^DeAndereKrant

Op 7 april 2022 is in Nederland het Convenant Contant Geld in werking getreden. De afspraken zijn vrijblijvend, maar de De Nederlandsche Bank (DNB) en de Europese Centrale Bank (ECB) stellen in de overeenkomst dat contant geld blijft. Het akkoord geldt voor vijf jaar en is een samenwerking tussen partijen als ING, ABN Amro, Rabobank, Volksbank, Betaalvereniging Nederland, Geldmaat, DNB, de Consumentenbond en verschillende vertegenwoordigers van ouderen, migranten, consumenten, horeca en mkb. “Het doel van dit Convenant is dat contant geld goed blijft functioneren als toonbank betaalmiddel, ook als geleidelijk steeds meer elektronisch betaald wordt”, staat onder het kopje ‘beschreven doelen’ in het convenant te lezen.

Enkele afspraken in de overeenkomst: er moeten minimaal 3850 geldautomaten zijn waar bankbiljetten kunnen worden opgenomen. Hemelsbreed moet binnen een straal van vijf kilometer van de woonplaats een geldautomaat zijn én alle betrokken banken moeten hun tariefverhogingen of volumebeperkingen voor contant geld bevriezen tot uiterlijk eind juli 2023. Ze mogen het gebruik van contant geld “niet ontmoedigen”.

Maar wat zijn de afspraken in de praktijk waard? Ondanks het convenant, wordt de mogelijkheid contant geld te gebruiken steeds verder beperkt. Het aantal geldautomaten is de laatste jaren sterk afgenomen. Volgens DNB waren er in 2016 nog 8066 geldautomaten, op dit moment nog maar 4916. Bij slechts 1282 daarvan kan nog gestort worden. In veel dorpen is maar één automaat. In geval van storing, is de dichtbijzijnde automaat op vijf kilometer onpraktisch. Ook zijn veel automaten tussen 22 uur ‘s avonds en 7 uur ‘s ochtends gesloten. De daling verklaart DNB door de komst van Geldmaat, dat het aantal automaten en de locaties ervan efficiënter heeft verdeeld. Ook is het aantal fysieke bankkantoren in 22 jaar gedaald van 6100 naar 420. En er is een wetsvoorstel gedaan voor het verlagen van het maximumbedrag dat contant mag worden betaald van 10.000 naar 3.000 euro. Dit wordt 16 februari in de Tweede Kamer besproken en zal ook gevolgen hebben voor digitale betalingen.

Ook banken sturen aan op ontmoediging. Rabobank stuurde in december 2022 een brief naar een klant, die viraal ging op sociale media. “Het is ons opgevallen dat u regelmatig contant geld opneemt van uw rekening”, staat in de correspondentie. “In deze brief informeren wij u over de risico’s van contant geld en vragen wij u om het opnemen van contant geld te verminderen.” Rabobank bevestigde dat de brief echt is en verklaart dat het de taak van de bank is om burgers te waarschuwen “vanuit hun rol als poortwachter voor het financiële stelsel”.

Als het gebruik van contant geld nog verder afneemt, kunnen de afspraken bovendien komen te vervallen, staat in het Convenant. Zo zouden de kosten voor het vervoer en verwerken van contant geld per rit en/of transactie stijgen, waardoor er een negatief toekomstperspectief ontstaat. Dit zou reden kunnen zijn om de eerder genoemde afspraken te wijzigen of zelfs te stoppen. “De partijen kunnen DNB verzoeken om de bereikbaarheid en aantallen geldautomaten aan te passen indien het aantal contante toonbankbetalingen structureel onder de 10 procent komt.” Op dit moment is dat nog 21 procent. De afspraken in het Convenant kunnen op elk moment “met schriftelijke instemming van alle partijen” gewijzigd worden.

Ondanks de vrijblijvendheid in het Convenant, geeft Dorinde Meuzelaar, woordvoerder van DNB, aan dat cashgeld zal blijven. “Contant geld speelt vandaag de dag een prominente rol in ons betalingsverkeer”, stelt zij tegenover De Andere krant. “Het is publiek geld en draagt onder andere bij aan inclusiviteit, het helpt bij budgetteren en het biedt vrijheid om te betalen zoals men wil. Het is een betrouwbaar alternatief voor elektronisch geld, maar het gebruik zal naar verwachting wel afnemen, vooral omdat elektronisch betalen gemakkelijker wordt.”

Om die reden wordt volgens DNB ook in Europees verband onderzocht of een digitale euro op termijn nodig is om toegang tot publiek geld te verzekeren. “De digitale euro komt naast contant geld en zal de bankbiljetten niet vervangen. Wat de uitkomst zal zijn van de onderzoeksfase over de digitale euro is nog niet bekend.”

De ECB vermeldt in haar Cash Strategy dat “indien er in de toekomst een digitale euro komt, zal contant geld daarnaast blijven bestaan.” Opmerkelijk in het hele verhaal is dat overal gesteld wordt dat de kosten van contant geld in omloop houden hoger worden naarmate er minder gebruik van wordt gemaakt. Verschillende oplossingen en alternatieven worden genoemd, behalve de meest logische: met zijn allen meer contant betalen.

Meer lezen over de Betaal Bewust Contant actie of stickervellen bestellen?

deanderekrant.nl/cash