen zijn. “Het duurde tientallen jaren voordat we de bredere implicaties van antimicrobiële resistentie begrepen. De Europese Unie kwam in 2006, 55 jaar na de aanvankelijke goedkeuring, met een verbod van het gebruik van antibiotica als groeibevorderaar”, aldus Hunter. “Een ontnuchterende tijdlijn voor ieder van ons die nadenkt over de gevolgen op de lange termijn.”
Zij stelt daarom dat boeren in eerste instantie hun eigen boerenverstand en systemen moeten vertrouwen, voordat zij meegaan met ‘de wetenschap’ en ‘de autoriteiten’. “Voordat het volgende mandaat bij u op de boerderij arriveert, moet u zorgen dat u zelf uw monitoringssystemen op orde hebt”, drukt zij boeren op het hart. “Uw koeien vertellen u meer dan toezichthouders.” Hunter stelt dat de Deense en Noorse ervaring met Bovaer waardevolle lessen biedt over innovatie, regelgeving en de realiteit van de moderne melkveehouderij. “Het gaat niet om het tegenwerken van vooruitgang of het kritiekloos omarmen van elke nieuwe technologie, maar om het ontwikkelen van wijsheid om onderscheid te maken tussen wat werkt in proefprojecten en wat werkt in de complexe realiteit van commerciële zuivelactiviteiten.”
Deense boeren die vertrouwden op hun eigen gegevens en ‘luisterden’ naar hun koeien, stopten al binnen 48 uur met Bovaer en leden beperkte schade, schrijft zij. “Degenen die op ‘officiële richtlijnen’ wachtten, verloren weken aan productie”.
De agrarische wereld is al zover van het pad geraakt dat ze is gaan geloven dat koeien werkelijk een bedreiging voor de aarde zijn, stellen de Noord-Ierse boer en Youtuber Andrew Wright en publicist David Turver, criticus van de Net Zero-agenda — in online bijdragen die de voorbije weken viraal gingen
Volgens rapporten van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), waarop de EU haar klimaatbeleid baseert, is de methaanuitstoot van koeien verantwoordelijk voor ongeveer 10 procent van de totale mondiale opwarming die door broeikasgassen wordt veroorzaakt. Dit valt niet te meten, maar is wel vastgesteld in modellen. Andrew Wright noemt het op zijn Youtube-kanaal @FarmTheoryNI “op dit moment de grootste leugen in de wereld dat koeien een bedreiging zijn voor de wereld”. In meerdere video’s legt de melkveehouder uit de County Tyrone in simpel Engels uitgebreid, en voor een leek goed te volgen, uit dat methaan deel uitmaakt van een gesloten koolstofcyclus en dus niet een veel gevaarlijker broeikasgas is dan CO2, zoals wetenschappers de menigte hebben wijsgemaakt. Een stabiele veestapel heeft volgens hem dan ook een netto klimaatimpact van “nul”.
David Turver, een publicist over energiebeleid, klimaat en de economische gevolgen van de Net Zero-agenda, ondersteunt hem in zijn lezing. Hij publiceerde op zijn Substack het stuk Bovaer: Bovine Stupidity — vrij vertaald Bovaer is zo dom als het achtereind van een koe. “In de kern is deze hele controverse het verhaal over Net Zero. De klimaatalarmisten maken zich zorgen dat methaanconcentraties in de atmosfeer, gemeten in delen per miljard, een verwoestend effect op het klimaat hebben. De klimaatalarmisten hebben er geen geheim van gemaakt dat ze de vleesconsumptie willen verminderen en onze veekuddes willen uitdunnen. Ze hebben een onterechte overtuiging dat methaanemissies van koeien het klimaat schaden, zonder rekening te houden met de volledige koolstofcyclus van herkauwerskuddes”, schrijft hij. Turver vraagt zich bovendien af hoe het kan dat al de miljoenen koeien die in de afgelopen eeuwen hebben geleefd, niet eerder voor een klimaatprobleem hebben gezorgd.
Het streven naar Net Zero heeft de heersende klasse “zo dom als een koe” gemaakt, stelt hij met gevoel voor metaforen. “Ze hebben met Bovaer een gevaarlijke oplossing bedacht voor een niet-bestaand probleem: de winden van koeien.” Turver betoogt dat Bovaer weliswaar de emissies vermindert, maar ook de melkproductie verlaagt. Om weer tot vergelijkbare productie te komen, zijn vervolgens weer meer koeien nodig, waardoor er eigenlijk nauwelijks winst wordt geboekt. “Het is ook nauwelijks verrassend dat het knoeien met de spijsverteringsprocessen van koeien de gezondheid van het vee schaadt. Sommigen zeggen zelfs dat de invoering van Bovaer een gemakkelijke manier is om het aantal koeien op boerderijen te verminderen. We offeren de koeien om de weergoden te sussen.”
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
