Breaking: We houden het droog
Karel Beckman | Datum: 6 september 2025
Oosterscheldekering | Fotografie: Stock87
“Wereldwijd geen versnelde stijging van de zeespiegel”
Er is geen bewijs dat de zeespiegel versneld stijgt als gevolg van door menselijk handelen veroorzaakte klimaatverandering. Dat is de opmerkelijke uitkomst van een wereldwijde studie door de Nederlandse onderzoekers Hessel Voortman en Rob de Vos die op 27 augustus is gepubliceerd in de peer-reviewed Journal of Marine Science and Engineering. Wetenschappelijke instituten en de media waarschuwen regelmatig dat de opwarming van de aarde leidt tot een gevaarlijke stijging van de zeespiegel, maar de twee onderzoekers vonden hier geen bewijs voor.
“Dit zou breaking news moeten zijn. Opening van het NOS-Journaal”, zegt wetenschapsjournalist Marcel Crok van de denktank Clintel, die ijvert voor een evenwichtiger berichtgeving over klimaatverandering. Crok publiceerde afgelopen week de bevindingen van Voortman en De Vos op de website van Clintel, maar hij was een uitzondering. De twee onderzoekers stuurden meteen na publicatie van hun opmerkelijke artikel een persbericht naar het ANP en benaderden vervolgens rechtstreeks een aantal reguliere media, maar geen enkel medium besteedde aandacht aan hun werk. “Vergelijk dat met de studie van een groep Nederlandse klimaatwetenschappers die onlangs naar buiten kwam, waaruit zou moeten blijken dat de Golfstroom rond 2060 zou instorten door klimaatverandering”, stelt Crok. “Dat werd prominent gebracht door Nieuwsuur en elders.” Voor Crok is het geen verrassing. Hij ervaart al jaren dat ‘goed’ nieuws over het klimaat stelselmatig wordt verzwegen. Voortman zelf vindt het ook “niet echt verrassend” dat zijn onderzoek nauwelijks aandacht krijgt, zegt hij tegenover De Andere Krant.
Toch gaat het over een belangrijk onderwerp, zeker voor Nederland. Mede-auteur Rob de Vos, beheerder van de website klimaatgek.nl, noemt de stijgende zeespiegel in een artikel op de website van Clintel “een van de kroonjuwelen van het IPCC-narratief”. Het IPCC is de Klimaatcommissie van de Verenigde Naties, die de wetenschappelijke rapporten publiceert waarop het internationale en Nederlandse klimaatbeleid grotendeels op is gebaseerd. Het IPCC stelde in zijn meest recente rapport, uit 2023, dat de zeespiegel de laatste decennia sneller is gaan stijgen. Dit zou worden veroorzaakt door de opwarming van de aarde als gevolg van de toegenomen concentratie van broeikasgassen. Hierdoor zouden laaggelegen gebieden overal in de wereld in gevaar komen. Nederland hoort daar uiteraard ook bij.
De studie van Voortman en De Vos gaat lijnrecht in tegen deze bewering van het IPCC. Hoe kwamen zij tot hun resultaat? Voortman — een zelfstandig consultant die promoveerde in Waterveiligheid aan de TU Delft, 18 jaar voor ingenieursbureau Arcadis werkte en onder meer lid was van het Expertise Netwerk Waterveiligheid, een commissie die in 2017 nieuwe waterveiligheidsnormen vaststelde voor Nederland — onderzocht eerder de zeespiegelstijging voor de Nederlandse kust. Hij kwam toen eveneens tot de conclusie dat er geen sprake was van een versnelling van de zeespiegelstijging. Hij publiceerde hierover in december 2023 een artikel in de peer-reviewed Journal of Coastal and Hydraulic Structures van de TU Delft.
Voortman deed eigen onderzoek naar verandering van het getij bij de Nederlandse kust en ontdekte dat zijn methode ook een schatting van de gemiddelde zeespiegel oplevert. In 2021 had het KNMI in Klimaatsignaal ’21 gemeld dat er sprake was van een versnelling van de zeespiegelstijging op de Noordzee, maar dat dit zou worden gemaskeerd door een windeffect. Voor Voortman aanleiding om zijn onderzoek mede op die vraag te richten.In het artikel uit 2023 ontkrachtte Voortman de analyse van het KNMI (zie kader).
Voortman besloot na deze ervaring zijn analyse uit te breiden naar de rest van de wereld. Hij wendde zich tot de Britse Permanent Service for Mean Level (PMSL) database, waarin zich de zeespiegelgegevens bevinden van 1500 meetstations in de wereld. Voortman koos voor zijn analyse alleen stations met minimaal 60 jaar aan data die doorlopen tot ten minste 2015. Het is noodzakelijk over een dergelijke lange periode te kijken, legt hij uit, omdat de zeespiegel onderhevig is aan langjarige, periodieke schommelingen, die samenhangen met interacties tussen de maan en de aarde. Er is één schommeling met een periode van 8,85 jaar en één met een periode van 18,61 jaar. De werkelijke trend in het zeespiegelniveau wordt pas duidelijk als je deze schommelingen eruit filtert.
Van de 1500 meetstations bleken er 204 te zijn die minimaal zestig jaar aan data hadden en eindigen in of na 2015. Voortman analyseerde deze gegevens en stelde vast dat bij 195 van de 204 stations geen versnelling van de zeespiegelstijging detecteerbaar was. Het is daarbij van belang om te weten dat de zeespiegel wereldwijd al zeker sinds het midden van de 19e eeuw — vanaf het einde van de Kleine IJstijd — gestaag stijgt, met ongeveer 1,5 mm per jaar. Dit is mogelijk het gevolg van de natuurlijke opwarming van de aarde die toen inzette. Opwarming leidt niet alleen tot smelten van ijs en gletsjers, maar ook tot uitzetting van het zeewater, waardoor de zeespiegel stijgt.
Volgens het IPCC en andere instituten versnelt die stijging momenteel echter doordat de concentratie van broeikasgassen stijgt door menselijk handelen, waardoor de aarde versneld zou opwarmen. Als dit klopt, dan heeft dit enorme gevolgen voor de wereld. Instituten als het KNMI baseren hun prognoses voor de toekomst op basis van de aanname van een versnelling van de zeespiegelstijging. Volgens sommige prognoses van het KNMI zou de stijging kunnen oplopen tot meer dan 120 cm in 2100. Voortman doet geen concrete voorspellingen, maar hij laat wel zien dat de projecties veel hoger liggen dan wat daadwerkelijk wordt gemeten.
Hoe kan het dat het IPCC en andere instellingen tot zulke afwijkende resultaten komen? Een van de problemen is dat zij 1993 als begindatum nemen, stelt Voortman. “Maar vanwege de periodieke schommelingen bevond de zeespiegel zich in 1993 in een dal, en in 2020 op een piek. Een trend tussen 1993 en 2020 leidt dus automatisch tot hogere waardes voor de zeespiegelstijging, maar normaal gesproken verdwijnen die de komende jaren weer. Het is te vroeg om deze tijdelijke versnelling toe te schrijven aan mondiale klimaatverandering”, zegt Voortman. Het IPCC heeft de analyse die Voortman heeft gedaan, voor zover bekend, zelf nooit gedaan.
Voortman wijst erop dat het IPCC in haar laatste rapport ‘toekomstverwachtingen’ publiceerde, waaronder ‘toekomstverwachtingen’ voor 2020. Voortman was er blij mee want dat gaf hem de mogelijkheid om de verwachtingen te vergelijken met de metingen. De projecties bleken beduidend hoger te liggen dan de daadwerkelijk gemeten waarden voor 2020. Voortman: “Heel vreemd dat ze dit niet zelf hebben gecheckt. Ze komen met een ‘toekomstverwachting’ voor een jaar dat achter ons ligt. En die ligt veel hoger dan wat er in werkelijkheid is gemeten.” Hij adviseert collega’s in de waterbouw dan ook “verstandig” om te gaan met de projecties van het IPCC.
Bij negen van de meetstations was er wel sprake van een statistisch significant versnelde stijging van de zeespiegel. Deze stations bleken vaak in de buurt te liggen van stations die geen versnelling lieten zien. Dat maakt het onwaarschijnlijk dat een wereldwijd fenomeeen als de opwarming van de aarde eraan ten grondslag ligt, stelt Voortman. De Vos nam het op zich om alle negen gevallen individueel te onderzoeken en ontdekte dat bij deze stations sprake was van belangrijke lokale factoren, zoals aardbevingen, massale bebouwing of verzakkingen door grondwateronttrekking.
De vraag is, moeten Nederlanders zich zorgen maken over de stijging van de zeespiegel? Komt Amersfoort ooit aan zee te liggen, zoals ons vaak is verteld? Volgens Marcel Crok is Nederland nu al supergoed beveiligd tegen een stijging van de zeespiegel. Voortman bevestigt dit. “Het Deltaprogramma en het Kennisprogramma Zeespiegelstijging hebben een tijd geleden een stresstest gedaan van het Nederlandse waterbeleid. Daarbij is gekeken of Nederland zich kan aanpassen aan een 3 meter en zelfs 5 meter hogere zeespiegel. Dat kunnen wij, met de huidige technieken die we hebben, en onze huidige levensstandaard. Niet dat we hier nu al op moeten gaan bouwen. Dit soort stijgingen zijn voorlopig niet aan de orde.”
dakl.nl/zeeniveaus
dakl.nl/zeespiegelstijging
dakl.nl/geen-versnelde-stijging
Het KNMI stelt in een reactie op het onderzoek van Voortman en De Vos: “We hebben aangetoond dat een eerder artikel van Hessel Voortman veel wetenschappelijke tekortkomingen bevatte. Hier wordt opnieuw dezelfde methode gebruikt, maar dan toegepast op meerdere locaties. De gebruikte methode is echter niet geschikt om een eventuele versnelling in de zeespiegelstijging te vinden, en de conclusies zijn daarom niet gerechtvaardigd.” Volgens het KNMI is er wel degelijk sprake van een versnelling van de zeespiegelstijging aan de Nederlandse kust. “Tot 1993 was dit ongeveer 1,8 mm per jaar, maar het is sindsdien versneld naar ongeveer 2,9 mm per jaar.”
Voortman reageert hierop: “Het is correct dat het KNMI een kritiek heeft gepubliceerd op mijn artikel over de Noordzee in 2023”, zegt hij. “Maar wat ze niet vermelden is dat ik daar een repliek op heb geschreven, waarin ik alle kritiekpunten weerleg. Dat mijn methode niet fout is, blijkt ook uit het feit dat het Journal of Coastal and Hydraulic Structures besloot mijn artikel niet terug te trekken, hoewel daar door het KNMI om was gevraagd.”
De discussie is hier na te lezen: dakl.nl/TUDelft-sealevel
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
