^DeAndereKrant

De plannen om van Nederland, delen van België en het Duitse Ruhrgebied een megastad te maken zijn niet geheim, hoewel de media er maar weinig aandacht aan besteden en er in de Tweede Kamer nauwelijks over is gesproken. Peter Savelberg gaat zeker al sinds 2013 met zijn concept de boer op. Hij doet het uit de doeken in interviews in vakbladen, lezingen en filmpjes.

“Tristate is een concept waarin we Nederland als hele groene megacity willen presenteren, met als doel het bedrijfsleven een internationale etalage te bieden voor exportbevordering”, vertelt hij op YouTube. Tristate City moet de Europese variant worden van metropolen die elders in de wereld veel normaler zijn, stelt hij. Het gaat om de driehoek Amsterdam, Brussel, Düsseldorf of Keulen. In dit gebied zou het Tristate City Network ‘organisch moeten groeien’ tot een slimme metropool om zo te kunnen concurreren met bijvoorbeeld Shanghai (25 miljoen inwoners). “In 2025 woont 70 procent van de wereldbevolking in grote steden. In deze battle of the cities willen wij Nederland veel sterker op de kaart zetten, als grote, groene wereldstad met 30 miljoen inwoners en in samenhang met onze buurregio’s Vlaanderen en Noordrijn -Westfalen. Internationaal kun je als bedrijf beter zeggen ‘ik ben gevestigd in een stad met 30 miljoen inwoners’ dan ‘ik zit in Emmen, Bergen op Zoom of Soest’”, legt hij uit.

Vanaf het moment dat minister Christianne van der Wal van Natuur en Stikstof en landbouwminister Henk Staghouwer op 10 juni van dit jaar hun visie voor het landelijk gebied en de stikstofaanpak wereldkundig maakten, is het aantal bezoekers van de website tristate-city.nl exponentieel toegenomen. Savelberg, een marketingman die aandacht normaal gesproken met beide handen aangrijpt, is opmerkelijk genoeg een toontje lager gaan zingen over zijn concept. Op 12 juni is de pagina ‘visie en onze plannen’ van de website verwijderd. Ook de contactgegevens zijn weggehaald. Sinds 15 juni zijn er alleen wat afbeeldingen te zien en de originele en jarenoude slogan ‘krachten ontdekken, krachten bundelen, krachten benutten’ is verdwenen. Bekend is dat de Savelberg een hoop moeilijke vragen op zich afgevuurd heeft gekregen van kritische burgers die vermoeden dat de boeren van hun land worden gepest, gejaagd, weggekocht of onteigend om de weg te plaveien voor de Tristate City.

Dat ontkent Tristate City Network zelf ten stelligste. Op de website is een disclaimer toegevoegd: “Dit model heeft geen enkele relatie met het stikstofbeleid van de Nederlandse overheid! in 2022 wonen er al 45 miljoen mensen in dit gebied (Nederland 17, Nord Rhein Westfalen 18 en Vlaanderen 10 miljoen)”. Ook DPA Factchecking volgt deze redenering en noemt Tristate City niet meer dan “een marketingplan uit 2016 dat los staat van het stikstofbeleid”. De redenatie is dus: er wonen al zoveel mensen, dus eigenlijk verandert er niets, behalve marketing-technisch gezien. “We kunnen alleen maar buitenlandse partners aantrekken als we een goede nationale investeringsagenda hebben”, aldus Savelberg.

Is het echt onzin om te denken dat het voor boeren destructieve stikstofbeleid en het Tristate City-project iets met elkaar te maken hebben? Onmiskenbaar spelen de kabinetsplannen de mogelijke realisatie van een Tristate City in de kaart. Bart-Jan Oplaat, voorzitter van de Nederlandse Vakbond voor Pluimveehouders, ziet zelfs grote overeenkomsten tussen de stikstofkaart van de overheid en de Tristate map. “Die kun je bijna 1-op-1 over elkaar leggen”, stelt hij. Zo oppert de stikstofkaart van de overheid een grote reductie in Limburg - voornamelijk rondom Maastricht. Bijna heel die provincie kleurt paars en groen, wat correspondeert met tot 47 en tot 95 procent reductie in die gebieden, oftewel: daar moeten boeren verdwijnen. Op de Tristate-kaart is in diezelfde regio te zien dat daar een aantal grote steden gevestigd zal zijn. Is het het dan ook toeval dat bedrijven als Dokvast, een investeringsbedrijf in slim en duurzaam vastgoed, zich gaat vestigen in het Limburgse Echt-Susteren “omdat dit onderdeel is van de Tristate City”, zoals staat te lezen in een rapport op hun site. (bron: www.dokvast.com/wp-content/uploads/2019/09/uploades_Echt-Susteren.pdf)

Oplaat weet al sinds 2019 van de Tristate plannen. “Omdat ik jaren terug al mijn vragen begon te stellen bij het niet te volgen beleid, dat steeds maar weer ten koste gaat van de boerensector. Ik stuitte toen op de Tristate City-plannen. Toen viel het kwartje. Mensen die roepen dat het een complottheorie of waan is, die hebben een kennisgebrek. Rutte roept al heel lang dat hij Nederland wil omvormen tot kennis- en diensteneconomie. Bij steeds meer boeren vallen de schellen van het hoofd. Onlangs waren we in Stroe om te demonstreren. Daarna bleek dat het dorp uitverkoren was om 25 duizend woningen te bouwen (Stroe City, red.). Dat heeft velen wakker gemaakt voor Tristate City. In dat concept is er alleen ruimte voor wat Ot en Sien-boerderijen; de boerderij als museum.”

Heeft de Tristate City een kans van slagen? Die vraag is lastig te beantwoorden. Feit is dat grote organisaties als werkgeversorganisatie VNO-NCW, de koepel van Institutionele Beleggers in Vastgoed IVBN, vastgoedorganisatie CBRE Group, de Rabobank, advies- en ingenieursbureau Arcadis alsook universiteiten (onder andere Wageningen University WUR, nauw betrokken bij het stikstofbeleid) zich enthousiast achter het plan hebben geschaard. Het concept is in 2016 ook goed ontvangen door “diverse Nederlandse ministeries, de G5, de Randstedelijke provincies en provincie Noord-Brabant”, staat in een WUR-rapport geschreven door Rianne de Reus. Ook de VN ondersteunen de Tristate-plannen, omdat deze aansluiten bij de Sustainable Development Goals (SDG). In het bijzonder doel nummer 11, waarin onder andere staat dat er tegen 2030 “inclusieve en duurzame stadsontwikkeling en capaciteit is opgebouwd voor participatieve, geïntegreerde en duurzame planning en beheer van menselijke nederzettingen in alle landen”. Daarnaast sluit het concept volledig aan bij wat de veelbesproken netwerkorganisatie World Economic Forum (WEF) voor ogen heeft ‘als slimme, weerbare stad van de toekomst’. “Inwoners eisen dat steden beter gebouwd worden (letterlijk: build back better – red.) om leefbaarder, duurzamer en betaalbaarder te worden. Dat vereist actie op het gebied van klimaat en veerkracht, het voorzien van vitale sociale infrastructuur (gezondheid en huisvesting) en het mogelijk maken van de digitale infrastructuur die nodig is voor ons nieuwe normaal”, aldus het stuk Global future council on cities of tomorrow van het WEF.

En toeval of niet, Nederland volbouwen wordt per 1 januari volgend jaar ook gemakkelijker. Minister Hugo de Jonge (Volkshuisvesting) is achter de schermen druk bezig om een nieuwe Omgevingswet erdoor te drukken. In deze wet worden alle regels en wetten voor ruimtelijke ordening en leefomgeving gebundeld en vereenvoudigd. Procedures worden versneld, zodat vergunningen sneller kunnen worden verleend. Kortom: een bouwproject starten (op het vrijgekomen boerenland) zal minder voeten in de aarde hebben.

Hoewel de regerende politici wel degelijk op de hoogte zijn van de plannen, worden er vanuit de oppositie in de Tweede Kamer – op een enkele referentie van Forum voor Democratie na - nauwelijks vragen over gesteld. Savelberg stelt dat de politiek ook niet de belangrijkste gesprekspartner is. “We hebben geen bestuurlijke ambities en we gaan ook niet wachten tot provinciebestuurders, burgemeesters en wethouders het hiermee eens zijn, want dan wachten we over 20 jaar nog.”