Xaviere Heeremans doorbreekt taboe seksueel misbruik met indringend boek vol getuigenissen
Ido Dijkstra | Datum: 3 mei 2025
Fotografie: Marieke Balk
“Zwijg niet meer”
Vanaf 2-jarige leeftijd werd Xaviere Heeremans seksueel misbruikt door haar eigen vader en later ook haar broer, diens vrienden en een oom. De 53-jarige inwoonster van Leeuwarden is er een aantal jaren terug in geslaagd deze traumatische ervaringen niet meer te zien als “mijn schande, maar als mijn pijn”. In een poging andere slachtoffers van seksueel geweld te helpen, vertrouwen zij en zes andere misbruikslachtoffers hun schrijnende getuigenissen aan het papier toe. Het boek moet in september in de schappen liggen en gepaard gaan met een grote pr-actie in een poging het stilzwijgen te doorbreken.
“Aan ieder die deze tekst in handen heeft en leest, als jij op de een of andere manier ooit geconfronteerd werd met seksueel geweld. Zelf, of iemand dicht bij je: praat. Draag niet de schande van een ander. Of help niet een ander de schande te dragen die hem of haar niet toebehoort. Door te zwijgen. (…) Het is niet jouw schuld en dat zal het ook nooit zijn. En voor ieder die geen eigen ervaringen heeft met seksueel geweld: help mee om dit zo wijdverspreide, zo veel te vaak voorkomende probleem, te voorkomen. Help slachtoffers en hun naasten te genezen. Door het onderwerp niet langer te vermijden. Praat over de gruwelijke gevolgen van seksueel geweld. Deel je kracht met duizenden. Om de wereld veiliger te maken. Om (toekomstige) slachtoffers te laten weten: jij bent niet alleen. Om de onschuld te herdenken. Met liefde en respect, met waardigheid.”
In het voorwoord van Xaviere Heeremans’ manuscript, met de werktitel ‘Een leven van mijzelf’, geeft ze haar missie prijs: het zwijgen over seksueel misbruik doorbreken. De Andere Krant las de voorpublicatie van het boek dat in september in de boekwinkels moet liggen. “Het manuscript moet nog worden geredigeerd en ik ben nog aan het nadenken over de juiste titel**”, vertelt de inwoonster van Leeuwarden, die met een grote pr-actie die ze via crowdfunding wil bekostigen, veel aandacht wil genereren. “Het doel van de actie is niet om rijk te worden door veel boeken te verkopen, maar om de grote schaamte — praten over seksueel geweld — te doorbreken. Ik weet dat het moeilijk gaat worden, want seksueel misbruik is geen populair onderwerp. Toch is het hard nodig, want het is niet slechts een probleem van het individu, het is een probleem van onze geseksualiseerde samenleving. We kunnen dit als samenleving alleen maar oplossen door het gezamenlijk bespreekbaar te maken.”
Het Fonds Slachtofferhulp becijfert dat één op de acht Nederlandse vrouwen, en één op de 25 mannen, slachtoffer is van seksueel geweld. Elk jaar komen daar 100.000 nieuwe gevallen bij, meldt het Centrum Seksueel Geweld. Heeremans stelt dat de kans dus aanzienlijk is dat “jij, je geliefde, je kind of kleinkind te maken krijgt met seksueel geweld. Daarom moeten we het uit de duisternis halen”, aldus de Friezin. “En niet op de oppervlakkige manier waarop dat nu gebeurt in de media, bijvoorbeeld als een BN’er iets heeft gedaan. Dan behandelen we alleen het symptoom, door de BN’er te veroordelen. Sensatie en daarna weer verder. Seksueel misbruik is een veel groter probleem, waar een taboe op rust. Ik was laatst in de gym. Ik vertelde aan iemand dat ik een boek over seksueel misbruik schreef. Deze persoon zei nog: ‘Daar kun je toch heel goed over praten tegenwoordig?’. Toen zei ik: ‘Ja, zeker. Ik ben verkracht door mijn vader en mijn broer’. Meteen werd duidelijk dat praten over seksueel geweld helemaal niet zo geaccepteerd en makkelijk is. Als we praten over seksueel geweld, dan wordt het vaak heel stil, worden we in hokjes geplaatst en moeten met bewijzen komen. Zoals we nu als samenleving omgaan met seksueel geweld, zorgt ervoor dat een slachtoffer bijna niet naar buiten kan treden. Als het gaat om satanisch misbruik, wordt er gelijk het label complot op geplakt. Daar moeten we van af. Mensen moeten weten wat de echte verhalen zijn achter al dit gruwelijk misbruik.”
Aan tafel tijdens het interview zit ook Cindy Karpers*, eveneens van jongs af aan slachtoffer van misbruik door “die man” – zoals ze haar vader duidt. Zij stelt dat ze zelfs bij politie en hulpverleners op ongeloof stuit. “Ik heb geprobeerd aangifte te doen, maar dan krijg je de vraag om bewijs te leveren. Dat is niet eenvoudig. Omdat je met een enorm trauma rondloopt, ga je je vaak anders gedragen dan je zou willen. Daardoor word je in de GGZ al snel gelabeld als gek. Op een gegeven moment ga je dat zelf geloven, hoewel je niet echt gek bent, maar met een onopgelost trauma zit. Ik heb een jaar lang in een inrichting gezeten, kwam mijn kamertje niet meer uit, omdat ik dacht: lekker rustig zo. Zo word je dubbel slachtoffer van het misbruik.”
Heeremans vertelt in haar boek dat veel misbruikslachtoffers gedrag hebben ontwikkeld dat zich tegen hen keert. Wie de moeite neemt het hele verhaal tot zich te nemen, krijgt inzicht in het waarom. In het eerste hoofdstuk beschrijft Heeremans haar eigen verhaal. “Ik was tussen de twee en vier jaar, toen mijn vader mij en mijn grote broer meenam naar een veldje, ergens waar geen mensen kwamen. In elk geval niet op dat moment. We gingen zitten en hij had heel veel pijn aan zijn piemel en als ik daar aan zou zuigen, dan werd hij beter. Ik wilde het niet, maar toch had ik dat grote ding in mijn mond. (…) Ik moest iets doen wat ik niet wilde en wat ook heel vies smaakte. Ik was bang en benauwd, ik voelde dat ik bijna zou stikken. En ik zie nog steeds mijn drie jaar oudere broer die was gaan zitten, zijn benen opgetrokken. Als een buitenstaander die toch deel had”.
Na een zwerversbestaan vol leed, misbruik en drugs, slaagt Heeremans – wiens droom als meisje het is om moeder te worden – er toch wonderwel in een relatief normaal huisje-boompje-beestje-leven op te bouwen. Tegenwoordig woont ze zelfs in “een rijkestinkerdswijk”, is ze moeder van twee zoons en een dochter, die ze zelf nooit verkeerd heeft behandeld. “Ik heb mijn levensverhaal lange tijd niet verteld aan mijn kinderen. Ik maakte mezelf wijs dat ik mijn jeugd wel had verwerkt, wilde hun daar niet mee belasten. Maar ik zag dat ook mijn kinderen onbewust, in hun DNA, mijn ervaringen hebben meegekregen. Ze waren allemaal angstig voor mensen en intimiteit, en mijn dochter heeft een angst voor mannen ontwikkeld. In mijn eigen onderneming help ik mensen die hetzelfde als ik hebben meegemaakt. Daar maak je je sterk voor, maar eenmaal thuis viel ik geregeld terug in mijn trauma. Pas sinds ik me openlijk durf uit te spreken, is het echte verwerken begonnen. Wat ik altijd zag als mijn schande, zie ik nu als mijn pijn – want die pijn blijft. Veel misbruikslachtoffers dragen een schande bij zich, die hen eigenlijk niet toebehoort. Ik ben ervan overtuigd dat we die alleen maar kunnen wegnemen als we als totale samenleving de verantwoordelijkheid nemen door erover te praten.”
Van de politiek verwacht Heeremans weinig tot niks. “In ons politieke systeem zit verankerd dat een hooggeplaatste ambtenaar zoals Joris Demmink weg kan komen met een veroordeling voor seksueel misbruik van minderjarige jongetjes in Turkije. In ons politieke systeem zit verankerd dat we seksueel misbruik vergoelijken, in plaats van bestraffen. De verjaringstermijn voor aanranding – seksueel misbruik zonder penetratie – is 12,5 jaar. De verjaringstermijn van verkrachting – seksueel misbruik met binnendringen van het lichaam – is 15 jaar. Waar is dat op gebaseerd? De meeste slachtoffers, kijk naar ons, hebben er vaak tientallen jaren voor nodig gehad om zich uit te durven spreken. In ons politiek systeem zit dus verankerd dat we de daders in plaats van de slachtoffers beschermen. We kunnen dit alleen veranderen als we dit als samenleving eisen.”
*Pseudoniem, echte naam bij de redactie bekend
**De titel van het boek is inmiddels bekend: ‘Waar de lucht Breekt’
instagram.com/xavierekolk
facebook.com/xaviere.kolk
Xaviere Heeremans stelt dat haar boek zeker niet als “woedekatalysator richting de daders moet dienen”. Haar eigen nog in leven zijnde vader — die nooit sorry heeft gezegd — was zelf ook slachtoffer van misbruik in zijn jeugd, vertelt ze. Het boek is dan ook bedoeld “om daders de ruimte te ontnemen weer een slachtoffer te maken. Om daders de ruimte te geven te herstellen wat zij kapot maakten — want eerlijk…? Ik denk dat veel daders verschrikkelijk gebukt gaan onder hun daden. Ik denk dat zij in een moment van ongelofelijke moed heel graag de kans aangrijpen om te herstellen. Om zich te ontworstelen aan het pijnlijke juk van dader-zijn. Daarom: Ik zwijg niet meer. Zwijg óók niet meer.”
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
