Kritiek op de regering? In Duitsland heb je zo politie aan de deur
Het beeld van de voorpagina komt uit de film Oscar-winnende film ‘Das Leben des Anderen’ over de De Stasi, de veiligheidsdienst van de DDR.
Das Leben der Kritiker
Duitsland begint steeds meer op de oude DDR te lijken. Wie kritiek uit op de regering in het openbaar of op sociale media, kan al snel rekenen op een boete – vaak na een bezoekje van de politie, met huiszoekingsbevel. Het overkwam een ondernemer in Beieren die een poster ophing, waarop hij ministers van de Groenen op de korrel nam. Hij is een van de velen. Tegen een man die minister Robert Habeck een ‘Vollidiot’ noemde, werd strafvervolging ingesteld. De Duitse Federale Politie heeft 450 beambten aangesteld die op sociale media gaan speuren naar onwelkome uitingen. De minister van Binnenlandse Zaken heeft aangekondigd de strijd tegen dissidenten te gaan opvoeren. “Degenen die de staat bespotten, moeten worden geconfronteerd met een krachtige staat”, zei zij.
In Duitsland wordt steeds harder opgetreden tegen mensen die in het openbare leven of op sociale media kritiek uiten op de regering. Burgers die posters ophangen waarin ze politici bespotten, krijgen de politie aan de deur en worden vervolgd en beboet. De Federale Politie in Duitsland heeft 450 beambten aangesteld die speuren naar onwelkome uitingen op sociale media.
In Duitsland heerst grote onvrede over de economische stagnatie, de om zich heen grijpende de-industrialisatie, de hoge energieprijzen en de verstikkende bureaucratie die het boeren en mkb-ondernemers moeilijk maakt. Wie zijn ongenoegen hierover wil laten blijken, moet tegenwoordig op zijn tellen passen. De autoriteiten treden steeds vaker op tegen kritische posters of uitlatingen op sociale media.
Een poster met de slogan Grüne & Grüne Wähler werden bei uns nicht mehr bedient – Die deutschen Bauern (Groenen en groene kiezers worden bij ons niet meer geholpen – de Duitse boeren) in de Oost-Duitse deelstaat Brandenburg werd in februari door de politie verwijderd. De openbare aanklager van de gemeente Neuruppin heeft de boer op wiens land het bord stond aangeklaagd voor ‘aanzetten tot haat’ en is een onderzoek begonnen. De politie heeft de pers gemeld dat ze “weten wie het bord er heeft neergezet”.
Kort daarvoor werd ook een soortgelijke poster – maar ondertekend met Der deutsche Mittelstand (De Duitse middenstand) – van een groente- en fruithandelaar op de markt in Wittenberg in Brandenburg door de politie verwijderd. De groenteman wordt nu vervolgd voor ‘opruiing’ (Volksverhetzung). De politie verwijt de man ook dat hij zich niet ‘bewust’ lijkt te zijn dat hij iets fout heeft gedaan.
In september vorig jaar hing ondernemer Michael Much in Gmund am Tegernsee in Beieren een aantal posters op waarin hij politici van de regerende Groenen op de korrel nam. Een van de posters toonde het portret van minister van Economische Zaken Robert Habeck met de tekst: “Unternehmen gehen nicht insolvent sondern hören nur auf zu produzieren” (Zitat von Wirtschaftsminister Habeck) Kann er überhaupt bis 3 zählen? (Bedrijven gaan niet failliet, maar houden op met produceren (citaat van Economieminister Habeck) Kan hij überhaupt tot drie tellen?). Een andere poster toonde karikaturen van politici van de Groenen met de tekst: Wir machen alles platt en: Vaterlandsliebe fand ich stets zum Kotzen – Zitat von Robert Habeck (Wij helpen alles de vernieling in en: Vaderlandsliefde vind ik ziekelijk – citaat van Robert Habeck). Much kreeg op 25 oktober bezoek van de politie die met een huiszoekingsbevel zijn huis doorzocht. Het Openbaar Ministerie van München veroordeelde hem tot een boete van 6.000 euro vanwege “belediging van politieke figuren” (Beleidigung gegen Personen des politischen Lebens). Deze zaak komt op 21 maart voor de rechter.
Minister Habeck laat zich ook persoonlijk niet onbetuigd. Zo heeft hij strafvervolging laten instellen tegen een man in Beieren die hem op X (Twitter) een “idioot” (Vollpfosten) noemde. De man heeft een boete opgelegd gekregen van 2.100 euro. De aanklager in Wunsiedel stelt dat de man met zijn actie “Habeck in zijn eer heeft aangetast”. Volgens het Duitse blad Focus, die over de zaak bericht, is ‘Habeck-mobbing’ (het pesten van Habeck) een “landelijk probleem”. Eerder al deed Habeck aangifte tegen een man uit Hamburg die hem een Vollidioten had genoemd op X. Hij werd echter door de rechter vrijgesproken.
De Duitse autoriteiten speuren vooral op sociale media naar wat zij noemen haatzaaiende of democratie-ondermijnende uitingen. Zelfs het tonen van symbolen van “anti-grondwettelijke organisaties” – waarmee vooral rechts-radicale organisaties worden bedoeld – is verboden, ook als dit slechts gebeurt ter illustratie. Zo kreeg in februari een man in Münster bezoek van drie politieagenten met een huiszoekingsbevel. Het bleek dat hij op X een foto had getoond van een anti-Israëlische demonstratie in New York waarin een swastika te zien was, het symbool van (onder meer) de nazipartij van Adolf Hitler. De man kreeg het verwijt dat hij zich “niet had gedistantieerd van de symbolen op de foto”.
Dit laatste geval vertoont overeenkomsten met de zaak van de in Duitsland wonende Amerikaanse satiricus C.J. Hopkins, die vorig jaar werd vervolgd op dezelfde gronden. Hopkins had op X twee tweets gepost waarop de Duitse minister van Volksgezondheid Karl Lauterbach te zien was en waarin hij kritiek uitte op de mondkapplicht in Duitsland. Daarbij toonde hij een afbeelding van zijn boek The rise of the new normal Reich, waarin hij het draconische Duitse coronaregime vergelijkt met de nazitijd en waarop een swastika te zien was. Hij werd hierop, bizar genoeg, beschuldigd van het “verspreiden van nazipropaganda”. Hopkins werd in januari van dit jaar vrijgesproken door een rechtbank in Berlijn, maar het Openbaar Ministerie heeft inmiddels hoger beroep ingesteld.
De rechter liet overigens duidelijk merken dat zij haar vonnis met tegenzin uitsprak. Ze betoogde omslachtig dat Duitsland “geen totalitaire staat” is en deed demonstratief een mondkapje op toen ze de rechtbank verliet. De openbaar aanklager zat tijdens het hele proces, op 23 januari 2024, achter een plexiglas scherm.
Alle tekenen wijzen erop dat de Duitse overheid de censuur en vervolging van critici verder wil gaan opvoeren. Het ministerie van Binnenlandse Zaken in Duitsland lanceerde afgelopen maand een plan, genaamd Rechtsextremisme resoluut bestrijden, waarin de sociaaldemocratische minister Nancy Faeser maatregelen aankondigt om politieke dissidenten aan te pakken als misdadigers. Zij zei dat dit nodig is om haatzaaien te bestrijden en de democratie te verdedigen. De SPD-minister verklaarde dat “alle beschikbare middelen” zullen worden ingezet in de strijd tegen “rechts-extremisme” waaronder “het verbreken van netwerken en het droogleggen van financiële bronnen”.
De Duitse overheid weet zich daarbij gesteund door de Europese Digital Services Act (DSA), die vorig is ingegaan en ‘haatzaaien’ en ‘het verspreiden van desinformatie’ op sociale media verbiedt. Duitsland is helemaal klaar voor handhaving van deze censuurwet. De Duitse Federale Politie heeft 450 beambten vrijgemaakt die naar verwachting 720.000 zaken per jaar gaan behandelen, meldt het onafhankelijke medium Apollo News. De verwachting is dat het aantal zaken in het komende jaar enorm zal gaan toenemen.
Die beambten staan er niet alleen voor. De Duitse overheid roept voor haar censuurpraktijken steeds vaker de hulp in van externe, gesubsidieerde organisaties. Zo krijgt de private organisatie Respect! subsidie voor het doen van aangiften tegen ‘online haatzaaien’. Respect! heeft reeds 8.000 zaken gemeld bij de Federale Politie, meldt Apollo News. Die zijn vooral gericht tegen ‘extreemrechtse’ uitingen. Het Duitse politieke establishment is uiterst bevreesd voor de toenemende populariteit van de rechtse partij AfD. Volgens Apollo News is Respect! slechts een van de vele organisaties die door de overheid worden betaald om critici te vervolgen. Het voordeel voor de Duitse overheid is dat deze private partijen geen verantwoording schuldig zijn over de methoden die zij gebruiken.
deanderekrant.nl/germany-anti-democratic-forces
deanderekrant.nl/krachtige-staat
deanderekrant.nl/interview-cjhopkins
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
