“Vreeland wordt proeftuin voor windturbines van 280 meter hoog”
Sjoukje Dijkstra | Datum: 25 april 2025
inwoners in verzet tegen megaturbines
“Mijn kinderen slapen straks in het laagfrequent geluid van turbines van 280 meter hoog”, vertelt een bezorgde bewoner van Vreeland, een dorpje in de provincie Utrecht. Zij verzet zich tegen de komst van vier of vijf mega-windturbines in de Hoeker- en Garstenpolder, die ingeklemd ligt tussen Vreeland, Nigtevecht en Loenen. Het burgerverzet groeit, terwijl Provincie Utrecht een versnelling hoger schakelt. “De provincie lijkt haast te hebben, terwijl belangrijke rapporten – zoals die van het RIVM over afstandsnormen – nog moeten verschijnen.”
Froukje Looms* ontving begin dit jaar een brief van de Provincie Utrecht met een uitnodiging voor zogenaamde ‘startgesprekken’ over de mogelijke plaatsing van windturbines. “Het klonk als een open uitnodiging tot overleg”, vertelt ze, “maar al snel bleek dat veel al in kannen en kruiken was. Er lagen al rapporten van LandID (Strategisch ontwerpers voor gebieden in beweging, red.) en grondeigenaren waren al benaderd. In een bijgevoegde flyer werden alle mogelijke zorgen gebagatelliseerd.”
Looms bestudeerde de flyer en ontdekte dat er verouderde informatie over de geluidsproductie van de turbines in stond. “Ze hebben een afbeelding en geluidswaarden van een turbine uit 2018 gebruikt. Toen waren die turbines nog veel kleiner. De informatie klopt dus gewoon niet. Het lijkt alsof de provincie een strategie volgt van geruststellen in plaats van informeren.”
Wat haar vooral zorgen baart, is de schaal van het project en de locatie. “Die turbines worden waarschijnlijk 240 tot 280 meter hoog, en komen op slechts 400 tot 500 meter van huizen en scholen te staan. Mijn kinderen gaan om 19.00 uur naar bed, maar de nachtelijke geluidsnorm geldt pas vanaf 23.00 uur. Dat betekent dat de eerste vier uur van hun slaap direct wordt verstoord.” Ze vervolgt: “Mijn kinderen gaan naar een school op 500 meter afstand, inclusief BSO. Twee dagen per week zijn ze daar. Eigenlijk brengen ze dus 95 procent van hun tijd door in dat geluid. Er is helemaal geen onderzoek gedaan naar het effect van laagfrequent geluid op kinderen. Het voelt alsof we proefkonijnen zijn.”
Volgens Looms is er niet alleen een gebrek aan transparantie, maar ook aan communicatie. “De uitnodigingen voor de startgesprekken zijn niet naar alle bewoners binnen de 800-meterzone verstuurd. De provincie heeft dat erkend en gesteld dat het misging bij het overnemen van adressen uit een Excel-bestand.” Bewoners krijgen amper de gelegenheid om hun bezwaren kenbaar te maken. “Er is een meedenksessie gepland op 7 mei, midden in de meivakantie én tegelijk met ‘Praten met de Staten’ (inwonersavond waarbij er kan worden ingesproken, red.) Toen ik vroeg of dat verzet kon worden, kreeg ik een nietszeggend antwoord van Lisette Sipman, onze contactpersoon. Van de vijftig mensen hadden tien mensen zich al afgemeld, omdat ze niet konden. Dat is toch geen klein percentage?”
Looms is niet bij de pakken neer gaan zitten en is samen met enkele honderden andere burgers in verzet gegaan. “We hebben brieven geschreven, ingesproken bij de Provinciale Staten, flyers verspreid en met een grasmaaier lawaai gemaakt bij de startgesprekken.” Via de website hgpolder.nl kunnen medebewoners meer informatie inwinnen. Er is een nieuwsbrief opgezet, en binnenkort volgt een enquête onder inwoners van Vreeland. Looms stelt dat het lastig is om mensen wakker te schudden. “Veel mensen geloven nog steeds dat het allemaal wel mee zal vallen, of dat het toch niet doorgaat. Maar dat is precies het probleem. De plannen liggen er, en de provincie lijkt haast te hebben, terwijl belangrijke rapporten – zoals die van het RIVM over afstandsnormen – nog moeten verschijnen.”
Van de Gemeente Stichtse Vecht hoeven bewoners weinig steun te verwachten, stelt ze. “De gemeente heeft officieel aangegeven tegen wind op land te zijn”, zegt Looms, “maar daar merken wij in de praktijk weinig van. Tijdens de startgesprekken was er één afgevaardigde van de gemeente aanwezig. Die heeft niets gezegd. Het voelt alsof er over ons hoofd heen wordt besloten. Zonder dat onze zorgen echt serieus worden genomen. De communicatie klopt niet, de informatie is onvolledig of misleidend en er lijkt geen ruimte voor alternatieven.”
Voor Looms is het helder wat er nodig is: “Echte participatie. Geen schijninspraak, maar transparantie vanaf het begin, onafhankelijke informatievoorziening en de mogelijkheid om mee te denken over echte alternatieven – ook alternatieven zonder windturbines op deze plek.”
* Froukje Looms is een pseudoniem. De echte naam is bij de redactie bekend. Vanwege bedreigingen wenst de bron anoniem te blijven.
Bij de besluitvorming rond de geplande windturbines in de Hoeker- en Garstenpolder zijn ernstige vragen over de integriteit, belangenverstrengeling en bestuurlijke zorgvuldigheid van Gedeputeerde Staten, zo blijkt uit een ingediende zienswijze aan Provinciale Staten door twee betrokken inwoners. De documenten daarbij laten zien dat meerdere personen die betrokken zijn bij het opstellen van onderliggende rapportages ook een directe rol spelen binnen het provinciaal bestuur of aan de provincie gelieerde organisaties. Zo wordt expliciet verwezen naar een medewerker van de provincie die eerder werkzaam was bij adviesbureau Bosch & Van Rijn – het bureau dat verantwoordelijk is voor de milieueffectrapportages (planMER). Deze medewerker zou als beleidsadviseur nu zélf de rapportages beoordelen waaraan zij eerder meewerkte.
Ook de Utrechtse Natuur- en Milieufederatie (NMU) wordt genoemd. Deze organisatie ontving in 2023 en 2024 gezamenlijk meer dan 2,6 miljoen euro aan subsidie van de provincie, en uit zich publiekelijk als voorstander van de RES-plannen (Regionale Energie Strategie). De briefschrijvers vragen zich af in hoeverre deze subsidierelatie onafhankelijke belangenbehartiging in de weg staat.
Daarnaast wordt harde kritiek geuit op onderzoeksbureau Populytics, dat namens de provincie participatietrajecten uitvoerde. De vraagstelling van deze trajecten wordt omschreven als “manipulatief” en “sturend richting gewenst beleid”. Respondenten die negatief waren over windturbines zouden zelfs uit de analyse zijn gefilterd.
Uit de documenten komt het beeld naar voren van een provincie die koste wat kost windprojecten wil doorduwen, ook al zijn fundamentele rapporten van onder meer het RIVM over de gezondheidsimpact van turbines nog niet afgerond. In de brandbrief van bewoners en dorpsraden wordt verwezen naar het zogenoemde voorzorgsprincipe: als gezondheidseffecten (zoals slaapverstoring door turbinegeluid) niet kunnen worden uitgesloten, moet uitstel of heroverweging van plannen het uitgangspunt zijn – niet versnelling.
De provincie Utrecht laat in een reactie weten zich niet te herkennen in het beeld van belangenverstrengeling of doorgedrukte besluitvorming. Volgens de provincie staat de exacte locatie van de windturbines nog niet vast en worden pas vanaf de herfst van 2025 onafhankelijke onderzoeken naar onder meer geluid en gezondheid uitgevoerd. Omwonenden zijn volgens de provincie per brief uitgenodigd voor zes startgesprekken en kunnen vanaf 7 mei meedenken in een zogeheten meedenkgroep waarin bewoners invloed krijgen op locatie, hinderbeperking en participatie. Op de vraag waarom bewoners de communicatie als ontwijkend ervaren, stelt de provincie: “Wij hebben actief gecommuniceerd via meerdere kanalen en herkennen ons niet in het beeld dat de communicatie als misleidend is ervaren.”
Ben jij bezig met een lokaal initiatief waarvoor je aandacht wilt vragen en dat ook voor mensen elders in het land relevant is? Neem dan contact op met de redactie: redactie@deanderekrant.nl o.v.v. De Grote Verbouwing.
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
