^DeAndereKrant

Agractie, een belangenbehartiger van boeren in Nederland, deelde afgelopen week in de social media een hartenkreet die al snel viral ging: ‘Is dit het einde van de melktap?’ “Tot eind van dit jaar is het zo dat wanneer boeren thuis rauwe melk verkopen, dat zij deze vier keer per jaar moet laten onderzoeken op Salmonella en twee keer per jaar op Staphylococcus Aureus. Onlangs is in de Staatscourant gepubliceerd dat met ingang van 1 januari 2025, de rauwe melk maandelijks moet worden gecontroleerd. En dan op de aanwezigheid van Salmonella, Campylobacter en Stec. Dit zijn dure onderzoeken. Gevolg hiervan is, dat de rentabiliteit van boerderijwinkels, maar met name van melktaps flink onder druk komt te staan”, staat in de noodoproep.

In de Staatscourant van 10 juni staat inderdaad dat er per 1 ­januari 2025 extra controles vereist zijn, omdat bij aanwezigheid van bepaalde pathogenen (biologische ziekteverwekkers) “de melk en de room onveilig zijn bij rauw gebruik. Als deze bacteriën in de melk aanwezig zijn, moet de melkveehouder hiervan een melding doen aan de NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit). De verkoop mag pas worden hervat als uit onderzoek blijkt dat de bacteriën afwezig zijn.” Agractie vindt de verhoging van de testfrequentie onnodig. “Jaarlijks worden er enkele duizenden mensen ziek van deze bacteriën. De bron is in de meeste gevallen besmetting met rauw vlees. De gevolgen zijn last van maag en darmen. Rechtvaardigt dit het op kosten jagen en voor veel bedrijven stoppen van melktaps? Wij vinden van niet. De kwaliteit van de melk van Nederlandse melkveehouders behoort tot de beste van de wereld!”

De beleidswijziging is een ­erfenis van Rutte IV en komt voort uit klachten uit Europa. Nederland mag zelf bepalen hoe vaak er gecontroleerd wordt, maar het directoraat-generaal (DG) Gezondheid en Voedselveiligheid van de Europese Commissie heeft bij het vorige kabinet aangedrongen op meer testen. Agractie roept minister van VWS Fleur Agema op de situatie te laten zoals deze is, want “hiermee wordt de volksgezondheid geborgd en kunnen boeren verbreden met de verkoop van rauwe melk”, maar woordvoerder Tim Bennebroek van VWS weten dat het nieuwe kabinet “niet van plan is het beleid te herzien”, al is BBB van plan Kamervragen te stellen.

Over het gevaar van rauwe melk bestaat geen consensus. Melktaphouders zijn weliswaar verplicht op hun machine te vermelden dat de rauwe melk verhit moet worden voor consumptie om mogelijke ziektes te voorkomen. Het Voedingscentrum, een door de overheid gesubsidieerde instelling, stelt dat “het niet overtuigend aangetoond is dat rauwe melk gezonder is dan gepasteuriseerde of verhitte melk. Wel weten we dat bij rauwe melk de kans groter is dat er ziekmakende bacteriën in zitten.” Daartegenover staat bijvoorbeeld het onderzoek van Suzanne Abbring, die in 2019 promoveerde aan de Utrechtse Universiteit met een proefschrift waarin ze stelt dat “rauwe melk zowel astma als voedselallergie kan voorkomen. Melkverwerking, waaronder verhitting, vernietigt dit beschermende effect”.

Volgens voedingsdeskundige Mike Verest van Leef Bewust Nederland zijn er veel meer onderzoeken, zoals Consumption of unprocessed cow’s milk protects infants from common respiratory infections, in 2015 gepubliceerd in het Journal of Allergy and Clinical Immunology, die pleiten voor rauwe melk. Verest raadt het iedereen dan ook aan dit “powerfood” te drinken, omdat het “helende werking” bezit. Hij wijst op Hippocrates, de grondlegger van de westerse geneeskunde, “die rauwe melk voorschreef bij de behandeling van de meest uiteenlopende kwalen. Rauwe melk bevat de lactaseproducerende bacterie Lactobacillus, die tijdens pasteurisatie wordt vernietigd. Je hoort nu veel mensen over lactose-intoleranties, maar dat zijn eigenlijk pasteurisatie-intoleranties. Als je rauwe melk van biologische kwaliteit drinkt, dan zul je merken dat het heel helend werkt, want het zit boordevol vet- en water oplosbare vitamines, enzymen, omega 3 en noem maar op. Gepasteuriseerde melk, is slechts een dood goedje.”

De kans dat mensen ziek worden van rauwe melk is volgens hem verwaarloosbaar. “Sommigen mensen zijn angstig voor het drinken van rauwe melk, omdat ze bang zijn gemaakt voor alle ‘gevaren’. Gek eigenlijk, als je je bedenkt wat de meeste mensen wel als veilig achten. Feit is en blijft dat elk voedsel besmet kan zijn met een bacterie. Dat is het risico van eten. Het risico van het drinken van rauwe melk is echt minimaal. Je kans om ziek te worden van het eten van je dagelijkse portie vlees ligt tien maal hoger.”

Caroline van der Plas, politiek leider van de BBB, vertelt dat ze extra Kamervragen gaat stellen over dit onderdeel van de warenwet. Ze heeft er moeite mee dat rauwe melk als risicovol wordt neergezet. “Rauwe melk is niet gevaarlijk of ongezond. Het wordt al geproduceerd onder heel strenge wet- en regelgeving. Er staat al in het Warenwetbesluit dat het vrij moet zijn van bacteriën. Daar wordt al op gelet en gehandhaafd. Door bovenstaande aan te scherpen zou strafrechtelijke handhaving mogelijk zijn. Ik vind het eerlijk gezegd gewoon disproportioneel. Rauwe melk is gezond. Het helpt tegen een hoge bloeddruk als het in meerdere mate wordt geconsumeerd.” Van der Plas, die ook pleit voor behoud van het huidige beleid, heeft het in september voor elkaar gekregen de wettekst te veranderen, waardoor rauwe melk in de wettekst niet meer geassocieerd wordt met een direct gevaar voor de gezondheid en de veiligheid van de mens.

Heleen van Beek van Boerderij Erve ‘t Overweg – Melktap & Vlees in het Overijsselse Diepenveen bevestigt dat er onder boeren met een melktap onzekerheid leeft door de aangekondigde herziening in de warenwet. “Alle extra onderzoeken moeten we als melktaphouder zelf gaan betalen. Daar zit best een prijskaartje aan. We zullen die kosten door moeten berekenen aan de klant om zelf nog wat over te houden aan de verkoop. Los van het feit dat we het niet nodig vinden omdat het risico op ziekte heel klein is, is het ook maar afwachten of de klant dan nog komt. Voor een heel aantal melktaphouders zal het mogelijk niet meer rendabel zijn om de melktap in stand te houden.”

De 19-jarige Annemiek Wieland is in de zomer begonnen met een melktap in het Drentse Roden. Voor haar komt het nieuws rauw op haar dak. “Met terugwerkende kracht ben ik blij dat we niet hebben geïnvesteerd in een dure melktapmachine. Wij houden de melk koel met een speciale sapmachine. Wat de verandering gaat betekenen, moeten we gaan uitzoeken. Er zou wel wat bovenop de prijs kunnen, maar het mooie is dat we juist een goed product bieden voor een schappelijke prijs”, aldus de boerin. Zij gelooft niet dat het beleid voortkomt uit zorgen over de volksgezondheid. “En onze klanten ook niet. We melden netjes dat het gekookt moet worden, maar de meesten drinken de melk gewoon rauw.”