^DeAndereKrant

Planetaire gezondheid is een containerterm voor nieuw onderzoek naar de mogelijke relatie tussen gezondheidsproblemen en toekomstige mondiale milieuveranderingen. De term planetary health werd in 2015 al gelanceerd door de Rockefeller Foundation. Zij investeerden daartoe 400.000 dollar in een congres van Reed Elsevier, uitgever van medisch toptijdschrift The Lancet. Dat congres moest het medisch globalisme van planetary health in de wetenschappelijke wereld op de kaart zetten.

Sindsdien verschijnen jaarlijks alarmerende rapporten over mogelijke gezondheidseffecten van warmer weer. Zo meldde het radioprogramma Vroege Vogels op 29 november 2018 nog dat “klimaatverandering grootste gevaar gezondheid” zou zijn, op gezag van een Planetary Health-onderzoeksrapport.

Bij dat koor van alarmerende geluiden voegde zich afgelopen week ook de KNAW. Dit nationale wetenschapsinstituut presenteerde op 1 juni een adviesrapport waarin zij pleit voor meer onderzoek naar de relatie tussen ‘milieuveranderingen’ en gezondheid. “Als klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en andere milieuveranderingen onverminderd doorgaan, krijgen eind deze eeuw miljarden mensen te maken met ernstige gezondheidsrisico’s door hitte, overstromingen, voedseltekorten, infectieziektes, migratie en conflicten”, stelde de KNAW. “Het onderzoek naar het verband tussen deze milieuveranderingen en menselijke gezondheid (planetary health) staat nog in de kinderschoenen.”

De KNAW haalt jaarlijks 150 miljoen euro subsidies op. Daarvan komt ongeveer 60 procent uit gelden van het ministerie van Onderwijs.

Onderzoek naar de relatie tussen milieuveranderingen en gezondheid bestaat al veel langer. Nieuw is nu, dat de KNAW een relatie suggereert tussen toekomstige klimaatveranderingen en mentale gezondheid. In haar nieuwste rapport verwijst de KNAW naar het nieuwe onderzoeksveld in de psychologie, ‘eco-anxiety’: de angst en hopeloosheid die mensen in Westerse landen ervaren door (berichtgeving over) klimaatverandering.

Leider van de KNAW-onderzoekscommissie Johan Mackenbach, suggereerde bij de lancering van zijn rapport bij de NOS dat ondervoeding zou dreigen door klimaatverandering. Dat zou leiden tot “conflicten en migratie, wat weer gevolgen zal hebben voor de geestelijke gezondheid”. Er zou volgens de KNAW een ‘kennisgat’ bestaan over ‘invloed op mentale gezondheid’ door ‘biofysieke veranderingen’: “Meer helderheid en theoretische ontwikkeling van het concept eco-anxiety is nodig om ons begrip te bevorderen. Toekomstig onderzoek kan andere eco-emoties en klimaatverandering gerelateerde mentale gezondheidsproblemen verkennen.”

De term ‘eco-anxiety’ werd in 2011 gelanceerd door de filosoof Glenn Albrecht. Met name milieuactivisten zouden lijden aan een negatieve emotie, ‘solastalgia’ genaamd, heimwee naar een verloren wereld. In korte tijd raakte het begrip ‘eco-anxiety’ populair in de psychologische onderzoekswereld. Australische psychologen vonden in een overzichtsstudie in het Journal of Climate and Health in 2021 al 68 onderzoeksartikelen die refereren aan eco-angst.

In hun overzichtsstudie omschrijven zij eco-anxiety als “een grote bandbreedte van negatieve emoties gerelateerd aan klimaatverandering en ecologische dreigingen”. Met een woordwolk maken zij zichtbaar welke emoties in deze artikelen het meeste werden beschreven zoals eco-anger, eco-paralysis (verlamming), eco-guilt en climate-anxiety (klimaatangst).

Ze melden dat “veel mensen rapporteren dat ze voor zichzelf vrezen, hun kinderen en toekomstige generaties met diepe gevoelens van verlies, hopeloosheid en woede wanneer zij de effecten van klimaatverandering zien”. Daarom zou psychologisch onderzoek naar dit thema belangrijk zijn “vanwege de gegroeide mondiale aandacht”.

Het alarm rond psychische problemen die door ‘klimaatverandering’ zouden worden veroorzaakt, krijgt ook aandacht van de Gemeentelijke Gezondheidsdiensten (GGD’s). De Stichting 113, een callcenter voor zelfmoordpreventie, opende recent een hulplijn voor mensen die “somber en moedeloos worden van gedachten aan klimaatverandering”. De stichting werkt samen met psychologen van de GGD.

Opmerkelijk hierbij is dat expliciet de angst voor klimaatlockdowns wordt genoemd, dus angst voor gevolgen van streng klimaatbeleid. Daarbij wordt ook een link gelegd met de corona-lockdowns. “Vooral sinds de coronapandemie zijn meer mensen bang geworden voor een klimaatlockdown. Maar wat is een klimaatlockdown? En wat kun je doen als je erg somber en moedeloos wordt van gedachten aan klimaatverandering? Neem psychische problemen serieus en praat erover met iemand die je vertrouwt”, stelt de website van 113.