Liever dood dan slaaf
Rypke Zeilmaker“Een pelgrimstocht door de Friese natuur op zoek naar vrijheid,” zo omschrijft wetenschapsjournalist en fotograaf Rypke Zeilmaker zijn fraaie 365 pagina’s tellende koffi etafelboek dat hij eind vorig jaar uitgaf. De titel is een inkoppertje: ‘Liever dood dan slaaf’ – de trotse Friese leus, onder meer te vinden op de zwerfkei bij het Rode Klif nabij Stavoren die de Slag bij Warns uit 1345 herdenkt, toen de Friezen een invasie van de Hollanders afsloegen.
Die leus is natuurlijk actueler dan ooit. Zeilmaker, een uitgesproken criticus van het coronabeleid, die ook voor De Andere Krant schrijft, aarzelt in zijn boek niet om parallellen te trekken tussen verleden en heden. Hij schrijft met nostalgie en passie over het ‘vuur van vrijheidsmin’ dat de Friezen van oudsher zou kenmerken en waar zelfs de Romeinse historicus Tacitus respect voor had. De Friezen zouden nooit onderdeel worden van het Romeinse rijk. Eeuwenlang – ver voordat er Hollanders bestonden – bevolkten de Friezen de terpen in een flink deel van Noord-Europa – van West Frisia (nu Holland), Centraal Frisia (nu provincies Friesland en Groningen), Oost-Friesland (ten oosten van de Eems), tot Noord-Friesland, het huidige Jutland en Sleeswijk Holstein. Ze vormden een onderdeel van het hoog-ontwikkelde en welvarende gebied rond de Noordzee dat vanaf de vroege Middeleeuwen een levendige handel kende en volgens historicus Michael Pye (‘Aan de rand van de wereld’) aan de basis ligt van onze Noord-Europese identiteit. Van die identiteit, schrijft Zeilmaker, maakte ‘vrijheidsdrang’ een wezenlijk deel uit. Dat was geen ‘smaakje’ of ‘folklore’, voegt hij hier minzaam aan toe, “maar een motiverende kracht.”
Of die kracht, die vrijheidsdrang, heden ten dage nog bestaat? De auteur is daar, ondanks de inspirerende foto’s die hij maakte en verhalen die hij optekende, niet van overtuigd. “Vroeger was de drang tot zelfbeschikking een zaak van leven en dood,” schrijft Zeilmaker, die zelf twee keer is gearresteerd in de afgelopen tijd vanwege zijn strijd tegen ambtelijke corruptie in de provincie. Nu lopen ook de ooit zo stoere Friezen met een mondkapje door de supermarkt, stelt hij verachtelijk vast. Iets dat Grutte Pier niet snel zou zijn overkomen! Zeilmaker concludeert dan ook met pijn in zijn hart dat “de Friese (menselijke) biodiversiteit en de oermentaliteit van onverzettelijkheid met uitsterven wordt bedreigd.”
Maar zover is het nog net niet en er valt gelukkig nog heel veel te genieten op het Friese land en aan de Friese kusten, die, zo laat Zeilmaker zien met zijn mooie camerawerk en scherpe teksten, heel wat verrassende (natuur)historie in petto hebben. En zijn boek en persoon bewijzen dat het ook in deze tijd mogelijk is, zoals hij dat omschrijft, nog ‘echt mens’ te zijn, in plaats van een stuk bordkarton.
Liever dood dan slaaf is te bestellen via lieverdooddanslaaf.com