Gelderland verzint eigen stikstofregels

Sjoukje Dijkstra | Datum: 30 september 2025

Een boerderij in omgeving Nijbroek, Gelderland | mkfotografie

De provincie voert extra beperkingen in voor iedereen die binnen 500 meter van een kwetsbaar natuurgebied woont of werkt

Boeren en ondernemers in Gelderland krijgen opnieuw een zware maatregel voor hun kiezen. De provincie wil extra beperkingen invoeren voor iedereen die binnen 500 meter van een kwetsbaar natuurgebied woont of werkt. Volgens cijfers uit de sector zouden meer dan 2000 boerenbedrijven direct geraakt worden door deze maatregel. “Het betekent dat je bedrijf nauwelijks nog verkoopbaar is. Alleen nog aan de overheid of aan een natuurorganisatie.”

De provincie Gelderland stuurde onlangs brieven naar circa 70.000 inwoners, ondernemers en grondeigenaren. “We werken aan vermindering van stikstofuitstoot in en rond kwetsbare natuur. Dit doen we om de natuur te herstellen en om vergunningverlening weer mogelijk te maken”, schrijft de provincie. De provincie kondigt nieuwe maatregelen aan die zich richten op gebieden rond de Veluwe, Landgoederen Brummen en Winterswijk. Niet alleen boerenbedrijven, maar ook andere activiteiten die stikstofuitstoot veroorzaken, zoals treinverkeer, worden getroffen.

Boerenorganisaties vrezen dat de nieuwe regels de leefbaarheid en het perspectief op voedselproductie verder aantasten. In een brief reageren onder andere Agractie Nederland, Nederlandse Vakbond Pluimveehouders (NVP), LTO Gelderland, Farmers Defence Force (FDF) Gelderland en Stichting Stikstofclaim fel op het voorstel van de provincie. Ze stellen als alternatief voor zogenaamde significantiezones van 250 meter langs stikstofgevoelige natuur in te stellen. Bart Jan Oplaat, voorzitter van de NVP, licht toe wat deze zones inhouden: “Op vijftig meter kun je prima meten, op honderd meter is het al bijna niks en op 250 meter is het tegen nul. Daarna kun je niet meer aantonen dat het effect heeft. 500 meter heeft dus geen nut.” Hij wijst op de forse impact van de Gelderse plannen. “Alleen al in de 250 meter kom je richting de 2000 bedrijven die in hun voortbestaan bedreigd worden. Verdubbel dat naar 500 meter en het aantal loopt mogelijk op richting de 5000.”

Abonneren

Volgens Oplaat dreigen door de plannen ook nu al financiële gevolgen voor boeren: “Bedrijven die in zo’n zone liggen, krijgen vandaag de dag al telefoontjes van de bank. Die zeggen: jouw locatie kent een probleem, we moeten eens praten. Het betekent dat je bedrijf nauwelijks nog verkoopbaar is. Dan blijft er maar één koper over: de overheid of een natuurorganisatie. Zo worden steeds meer gebieden op slot gezet.” Oplaat vergelijkt dit met een olievlek: zodra één boerderij of perceel wordt opgekocht door een natuurorganisatie, schuift de zone feitelijk op en komt de buurman in de problemen, ook als die eerder nog buiten de 500 meter viel. Zo raakt het platteland stap voor stap ingesnoerd.”

De NVP-voorman verwijt de provincie dat zij vooruitloopt op landelijke besluitvorming: “We hebben de provincie al eerder gezegd: wacht nou op de Ministeriële Commissie Economie en Natuurherstel (MCEN), die in januari dit jaar in het leven werd geroepen om met landelijke richtlijnen te komen. Nu verzinnen ze eigen regels, die alleen in Gelderland gelden, en dat raakt natuurlijk kant noch wal.”

Fred van den Tempel, die sinds de jaren ’90 een agrarisch adviesbureau runt in Gelderland en boeren adviseert over wet- en regelgeving, reageert: “We zitten al sinds mei 2019 in een situatie waarin vergunningverlening grotendeels op slot zit. Landelijk gebeurt er niets en Gelderland probeert nu op provinciaal niveau beweging te krijgen.” Hij wijst erop dat voor bedrijven buiten de zones sinds juli weer meer mogelijk is via intern en extern salderen. Tegelijk erkent hij dat de onzekerheid groot is voor bedrijven binnen de 500 meter. “Veel boeren kampen met vragen waarop voorlopig nauwelijks antwoorden zijn. Voor die bedrijven zal de stikstofuitstoot omlaag moeten, maar hoe dat precies gaat gebeuren is nog onduidelijk.” Als adviseur merkt hij dat boeren vooral praktische steun zoeken: “Ik kan beleid niet beïnvloeden, maar ik probeer vergunningen te regelen en oplossingen te vinden. Niet alles ligt stil, ik heb de afgelopen maanden nog vergunningen binnengehaald. Maar uitbreiden, een nieuwe stal bijbouwen, dat zit er voorlopig niet meer in.”

De provincie ontkent dat landbouwgrond wordt vrijgespeeld voor woningbouw en energieprojecten. De stroken zijn bedoeld “om natuur te herstellen en vergunningverlening weer mogelijk te maken”, stelt BBB-gedeputeerde Ans Mol. “Niet alles kan straks meer, maar veel wel. We willen geen lege stroken, maar plekken waar natuur, boeren en bedrijven naast elkaar bestaan.”