Bovaer-schandaal breidt zich uit
Ido Dijkstra | Datum: 15 november 2025
Deense boeren weigeren voersupplement nog langer toe te dienen: “Het is vergif”.
Deense boeren weigeren massaal het Nederlandse middel Bovaer toe te voegen aan hun veevoer. De Deense overheid stelt dat sinds dit jaar verplicht, maar de boeren zien dat hun koeien ziek worden of doodgaan nadat ze Bovaer hebben binnengekregen. Bovaer is ontwikkeld door chemieconcern DSM om te zorgen dat koeien minder van het broeikasgas methaan uitstoten. Wageningen University & Research (WUR), die meehielp aan de ontwikkeling van het product, bezweert dat Bovaer veilig is, maar Deense boeren noemen het “vergif” en “dierenmishandeling”.
“Het is vergif. Ze worden er ziek van”, stelt de Nederlandse Rianne Blom in een filmpje dat op de sociale media rondgaat over het veevoeradditief Bovaer. De boerin die in 2015 meedeed aan KRO-programma Boer Zoekt Vrouw, vertrok in 2021 met haar man Jan en hun drie kinderen naar Denemarken om daar een melkveebedrijf te runnen, omdat op Texel het boerenleven te lastig werd. Na een maand lang haar vierhonderd koeien te hebben gevoerd met Bovaer, zit ze opnieuw met haar handen in het haar. Een groot deel van haar veestapel is ziek geworden. “De koeien hebben gemiddeld vijf liter minder aan melk geproduceerd. Dat is in totaal dus 2000 liter per dag”, vertelt Blom die één van de ruim vijfhonderd Nederlandse boeren is die de laatste jaren hun heil hebben gezocht in het Scandinavische land. Blom doet een dringende oproep aan collega-boeren in Europa die mogelijk ook met Bovaer-verplichtingen te maken gaan krijgen. “Ga ertegenin, als je tenminste nog boer wil blijven. Dit is niet de manier hoe het moet.”
Denemarken heeft dit jaar als eerste land in de wereld boeren verplicht Bovaer toe te voegen aan het veevoer. Het voedingssuplement is een goeddeels Nederlandse ontwikkeling. DSM-Firmenich, met het hoofdkantoor in Maastricht, is de producent en Wageningen University & Research (WUR) werkte mee aan het onderzoek. WUR publiceerde eind maart 2022 dat “methaanremmer Bovaer van DSM de methaanuitstoot van melkkoeien in Nederland significant vermindert, variërend van 27 tot 40 procent minder uitstoot per koe, afhankelijk van het rantsoen van de koe en hoeveel methaanremmer aan het voer wordt toegevoegd”. Het actieve bestandsdeel, het chemische stofje 3-NOP (3-nitrooxypropanol), zorgt volgens DSM-Firmenich ervoor dat in de pens van de koe minder methaan wordt gegenereerd. “Slechts een kwart theelepel Bovaer per koe per dag vermindert consequent de uitstoot van methaan in de darmen met ongeveer 30 procent voor melkkoeien en zelfs hogere percentages (tot 90 procent) voor vleeskoeien”, meldt het bedrijf.
Methaan is net als CO2 een broeikasgas dat verantwoordelijk wordt gehouden voor de opwarming van de aarde. Bovaer is daarmee een belangrijk onderdeel van de VN-klimaatagenda geworden, waar voor de Deense regering zich actief inzet. Het product is door belangenclubs als het World Economic Forum (WEF) in de markt zelfs neergezet als wonderproduct. Het WEF noemt het poedermiddel ook “veilig voor het dierenwelzijn”. DSM-Firmenich is er trots op en stelt dat “Bovaer de meest uitgebreid bestudeerde en wetenschappelijk bewezen oplossing voor methaanuitstoot door vee tot nu toe is — met meer dan 150 proeven op boerderijen in twintig landen en meer dan honderd collegiaal getoetste wetenschappelijke studies.” De producent stelt dat de producten die voortkomen uit koeien die Bovaer toegediend hebben gekregen, veilig zijn voor menselijke consumptie, hoewel daarnaar nooit uitgebreid onderzoek is gedaan. “Het additief wordt door de koeien gemetaboliseerd, dus komt niet in de melk terecht”, stelt de chemiereus.
Deze beweringen staan haaks op de nieuwsberichten en getuigenissen die in steeds grotere getale uit de boerenwereld in Denemarken binnensijpelen. “Zo’n 1400 melkveehouders maken sinds 1 oktober gebruik van het middel en in de helft van de gevallen is er sprake van gezondheidsproblemen bij het vee”, zegt Kjartan Poulsen, voorzitter van de Deense zuivelproducentenvereniging en voorzitter van de European Milk Board (EMB).
De Nederlander Huibert van Dorp, die sinds 2001 in Ølgod een melkveehouderij met zeshonderd koeien runt, was begin november een van de eersten die aan de bel trok. “We kregen ineens veel meer zieke koeien. Dieren met koorts, diarree, uierontsteking en melkziekte. De melkproductie daalde en sommige koeien stonden ons aan te kijken met buikpijn”, vertelde hij aan De Andere Krant. Een van zijn koeien stief.
Wesley van Ruitenbeek, een Nederlander die in 2022 naar Denemarken verkaste, vertelt in een zeven minuten durend filmpje op Youtube dat hij wilde voldoen aan de Deense wet, waarin staat dat boeren hun vee 80 dagen per jaar Bovaer moeten toedienen, maar constateerde dat zijn koeien heel ziek werden. “In eerste instantie linkte ik dat niet direct aan Bovaer”. Na een dag of tien werden steeds meer van zijn 200 Jerseykoeien ziek. Van Ruitenbeek overlegde met zijn veearts en probeerde een ander voedingsschema, maar dat werkte averechts. Nadat twee koeien waren gestorven, besloot hij te stoppen met Bovaer. Hij belde Arla, de zuivelcoöperatie die de melk afneemt om te vertellen dat ze “die subsidierommel mogen houden”. Deense boeren krijgen geld toegestopt voor het toedienen van Bovaer. Arla, dat Bovaer steunt, vertelde hem dat het verplicht is, maar Van Ruitenbeek heeft daaraan geen boodschap. “De mensheid moet tot inkeer komen. Zij die het nog niet willen zien, moeten hun fouten toe gaan geven of durven zeggen waar het probleem zit. Het gaat me erom dat we kunnen stoppen met het voeren van die Bovaer-troep.”
Ook Deense boeren uitten hun grieven over Bovaer. Veehouder Torben Thomsen uit Glejbjerg gebruikte het product een maand lang en constateerde dat de eetlust en de melkproductie van zijn tweehonderd koeien enorm achteruitging. “De koeien werden lui en ongemakkelijk.” Sinds hij zijn oude voedselroutines in ere heeft hersteld, ziet hij langzaam herstel. “Ik ruik ook het verse kuilvoer in de voermix weer, dat rook ik niet als Bovaer was bijgemengd.”
Anders Ring, een boer uit Gredstedbro, stelt dat zijn koeien te maken kregen met dermatitis (huidontsteking — red.) en verminderde vruchtbaarheid. Nadat hij was gestopt met Bovaer is de stijgende lijn weer ingezet. Hij noemt Bovaer “vergif”. Boer Viktor heeft een soortgelijk verhaal. Hij noemt het Bovaer-dieet “dierenmishandeling” en vertelt dat zijn koeien er als “junkies” uit gingen zien. Hij heeft inmiddels “talloze boeren met soortgelijke verhalen” gesproken en roept de minister van Landbouw en andere officials op rigoureus in te grijpen.
Jacob Jansen, de Deense minister van Voedsel, Landbouw en Visserij, erkent dat er veel klachten over Bovaer zijn, maar stelt ook “dat er geen reden tot gezondheidszorgen voor consument of dier zijn bij correct gebruik van het middel”. Hij weigert over te gaan tot een onmiddellijke Bovaer-stop, waarvoor veel boeren pleiten. “Sommige boeren melden momenteel uitdagingen die te maken hebben met het gebruik van Bovaer”, aldus de politicus. “Ik neem dit natuurlijk zeer serieus en de Deense Veterinaire en Voedselautoriteit volgt de zaak op de voet.” Melkeravare, de grootste melkleverancier in buurland Noorwegen, heeft inmiddels wel een voorlopige Bovaer-stop afgekondigd.
Jan Dijkstra, hoofddocent diervoeding aan Wageningen University & Research (WUR), stelde tegenover vakmedium De Nieuwe Oogst op 5 november dat de verhalen uit Denemarken allemaal “bangmakerij” zijn. Hij hintte tegenover De Nieuwe Oogst op andere oorzaken, zoals ziektekiemen of voerfouten. Een WUR-woordvoerder mailde afgelopen woensdag aan deze krant dat die woorden nog steeds voor zichzelf spreken.
“Ik vind de reactie van Jan Dijkstra van WUR dat het ‘bangmakerij’ is heel opvallend. Als bij de helft van de Deense melkveebedrijven de koeien onderuitgaan, kun je dat niet afdoen als bangmakerij. Terwijl de dode koeien worden afgevoerd en de zieke koeien in de ziekenboegen liggen. Als je wetenschapper bent, zou je moeten zeggen: we moeten hier goed gaan onderzoeken wat er aan de hand is, in vergelijking met eerdere pilots waar dit niet is vastgesteld. Je kunt wel proberen de discussie plat te slaan met termen als complot en bangmakerij, maar daarmee gaat het niet voorbij. Koeien hebben vier magen en die zijn zomaar van streek. Als de pens het niet meer doet, gaat je koe gewoon dood. Een vraag die leeft, is natuurlijk of de melk en het vlees afkomstig van met Bovaer-gevoed vee wel veilig zijn voor consumptie. Officieel zijn daarvoor geen aanwijzingen, maar goed onderzocht is het ook niet.”
Links naar getuigenissen van boeren
Rianne Blom
dakl.nl/rianneblom-bovaer
Wesley van Ruitenbeek
dakl.nl/wesleyvanruitenbeek-bovaer
Huibert van Dorp
dakl.nl/huibertvandorp-bovaer
Thorben Thomsen
dakl.nl/thorbenthomsen-bovaer
Anders Ring
dakl.nl/andersring-bovaer
Boer Viktor
dakl.nl/boervictor-bovaer
Journalist Jens Mogensen uit Kopenhagen, die in coronatijd uit onvrede over de eenzijdige berichtgeving in de reguliere media zijn eigen kanaal Psst! begon, heeft ervoor gezorgd dat de Deense voedselautoriteit door de knieën moest. De overheid stelde dat Bovaer geen sporen achterlaat in de melk, maar Mogensen zorgde er na aanhoudende vragen voor dat de voedselautoriteit haar communicatie heeft aangepast. “Vorig jaar volgde ik een live-seminar van Arla. Toen in de comments te veel moeilijke vragen kwamen, sloten ze de mogelijkheid om vragen te stellen of reacties te plaatsen. Ik vertrouwde dat niet. Het was de start van mijn onderzoek en dat leidde tot de nodige ontdekkingen. Deense consumenten kunnen op mijn site nu voor het eerst — in zwart-wit, in het openbaar en gemakkelijk toegankelijk — te weten komen dat Bovaer daadwerkelijk iets in de melk achterlaat: namelijk NOPA (3-nitrooxypropionzuur), een afbraakproduct van 3-NOP. Iets wat daarvoor altijd is afgedaan als een complottheorie.”
Mogensen is ervan overtuigd dat er nog veel meer verzwegen wordt over Bovaer. De journalist stelt dat hij volledig wordt genegeerd door zijn ex-collega’s uit de mainstream media, terwijl hij al een jaar schrijft dat Bovaer een potentieel gevaar is voor het dierenwelzijn en de mens. Ook nu de media het Bovaer-verhaal “niet langer kunnen onderdrukken”, wordt hij niet geraadpleegd. Hij blijft dan ook zijn eigen koers varen. “Nul andere media hebben tot nu toe duidelijk gemaakt dat de Denen proefkonijnen zijn in een wereldwijd experiment. Denemarken is het eerste en tot nu toe enige land dat Bovaer verplicht heeft gesteld, terwijl er nog geen langetermijnstudies naar de gevolgen zijn gedaan. Er zijn ook nul media die de Denen vertellen dat de Deense regering en Arla op de achtergrond bezig zijn Bovaer 365 dagen verplicht te maken, in plaats van de tachtig dagen per jaar die nu wettelijk verplicht zijn”, vertelt hij De Andere Krant.
Een andere onafhankelijke Deense journalist, Kent Nielsen, zeer actief op X, vertelt dat veel boeren al sinds begin dit jaar weten dat Bovaer problemen oplevert, maar uit angst “voor de torenhoge boetes of zelfs celstraffen” maar mondjesmaat naar buiten treden. Veel boeren kiezen er volgens hem eerder voor om de Bovaer-zakken door het veevoer te mengen, zodat de autoriteiten een melding krijgen dat het proces in gang is gezet, maar het daarna in de beerput te gooien. Ook heeft hij gehoord van een boer die als experiment vijftien pasgeboren kalfjes poedermelk heeft gevoerd en vijftien Bovearmelk. “De kalfjes met Bovaermelk werden heel ziek. Daarna is hij er helemaal van overtuigd geraakt dat ook de Bovaer-melk zelf niet veilig is”.
De website van Mogensen is:
psst-nyt.dk
Nielsen is te volgen op X
dakl.nl/nielsen
DSM-Firmenich, de producent van Bovaer, laat in een reactie aan De Andere Krant weten dat het bedrijf op de hoogte is van “een aantal recente zorgen” die Deense boeren hebben geuit over de gezondheid van hun koeien. “We staan in direct contact met de relevante organisaties om ervoor te zorgen dat deze zorgen volledig worden onderzocht en goed worden afgehandeld. In eerder gemelde gevallen is Bovaer niet als oorzaak van gezondheidsproblemen vastgesteld.”
De fabrikant wijst erop dat SEGES Innovation, een onafhankelijk onderzoeksinstituut in Denemarken, meldingen van boeren onderzoekt.
Ook verwijst het bedrijf naar onderzoek van Aarhus University, waaruit “geen aanwijzingen voor ziekte of bijwerkingen bij koeien” naar voren kwamen.
Volgens DSM-Firmenich sluiten die resultaten aan bij “een groot aantal internationale studies en jarenlange praktijkervaring wereldwijd”. Het middel wordt inmiddels “meer dan drie jaar succesvol toegepast door duizenden boeren in ruim 25 landen” en is goedgekeurd voor gebruik in zeventig landen, waaronder de Verenigde Staten, de Europese Unie en Zwitserland. “De voedselautoriteiten in deze regio’s hebben Bovaer uitvoerig beoordeeld en de veiligheid en effectiviteit bevestigd.”
De internationale zuivelcoöperatie Arla Foods maakte vorig jaar bekend dat Bovaer op meerdere melkveehouderijen in het Verenigd Koninkrijk werd getest. Dit leidde tot een golf van consumentenprotesten, zoals het wegspoelen van melk en oproepen tot een boycot van Arla-producten in Britse supermarkten. Consumenten maakten zich zorgen over de effecten op hun gezondheid van het veevoeradditief, ondanks officiële geruststellingen van Britse autoriteiten dat melk van Bovaer-koeien veilig is om te drinken. Op vragen van De Andere Krant over de veiligheid van zuivel van met Bovaer gevoerde koeien, stuurde Arla een algemene persverklaring met de mededeling: “Bovaer wordt in veel landen gebruikt en is goedgekeurd door voedselautoriteiten wereldwijd, waaronder die in de Verenigde Staten, Europa en Denemarken.”
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
