Woongemeenschap in Driebergen dreigt uit huis gezet te worden
Hendriëlle de Groot | Datum: 05 mei 2025
Beeld: Screenshot van het complex in Driebergen
“We laten ons niet zomaar wegjagen”
Aan de rand van Driebergen ligt woonoord Kraaijbeek: een woongemeenschap voor 55-plussers die samenleven, geïnspireerd door de antroposofische filosofie. De bewoners dragen zorg voor elkaar en hun leefomgeving, maar onder druk van vastgoedbelangen van beheerder en zorginstelling Warande dreigen zij hun huis uitgezet te worden. De ouderen verzetten zich met hart en ziel. “Wij laten ons niet zomaar wegjagen. Dit gaat over menselijkheid.”
Antroposofisch woonoord Kraaijbeek werd in de jaren ’70 opgericht door een groep mensen die verlangden naar een andere manier van oud worden: in verbondenheid, met aandacht voor kunst, natuur, spiritualiteit en elkaar. Met geld van een vermogende familie, werd het terrein gekocht. De Stichting Kraaijbeek was eigenaar van zowel het pand als het park. “We praten hier niet over auto’s of voetbal, maar over poëzie, muziek, levensvragen”, zegt Michaël Reuser (73), die al tien jaar in Kraaijbeek woont. “We organiseren filmavonden, concerten, koffie-ochtenden en vieren jaarfeesten met zorg en aandacht”, vult Anneke Meyer-Misset (81) aan.
Deze unieke leefwijze staat onder druk sinds de Stichting Kraaijbeek in 2014 fuseerde met zorginstelling Warande, die meerdere zorglocaties in de regio Utrecht beheert. Wat destijds werd gepresenteerd als de redding van het financieel zwakke Kraaijbeek, blijkt in retrospectief een overname te zijn geweest, volgens de bewoners. “De bestuurder van Warande werd ook de voorzitter van Kraaijbeek. Dat is belangenverstrengeling. De bewoners zijn niet betrokken bij dit besluit.” Het eigendom werd overgedragen voor het symbolische bedrag van nul euro. “Het is niet verkocht, er was geen vergoeding. Het is gewoon ingepikt”, aldus Reuser.
In 2019 werd duidelijk dat Warande van het woonoord af wil. De zorginstelling gaf aan dat het gebouw met 79 zelfstandige huurwoningen in slechte staat verkeert en ontwikkelde — met verkoopplannen in het achterhoofd — een plan om de waarde van het terrein te verhogen: de bestaande woningen zouden gesloopt en vervangen moeten worden door vijf nieuwe woontorens met 125 appartementen. De extra, gerenoveerde woningen zouden voor een hogere huuropbrengst zorgen voor het in financiële nood zijnde Warande.
Volgens bewoners waren de sloopplannen misleidend. Bouwkundig onderzoek — nota bene in opdracht van Warande zelf — wijst volgens de bewoners uit dat de appartementen in prima staat verkeren. “70 van de 80 woningen hebben energielabel C”, zegt Dekker. “Er is inmiddels wat achterstallig onderhoud, ja. Dat is nog geen reden tot sloop.” Bewoners beschuldigen Warande ervan aan te sturen op een zogenaamde “sterfhuisconstructie”: leegstand wordt bewust gecreëerd om achteruitgang te versnellen. “Ze laten lege woningen bewust onbeheerd, zodat ze later kunnen zeggen dat het pand onbewoonbaar is”, stelt Reuser. “Tijdens een rechtszitting probeerde ik een bewijsstuk te overhandigen, maar ik kreeg geen spreektijd van de rechter.”
De sloop- en nieuwbouwplannen stuitten daardoor op felle weerstand. Tijdens een participatiebijeenkomst, begin 2024 “was iedereen tegen”, zegt Max Dekker (62), lid van het kernteam van bewoners. “Toch lag het plan de volgende dag al bij de gemeente. Zelfs de directe omwonenden zijn niet betrokken. Het was een schijnvertoning.”
Het eerste plan sneuvelde in de gemeenteraad. Warande kwam terug met een aangepast voorstel, maar besloot kort daarop Kraaijbeek alsnog in de verkoop te zetten. “Op het moment dat wij als bewoners net onze dagvaarding voorbereidden”, zegt Mary Vonk (73). “Alsof ze voelden dat het ze te heet onder de voeten werd.”
De aankondiging van de verkoop leidde tot nieuwe zorgen onder bewoners. Zij vrezen dat hun woonoord in handen zal vallen van particuliere beleggers. Warande verkocht in 2021 namelijk twee van haar andere zorglocaties — De Loericker Stee in Houten en Schutsmantel in Bilthoven –aan het Amerikaanse beleggingsfonds Fidelity voor meer dan 30 miljoen euro (zie kader). Een groot deel van de bewoners van het woonoord leeft van een bescheiden pensioen of alleen AOW — de huidige kale huur bedraagt ongeveer 650 euro. “Maar als het project in commerciële handen komt, gaat de huur naar 900 euro”, zegt Dekker. “Dat is onbetaalbaar voor velen.” Vonk: ”Ze zeggen: ‘Jullie mogen blijven tot je dood.’ Maar intussen worden we geïntimideerd met brieven over smaad. Ze denken dat wij een paar oudjes zijn die je bang kunt maken. Maar ik ben gehard door het leven. Ik laat me niet zomaar wegjagen.”
De bewoners van Kraaijbeek hebben actie gevoerd bij het gemeentehuis, hingen spandoeken op en pakten tientallen bomen in met lappen stof — op het terrein én in het centrum van Driebergen en Doorn. Ook benaderden ze lokale politici, schreven brieven aan raadsleden en organiseerden bewonersbijeenkomsten. Ze weigeren lijdzaam af te wachten tot hun woonoord gesloopt wordt. Samen met een architectenbureau, dat gespecialiseerd is in renovatie van jaren ’70-flats, ontwikkelden ze een plan dat voorziet in behoud van de huidige gebouwen, verduurzaming, en ‘optopping’ met extra sociale huurwoningen. “We laten zien dat we niet conservatief zijn”, zegt Anneke Meyer-Misset (81). “We denken mee over de toekomst. Maar wel een toekomst waarin de ziel van deze plek behouden blijft.”
De hoop van de bewoners is dat het terrein weer in eigen beheer komt — bijvoorbeeld via een coöperatie of stichting. “We willen fondsen werven, samen investeren, en zelf bepalen wat er hier gebeurt”, zegt Vonk. Meyer-Misset: “Dit laat je je toch niet afpakken, zoiets moois. Dit gaan we winnen.”
Driebergen staat niet op zichzelf. In heel Nederland staan kleinschalige woonvormen voor ouderen en idealistische woongroepen onder druk door de toenemende invloed van vastgoedpartijen. Enkele voorbeelden:
Driebergen
In 2021 verkocht Stichting Warande twee woonzorglocaties — De Loericker Stee in Houten en Schutsmantel in Bilthoven — aan het Amerikaanse beleggingsfonds Fidelity International voor 30,5 miljoen euro. Het betrof een sale-and-leaseback-transactie. Warande gebruikte de opbrengst voor nieuwbouw en herontwikkeling, maar verloor daarmee haar vastgoedbezit.
Nijverdal /Hellendoorn
Woningcorporatie Habion verkocht in oktober 2021 twee woonzorgcomplexen aan het Belgische Superstone NV, onderdeel van beursfonds Cofinimmo, voor ongeveer 23 miljoen euro. De zorg wordt voortgezet door lokale aanbieders, maar zeggenschap over het vastgoed ligt nu bij een buitenlandse belegger.
In december 2021 verkocht ontwikkelaar Estea Capital 39 zorgcomplexen met 900 eenheden aan Rubens Capital Partners, naar schatting voor meer dan 100 miljoen euro. De panden blijven tot 2040 in handen van de nieuwe eigenaar, met vaste huurcontracten. Huurderscommissies voelden zich gepasseerd en vrezen toekomstige huurstijgingen.
Dagelijks Leven — landelijk
In 2022 verkocht zorggigant Orpea 32 kleinschalige zorgwoningen aan het Dutch Health Care Property Fund van Syntrus Achmea. De huizen draaien op 19-jarige huurcontracten, zogenoemde triple-net leases. In 2023 volgde nog een verkoop van 22 extra zorgwoningen aan Amvest, goed voor 85 miljoen euro. Personeelsvakbond NU’91 uitte zorgen over oplopende kosten en druk op het personeel.
Almere, Soest, Lelystad
Beursfonds Aedifica werd begin 2024 volledig eigenaar van zes nieuwgebouwde dementiezorglocaties (samen 235 plaatsen) door een overname van zorgexploitant Korian voor ongeveer 25 miljoen euro. In Frankrijk is Korian eerder bekritiseerd vanwege onderbezetting in haar zorglocaties. Nederlandse Kamerleden riepen in reactie op deze deal op tot strenger toezicht: het risico bestaat dat de kosten voor vastgoed en rendement de kwaliteit van zorg onder druk zetten.
Warande wijst de beschuldigingen van bewoners van de hand. “De huurinkomsten van Kraaijbeek zijn onvoldoende om het vastgoed toekomstbestendig te houden. Daarom is uitbreiding noodzakelijk. Renovatie binnen de kaders van de gemeentelijke gebiedsvisie is niet mogelijk”, aldus Warande. De verkoop van Kraaijbeek zou niets te maken hebben met de juridische procedure, maar volgt uit een strategiewijziging. “Warande richt zich voortaan op intramurale zorg, tijdelijk verblijf en behandeling. Het voornemen tot verkoop staat los van het initiatief vanuit bewoners.”
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
