^DeAndereKrant

Een uur voor aanvang van de informatieavond waarop Defensie haar plannen presenteert, verzamelen ruim duizend mensen zich op het plein voor de Johanneskerk in Heerde. Er vormen zich lange rijen, mensen worden gefouilleerd, tassen worden gecontroleerd en plastic drinkflesjes worden in beslag genomen. Een nogal ongebruikelijk tafereel voor de ingang van een kerk.

Arnold Eijlander (48) en André van Loo (47) uit Heerde wonen tegen Wapenveld aan, vlakbij het Zwolse Bos en zijn vol ongeloof over de plannen. Defensie doet onderzoek naar zeven terreinen als mogelijk schiet- en oefenterrein, Wapenveld is daar een van. Mogelijk gaan militairen hier met explosieven oefenen in een bosgebied van zo’n tien vierkante kilometer, dat het Zwolse Bos en landgoed Petrea omvat. Inwoners vrezen voor geluidsoverlast, verstoring van de rust, impact op de natuur en schade aan de huizen door de trillingen van de zware explosieven.

Het betreffende gebied is geliefd onder natuurliefhebbers en recreanten. Er zijn campings en het is een populair gebied voor hardlopers en mountainbikers. Je kunt er regelmatig wilde dieren, zoals edelherten, spotten. “Het is een groot gebied waar men recreëert, waar een stiltegebied is en waar zeldzame dieren, zoals vleermuizen voorkomen. Er mag niet gebouwd worden, maar er mag wel een springterrein komen”, zegt Van Loo.

“Wij wonen tegen het bos aan: we zien het gebeuren dat wij dan weggekocht moeten worden. Ik heb begrepen dat het om tweehonderd oefendagen per jaar gaat. Ze gaan carbid schieten op een paar honderd meter afstand. Dat hoor je kilometers verder nog”, vult Eijlander aan. “Zo’n woonplek vind ik nooit meer, voor hetzelfde geld.” Van Loo: “Als ze dit erdoor drukken, vernachelen ze wel een hele gemeenschap. ­Heerde en Wapenveld worden een dode gemeenschap. Campings gaan weg.”

Als de Defensieplannen doorgang vinden, zullen de bordjes met de waarschuwing dat het om kwetsbare natuur gaat, straks worden vervangen door de boodschap ‘levensgevaarlijk schietterrein’. Op zo’n twintig kilometer afstand van Wapenveld, in ’t Harde, is dat al zo. Daar is Artillerie Schietkamp ’t Harde (ASK) gestationeerd, het grootste militair oefen- en schietterrein in Nederland. Het is nu nog de enige locatie waar met artillerie en mortieren geschoten mag worden, door zowel Defensie als andere veiligheidsdiensten.

Ook het college van B&W van de gemeente Heerde maakt een duidelijk statement tegen de plannen van Defensie. Burgemeester Olaf Prinsen spreekt van een “onevenredige aantasting van ons woon- en leefklimaat”.

Luitenant-kolonel Egge Jan de Jonge, voormalig CDA-wethouder in Zeewolde, en kolonel Roy Hemmelder doen het woord namens Defensie. “We hebben het idee dat wij goed op de hoogte zijn van wat er speelt. Hoe mooi het hier is, het voelt meteen als vakantie. We waren meteen onder de indruk”, begint Hemmelder met een charmeoffensief. Daarna volgt een klaagzang over de bezuinigingen op de krijgsmacht van de afgelopen decennia. “Sinds vijf jaar komt er eindelijk geld bij” en dat is nodig ook vanwege de “dreigingen die op ons afkomen, op Europees grondgebied, zoals in Oekraïne”. Ook de oorlogen in Irak en Bosnië worden genoemd. Woorden als ‘welvaart, veiligheid, waardigheid, natuur, rust’ worden gretig gebruikt door de twee officieren. “Het gaat erom dat wij onze kinderen een veilige omgeving kunnen bieden om op te groeien. Het gaat niet alleen om de belangen van Defensie.”

Henkjan Schutte, de woordvoerder van Stichting Explosievrije Kop van de Veluwe, zegt niet tegen Defensie te zijn, maar meent dat de regio al “meer dan genoeg hinder ondervindt van het bestaande ASK-terrein. Als je buurman af en toe een barbecue of een feestje organiseert, dan is dat prima. Maar als de buurman besluit elke dag te gaan barbecueën, ga je er toch wat van zeggen.” Hij krijgt een staande ovatie. Zijn stichting verzamelde meer dan 9000 handtekeningen van mensen die tegen de plannen zijn.

De kolonel en officier hebben geen informatie over welke munitie er gebruikt zal worden en hoe vaak en op welke wijze er geoefend gaat worden. Ook zijn ze onduidelijk over de mate van geluidsoverlast. Dat campings, natuurgebieden en zelfs woningen moeten wijken en dat de leefbaarheid van de dorpen achteruit gaat, lijkt voor Defensie onbelangrijk. De bewoners hebben zo nog een spervuur aan kritische vragen, die vaak niet of slecht beantwoord worden. Elke keer dreunt de hoorbare onvrede in de zaal door.

Een bewoner uit ’t Harde vertelt dat de ramen van zijn woningen zijn gesprongen en er scheuren in de muren van zijn huis zijn gekomen door het oefenen met explosieven. “Er kwam iemand van Defensie langs, maar ik heb geen cent gezien en de verzekeraar vergoedt het ook niet.” Meerdere keren belde hij met Defensie. De lading springstof zou worden verlaagd, maar hij heeft niet de indruk dat dit gebeurd is. “Opnieuw waren de ramen gebarsten. Het is veel erger dan men denkt: men strooit zand in de ogen. Ongelooflijk dat in een Natura 2000-gebied zoiets wordt opgezet.”

“Wat er precies gebeurt in het Zwolse Bos, benoemt u niet eens”, zegt een andere bewoner. “Ik hoor u daar niets over zeggen. Om welke activiteiten het gaat, is nog steeds niet duidelijk.” Defensie schuift de verantwoordelijkheid af naar Den Haag. “Wij kunnen alleen informatie naar het kabinet brengen”, klinkt het. “Wat gaat er nu gebeuren dan?” vraagt een inwoner zich hardop af. “Ja, het is best lastig om als militair te zeggen wat er precies gebeurt. Er zijn veel verschillende explosieven, mijnen en explosief materiaal”, is het antwoord.

Gert Tromp (33) uit Wapenveld, die op 500 meter van het beoogde gebied woont, is er niet gerust op. “De gevolgen zijn gigantisch, je kunt het gebied niet meer in. Ik denk dat de plannen van Defensie niet in verhouding staan tot de gevolgen. In dit gebied staan veel woningen. Bovendien is het een doodsteek voor de lokale economie. Vakantieparken kunnen opdoeken, niemand wil hier meer komen. Er komt een heel groot hek om de natuurgebieden heen, terwijl er net allerlei fietspaden zijn aangelegd.”

Belene Baayen (54), die al vanaf 1988 op de Veluwe woont, heeft slapeloze nachten door de plannen. “Als ik hier weg moet, heb ik een vreselijk groot probleem. Ik heb een tantra-massagepraktijk, een vergunning kun je niet overal krijgen. Ik raak mijn werk en woning kwijt. Als ik niet een hele hoge vergoeding krijg, zit ik financieel aan de grond. Door al die stress heb ik veel slapeloze nachten.” Ze maakt zich grote zorgen om de lokale economie in Wapenveld, Heerde en de omliggende dorpen. “De hele omgeving – Wezep, Hattemerbroek, Epe, Heerde, Nunspeet en Wapenveld– wordt een spookomgeving met grote leegloop.” Zij pleit voor de-escaleren. “Hebben we dan niets geleerd van andere oorlogen?” Het is een argument dat in het debat die avond volledig ontbreekt.