ON in defensief na kritiek op nieuwe hoofdredacteur
Illustratie: Wilfred Klap
Aanstelling Joost Niemรถller leidt tot ophef door zijn vaccinatiestandpunten
Na het ontslag van Arnold Karskens is er opnieuw onrust ontstaan bij Ongehoord Nederland (ON). De omroep heeft Joost Niemรถller aangesteld als nieuwe hoofdredacteur. De journalist is een fervent voorstander van vaccinatie en promootte in de coronacrisis vaccinatieplicht. Op X sprak hij over โcomplotgekkiesโ en noemde de 7200 euro boete die Oostenrijk oplegde voor wie niet kwam opdagen bij de vaccinatieยญoproep een โprima zaakโ. Na zijn benoeming zegden honderden mensen hun lidmaatschap bij ON op. De Andere Krant ging op bezoek bij de redactie om de stemming te peilen.
Algemeen-directeur van Ongehoord Nederland Peter Vlemmix sprak vorige week in een interview met De Andere Krant van een klotejaar, maar dat zou nu allemaal anders worden. Na de breuk met Arnold Karskens, onder meer omdat die censuur zou hebben opgelegd aan de redactie om de PVV niet voor het hoofd te stoten, was het vrije woord binnen de omroep hersteld, zo verzekerde hij. Toch ontstond er deze week opnieuw onrust. Ditmaal rond de benoeming van Joost Niemรถller als hoofdredacteur.
Niemรถller (67) is een oudgediende in de journalistiek. Hij schreef voor bekende titels als De Pers, De Groene Amsterdammer, Nieuwe Revu, De Dagelijkse Standaard en HP/De Tijd. Gaandeweg verliet hij de reguliere media, eerst door in 2010 een blog te beginnen, de Nieuwe Realist, en later door zich steeds meer te manifesteren op Twitter, het huidige X, waar hij inmiddels ruim 100.000 volgers heeft. In 2014 presteerde hij het om, drie maanden na de ramp met MH17, als eerste journalist een boek over dit onderwerp uit te brengen. De meesten zullen hem kennen van zijn kritiek op de massa-immigratie en dan met name op de daarmee gepaard gaande islamisering van Europa. Hij profileert zich verder als iemand die begrip kan opbrengen voor de Russische รฉn Israรซlische politiek. Jarenlang flirtte hij met de PVV, maar de laatste tijd leek hij meer op te schuiven naar Forum voor Democratie, al deed hij die afgelopen week op X nog af als een elitepartij. Hoe dan ook maakte hij zich niet bepaald geliefd bij โlinksโ. Uit die hoek zijn hem de vreselijkste scheldwoorden naar het hoofd geslingerd.
Sinds de coronacrisis is er een nieuwe groep bijgekomen die weinig met hem opheeft. Dat zijn de mensen uit de coronaprotestbeweging, die zich hebben verzet tegen de lockdowns, de prikdwang, de avondklok, het coronatoegangsbewijs, de mondmaskers en het afstand houden. Zij verwijten Niemรถller dat hij tijdens de coronacrisis gepleit heeft voor gedwongen vaccinatie, volledige lockdowns en andere dwangmaatregelen. Op sociale media werd daarom fel gereageerd op de aanstelling van Niemรถller als hoofdredacteur. Diverse mensen verklaarden dat zij hun omroeplidmaatschap hadden opgezegd. Onder hen was Tweede Kamerlid Gideon van Meijeren van Forum voor Democratie die een uitgebreide onderbouwing gaf voor zijn besluit. Eindredacteur George Woodham van Ongehoord Nederland meldde via X dat hij zijn ontslag had ingediend. Een reden gaf hij niet, maar die was voor iedereen duidelijk, want deze volgde naadloos op de benoeming van Niemรถller.
De Andere Krant was kort na het interview met Vlemmix opnieuw te gast bij Ongehoord Nederland om de stemming op de redactie te peilen. De studio en aanpalende ruimtes van de publieke omroep bevinden zich in een kantoorpand aan de rand van Den Haag, ver van het Mediapark in Hilversum. Het is dinsdagmiddag, en dan is er altijd een liveopname van het programma Ongehoord Nieuws. De gasten zijn dit keer psycholoog Huibrecht Boluijt, econoom Paul Frijters en dansleraar en corona-activist Willem Engel. โVelen van u zijn uitgesloten in coronatijd, met bijbehorende polarisatie tot gevolgโ, zo kondigt Raisa Blommestijn het programma aan. โMaar nu rijst de vraag: hoe werken we toe naar verbinding?โ
Al gauw blijkt dat de presentatrice en ook twee anderen aan tafel vinden dat er een verbindende werking uitgaat van de aanstelling van Joost Niemรถller. De nieuwe hoofdredacteur is een โfree speech absolutistโ, zo stelt Engel. โHij vindt dat hij zelf alles mag zeggen en hij vindt ook dat de ander alles mag zeggen. Ik denk dat dat nog te weinig in de discussie is meegenomen. Joost is nu het mikpunt, maar eigenlijk gaat het om een systeemwantrouwen. Het systeem heeft geen rekenschap afgelegd over wat er fout is gegaan.โ Boluijt: โDegenen die tijdens de coronacrisis zeiden: laat andersdenkenden ook aan het woord, zouden datzelfde adagium moeten toepassen op een nieuwe hoofdredacteur die die pluriformiteit binnen een redactie vorm wil geven.โ Frijters gaat daar tegenin. โDe mening van Niemรถller was wel dat er een vaccinatieplicht zou moeten zijn. Hij ontzegde daarmee andere mensen hun lichamelijk integriteit.โ Dan grijpt de gespreksleidster in. โJoost Niemรถller is natuurlijk niet degene geweest die mensen persoonlijk heeft uitgeslotenโ, zegt Blommestijn. Ik snap de woede en de pijn die mensen voelen. Maar ik hoop toch dat er vertrouwen kan zijn in ons als omroep, en ook in de mogelijkheid van Joost om over zijn eigen standpunten heen te stappen, waarvan ik zeker weet dat hij dat kan.โ Boluijt: โHij is ongetwijfeld ook een goed vakman. Daar moet je hem in zijn rol ook op afrekenen.โ Frijters: โMaar oproepen tot vaccinatieplicht is oproepen tot uitsluiting. Daar heeft hij aan meegedaan. Dus natuurlijk reageren mensen daar emotioneel op.โ
Na afloop van de uitzending praten we na met Peter Vlemmix, Raisa Blommestijn en verslaggever Jonathan Krispijn. Die laatste is zichtbaar vermoeid. Hij is het hele weekend bezig geweest met het beantwoorden van ยญtelefoontjes, apps en e-mails, zo zegt hij, van mensen die moeite hebben met de benoeming van Niemรถller. โMijn oom, Mordechai, heeft nu ook al zijn lidmaatschap, opgezegd.โ Vlemmix en Blommestijn zijn spraakzamer. Niemรถller zelf ontbreekt in het gesprek, omdat hij andere verplichtingen had.
In de vorige editie van onze krant bestempelt de algemeen-directeur van Ongehoord Nederland 2024 als een klotejaar. Hier zitten we dan in 2025. Hadden jullie verwacht dat de benoeming van Niemรถller tot zoveel ophef zou leiden?
Vlemmix: Wij wisten donders goed dat het aanstellen van een hoofdredacteur, wie dat ook zou zijn, als het gooien van een steen in de vijver zou zijn. Ongehoord Nederland is altijd spraakmakend.
Maar had je uit de coronaprotestbeweging de reacties verwacht zoals je die hebt gekregen?
Vlemmix: Ik had wel wat heftige reacties verwacht. Corona is voor veel mensen nog steeds een soort ijkpunt van de moderne samenleving. Soms is het een beetje alsof we leven in het jaar 4 of 5 na corona.
Blommestijn: Ik ben best wel geschrokken van de heftigheid van de reacties. Ook omdat ik het jammer vind dat mensen nu heel erg kijken naar de figuur Joost Niemรถller in een bepaalde rol, maar niet kijken naar de rest van de omroep. Peter was de eerste die mij opbelde om een kritisch item te maken over het coronapaspoort. Kijk ook naar Jonathan. Hij heeft zijn eigen comedycollectief opgericht om statements te kunnen maken over de coronamaatregelen. We hebben als presentator Tom de Nooijer, die bij Op1 zat om te vertellen waarom hij tegen de maatregelen was. Ikzelf heb eigenlijk niet eens de neiging om uit te leggen wat ik allemaal gedaan heb, want volgens mij weet iedereen dat. Dus ik vind het best wel jammer dat dat allemaal zo is ondergesneeuwd geraakt en nu zo de nadruk wordt gelegd op de tweets van Joost, die ik persoonlijk uiteraard ook verwerpelijk vind.
Krispijn: Ik sluit me daarbij aan. Ik heb op Youtube uitgebreid verslag gedaan van de coronademonstraties. Wat mij teleurstelt is dat mensen hun lidmaatschap opzeggen terwijl ze nog geen uitzending hebben gezien die gemaakt is met Joost als hoofdredacteur. Prima al die ophef, maar wacht even een paar uitzendingen af, en kijk dan wat je doet.
Ik hoorde in de uitzending zeggen dat er heel veel opzeggingen zijn geweest. Hoeveel waren dat er? Honderden? Duizenden?
Vlemmix: Honderden sowieso. Kijk, ik moet wel zeggen, we hebben ooit meegemaakt dat ยญYbeltje Berckmoes van Ongehoord Nederland een video maakte waarin ze sprak met Pim Fortuyn via een medium. (Lachend:) Het was op zich mooi om Pim Fortuyn nog een keer te horen, maar dat kostte wel 20.000 leden.
Jij en jouw mededirecteur Arjen Dikken hebben Niemรถller benoemd. Heeft de Raad van Toezicht daar nog enige inbreng in gehad?
Vlemmix: Nou, die wisten uiteraard dat het voornemen er was.
Maar hadden die zich pro forma kunnen uitspreken tegen de benoeming?
Vlemmix: Pro forma wel. Maar kijk, het bestuur gaat over de aanstelling van de hoofdredacteur. En we hebben, netjes volgens het redactieยญstatuut de redactieraad geconsulteerd, waar onder anderen Jonathan in zit. De raad heeft unaniem voor gestemd. Als dat niet was gebeurd, dan was het misschien een andere situatie geweest.
Er is door alle reacties die jullie hebben gekregen geen heroverweging geweest? Dat jullie dachten: toch maar een andere hoofdredacteur?
Blommestijn: Dan was ik misschien wel opgestapt. Dat zou ik echt heel slecht hebben gevonden.
Vandaag zat Willem Engel in de uitzending. Tijdens de coronacrisis is hij niet eenmaal door jullie geรฏnterviewd. Ik hoorde dat Jonathan hem meermaals wilde interviewen, maar dat Arnold Karskens dat steeds verhinderde.
Krispijn: Ja, en daarom is Arnold ook weg.
Stel je voor dat niet Karskens, maar Niemรถller hoofdredacteur was geweest tijdens de coronacrisis. Dan was niet alleen Willem Engel geweerd. Dan was er misschien met niemand het gesprek aangegaan die tegen de maatregelen was. Niemรถller was voor een volledige lockdown. Hij was ook voor een verplichte vaccinatie.
Blommestijn: Moet je dan niet twee dingen uit elkaar houden? Als iemand een bepaald instituut vertegenwoordigt, in dit geval als hoofdredacteur van Ongehoord, dan betekent dat toch niet dat hij zijn persoonlijke standpunten gaat doordrukken in de uitzending? Dat hebben we helaas wel gezien bij Arnold. Ik ken Joost juist als iemand die, ook in de coronaperiode, het gesprek aan wilde gaan en die juist ook ruimte wilde bieden aan alternatieve geluiden. Hij is nooit geweest voor censuur. Dus ik denk dat er onder Joost juist meer discussie was geweest.
Dan was Willem Engel wel in de uitzending geweest?
Blommestijn: Nou ja, dan focussen we op Willem Engel. Ik zat heel vaak in uitzendingen over het coronabeleid. Ik denk dat er dan misschien onder Joost juist ook tegenstanders van mijn standpunten tegenover mij waren gezet. Want dat is hoe hij zijn rol als hoofdredacteur ziet, dus dat je alle kanten van het spectrum toont om tot een discussie te komen.
Vlemmix: Joost kwam hier deze week voor het eerst binnenlopen als hoofdredacteur. Eรฉn van de eerste dingen die hij zei was: โHรฉ jongens, waarom doen we geen debat Palestina-Israรซl?โ Het staat los van hoe hij zelf dan particulier denkt over die zaak. Dat is Joost Niemรถller, zoals ik hem ook ken. Ik heb nauw met hem samengewerkt in het eerste jaar van de omroep. Ik weet hoe hij denkt en hij staat echt voor de vrijheid van meningsuiting. Op de werkvloer en intern is er echt een verbeterde sfeer sinds de komst van Joost.
Niemรถller wordt niet alleen aangekeken op zijn opstelling in coronatijd. Hem wordt ook verweten dat hij nooit iets terug heeft genomen van zijn woorden. Hij heeft nooit gezegd: ik heb het misschien verkeerd gezien. Mensen begrijpen niet waarom hij er nog steeds hetzelfde over denkt.
Krispijn: Dat zou je aan hem moeten vragen.
Vlemmix: Kijk, het is toch niet zo dat corona een heilig onderwerp is, dat als je daar niet de juiste mening over hebt, dat je dan voor de rest van je leven niet meer meetelt?
Het heeft veel mensen erg geraakt. Vooral degenen die zich verzetten tegen de maatregelen.
Blommestijn: Je praat hier toch met drie mensen die dat ook zo hebben ervaren? Wij weten hoe het eigenlijk is als je hele leven je wordt afgenomen. Je carriรจre, je vrienden, je familie, alles. Ik ben drie keer ontslagen tijdens corona. Ik kan nooit meer advocaat worden.
In de tijd van Karskens hadden jullie een warme band met zowel de PVV als de FVD. De relatie met de PVV is bekoeld na het opstappen van Karskens. Is ook de relatie met FVD bekoeld nu Gideon van Meijeren zijn lidmaatschap heeft opgezegd? Komt hij nog bij jullie in de uitzending?
Blommestijn: Ik heb hem gebeld vorige week zaterdag. Het was een prima gesprek. Toen ik hem vroeg of hij nog in de uitzending wilde komen, zei hij: โJa, uiteraard graag.โ
Vlemmix: Ik vind ook dat je als omroep, en als journalistiek programma, niet per se warme contacten met allerlei partijen in Den Haag hoeft te hebben. Je kan best met politici een goed contact hebben, maar het moet niet een soort voorwaarde zijn. Uiteindelijk moeten we de macht natuurlijk ook scherp houden.
De Andere Krant heeft de opgestapte eindredacteur George Woodham gevraagd om een reactie, maar die wilde hij niet geven. Ook heeft deze krant bij Vlemmix en de RvT gevraagd wat de omroep gaat doen als het ooit tot een vaccinatieplicht komt. ON heeft besloten hierop nu geen antwoord te geven.
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
